Takiej swobody decyzyjnej nie mają już pracodawcy i inne podmioty zatrudniające. Jeśli zatrudniają choć jedną osobę spełniającą definicję osoby zatrudnionej w tym m.in. pracowników i zleceniobiorców podlegających obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym utworzenie PPK – z małymi wyjątkami - jest dla nich obowiązkowe. W praktyce oznacza to, że są zobowiązani do zawarcia z wybraną instytucją finansową dwóch umów: umowy o zarządzanie PPK i umowy o prowadzenie PPK. Tę pierwszą pracodawca zawiera w swoim imieniu. Tę drugą w imieniu i na rzecz pracowników zapisując ich w ten sposób do PPK. I choć pracodawca wszystkie osoby spełniające definicję osoby zatrudnionej, które mają 18 lat i nie ukończyły jeszcze 55 roku życia powinien zapisać do PPK automatycznie (tzw. autozapis) nie oznacza to jednak, że osoby te w kwestii swojego uczestnictwa w PPK nie mają nic do powiedzenia.
Polecamy: PPK dla pracownika
Kto to jest osobą zatrudnioną?
Przez osoby zatrudnione ustawa o PPK rozumie osoby podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w Polsce z niżej wymienionych tytułów, w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, czyli:
a) pracowników w rozumieniu kodeksu pracy (k.p.) - wyjątkiem są pracownicy przebywający na urlopach górniczych i urlopach dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla oraz pracownicy młodociani,
b) osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą, które ukończyły 18. rok życia,
c) członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych,
d) osoby fizyczne, które ukończyły 18. rok życia, wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z art. 750 kodeksu cywilnego (k.c.) stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
e) członków rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tych funkcji,
f) osoby wskazane w lit. a-d, przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Osoby między 18 a 55 rokiem życia
W sytuacji, gdy pracownik będący we wskazanym wyżej przedziale wiekowym nie jest zainteresowany oszczędzaniem w pracowniczych planach kapitałowych wystarczy, że złoży pracodawcy deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. Jeśli zrobi to przed podpisaniem dla niego umowy o prowadzenie PPK, nie zostanie uczestnikiem tego programu (nie zostanie zgłoszony przez pracodawcę do instytucji finansowej). Decyzja taka nie jest jednak ostateczna.
Po pierwsze pracownik w każdej chwili może złożyć pracodawcy wniosek o dokonywanie wpłat do PPK, co obligować będzie pracodawcę do zapisania go do PPK (zawarcia w jego imieniu i na jego rzecz umowy o prowadzenie PPK), a następnie do naliczania i dokonywania wpłat do PPK na indywidualny rachunek tego pracownika utworzony przez instytucję finansową.
Po drugie każda deklaracja o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK obowiązuje tylko przez określony - w ustawie o PPK - czas. Wyznacza go termin, w którym realizowany powinien być kolejny autozapis co, zgodnie z ustawą o PPK, następować będzie co 4 lata. Pierwszy raz w kwietniu 2023 roku. Oznacza to, że złożona np. w sierpniu 2020 roku deklaracja o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK obowiązywać będzie tylko do końca lutego 2023 roku. Żeby nikt nie był tym zaskoczony do końca lutego 2023 roku pracodawca będzie musiał poinformować wszystkie osoby, które wcześniej zrezygnowały z uczestnictwa w PPK o tym, że od 1 kwietnia 2023 roku zapisze je do PPK, a następnie zacznie odprowadzać wpłaty do PPK na ich rachunek w instytucji finansowej, chyba że ponownie złożą mu deklaracje o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK.
To samo dotyczy pracowników, którzy zostali uczestnikami PPK (pracodawca podpisał w ich imieniu i na ich rzecz umowę o prowadzenie PPK) i po jakimś czasie zrezygnowali z oszczędzania w tym programie, czyli złożyli pracodawcy deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. W ich przypadku również dojdzie do automatycznego wznowienia wpłat do PPK (pierwszy raz w kwietniu 2023 roku) chyba, że ponownie złożą deklarację o rezygnacji z ich dokonywania.
Osoby powyżej 55 roku życia
Pracownicy, którzy ukończyli 55 lat nie są objęci autozapisem. Aby zacząć oszczędzać w PPK muszą złożyć wniosek o zawarcie w ich imieniu umowy o prowadzenie PPK, czyli w praktyce o zapisanie ich do tego programu. Taką decyzję pracownicy 55+, który nie skończyli 70 roku życia mogą podjąć w każdej chwili a pracodawca powinien ich wniosek jak najszybciej zrealizować (oczywiście jeśli pracownik był zatrudniony u tego pracodawcy w dniu, w którym ustawa o PPK zaczęła mieć do niego zastosowanie albo posiada co najmniej 90 dniowy okres zatrudnienia u tego pracodawcy).
Ostanie słowo należy zatem zawsze do pracownika, bez względu na jego wiek. Co więcej w sprawie swojego oszczędzania w PPK pracownik może zmienić zdanie. I to wiele razy, praktycznie bez ograniczeń.
Pracodawca 50+, do którego ustawa o PPK zaczęła mieć zastosowanie 1 stycznia 2020 r. planuje podpisanie umowy o prowadzenie PPK 27 października tego roku. Przyjmijmy, że przed tym terminem jego długoletni, mający 45 lat, pracownik złoży mu deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. W takiej sytuacji pracodawca nie zapisze go do programu (nie zawrze w jego imieniu i na jego rzecz umowy o prowadzenie PPK). Jeśli po jakimś czasie pracownik zmieni zdanie i za przykładem swoich kolegów będzie chciał przystąpić do PPK wystarczy, że złoży pracodawcy wniosek o dokonywanie wpłat do PPK. Jeśli następnie będzie chciał przerwać oszczędzanie również może to zrobić składając pracodawcy deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. [koniec przykładu]
Więcej na temat PPK na mojeppk.pl i pod nr telefonu 800 775 775.
Podstawa prawna:
- Art. 2 ust. 1 pkt 18, art. 16, art. 23 ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 1342).
Małgorzata Jankowska, ekspert PFR Portal PPK