Pracodawcy i zleceniodawcy są zobowiązani do poinformowania ZUS o zatrudnieniu emeryta lub rencisty oraz o kwocie przewidywanego osiągniętego przychodu. Należy to zrobić niezwłocznie po nawiązaniu współpracy z osobą pobierającą takie świadczenie. Po zakończeniu roku pracodawca (zleceniodawca) oraz pracownik (zleceniobiorca) do końca lutego każdego następnego roku muszą zawiadomić ZUS o wysokości uzyskanego przychodu za rok ubiegły.
Błędne wystawienie zaświadczenia może spowodować zawieszenie lub zmniejszenie emerytury lub renty.
Obowiązek zawiadamiania ZUS o zatrudnianiu emeryta lub rencisty
Obowiązek złożenia do końca lutego zaświadczenia o przychodzie został nałożony na:
- pracodawcę, zleceniodawcę (art. 5 ust. 2 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad zawieszania lub zmniejszania emerytury i renty) oraz
- emeryta lub rencistę (art. 5 ust. 1 rozporządzenia).
Niezależnie od tego, czy pracownik (zleceniobiorca) składa do ZUS zaświadczenie o przychodzie za rok ubiegły, pracodawca (zleceniodawca) musi dostarczyć do organu zaświadczenie o wysokości przychodu. W praktyce zdarza się, że emeryt (rencista) prosi zakład pracy o wystawienie zaświadczenia, bo chce je dostarczyć do ZUS. Mimo że pracownik (zleceniobiorca) złoży zaświadczenie w ZUS, pracodawca (zleceniodawca) również musi dostarczyć takie zaświadczenie do ZUS i mieć na to stosowne potwierdzenie. Do celów dowodowych najlepiej nadać list polecony na poczcie.
Często zdarza się też, że świadczeniobiorcy nie składają zaświadczeń do ZUS, bo wiedzą, że taki obowiązek ciąży na pracodawcy.
WAŻNE!
Obowiązek złożenia zaświadczenia dotyczy pracownika (zleceniobiorcy) oraz pracodawcy (zleceniodawcy).
Polecamy: Kodeks pracy 2014 z komentarzem
Zobowiązanie to nie dotyczy osób, które przed podjęciem pracy zarobkowej osiągnęły wiek emerytalny (art. 127 ustawy emerytalnej), czyli:
- kobiet w wieku co najmniej 60 lat,
- mężczyzn w wieku co najmniej 65 lat (podany wiek emerytalny obowiązuje do 31 grudnia 2012 r., od 1 stycznia 2013 r. wiek emerytalny zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn jest ruchomy, tj. co kwartał wydłużany o 1 miesiąc do osiągnięcia docelowego wieku emerytalnego 67 lat) oraz
- osób pobierających zasiłki lub świadczenia przedemerytalne (za te osoby zaświadczenie o dochodach należy przekazać do ZUS do końca maja).
Przychód podlegający uwzględnieniu w zaświadczeniu
Obowiązek przekazania zaświadczenia mają wyłącznie świadczeniobiorcy, którzy podlegają ubezpieczeniom społecznym (obowiązkowo lub dobrowolnie). W zaświadczeniu pracodawca (zleceniodawca) powinien uwzględnić również dochody, które nie podlegają obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, z uwagi na ustalone prawo do emerytury (renty) lub inny tytuł do ubezpieczenia.
PRZYKŁAD
W 2012 r. firma Znak współpracowała na podstawie umowy zlecenia z 50-letnim rencistą, który równocześnie był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w innej firmie. Z tytułu umowy zlecenia nie były odprowadzane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, tylko składka zdrowotna. Firma do końca lutego musi przekazać do ZUS informację o dochodach osiągniętych w 2012 r., ponieważ wynagrodzenie ze zlecenia jest tytułem do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych.
WAŻNE!
Obowiązek złożenia zaświadczenia o przychodzie dotyczy świadczeniobiorców, którzy podlegają obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym, oraz osób, które nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z uwagi na ustalone prawo do emerytury (renty) lub inny tytuł do ubezpieczeń.
Obowiązek składania zaświadczenia o dochodach nie dotyczy emeryta (lub rencisty), który świadczy usługi na podstawie umowy o dzieło.
WAŻNE!
Nie należy składać zaświadczenia o przychodzie za emerytów (rencistów), którzy współpracują na podstawie umowy o dzieło.
W zaświadczeniu dla ZUS należy uwzględnić przychód z tytułu umowy o pracę oraz ewentualny przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia, umowy o dzieło, która została zawarta z własnym pracownikiem.
PRZYKŁAD
Emeryt, zatrudniony od 1 maja 2012 r. na podstawie umowy o pracę, zawarł z własnym pracodawcą dodatkowo umowę zlecenia. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od 1 maja 2012 r. stanowi łączny przychód osiągany z tytułu umowy o pracę i z tytułu umowy zlecenia. Pracodawca jest zobowiązany poinformować ZUS o osiąganym przez emeryta przychodzie z obu tytułów.
Przy ustalaniu kwoty osiąganego dochodu dolicza się kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.
W zaświadczeniu należy uwzględnić tylko dochód uzyskany po nabyciu prawa do emerytury lub renty. Należy w tym przypadku brać pod uwagę okres, za który jest należna, a nie daty powstania dochodu. Jeśli zatem składnik wynagrodzenia ma przesunięty terminy wypłaty na kolejny miesiąc lub jest wypłacany po końcu roku, należy go uwzględnić w zaświadczeniu o przychodzie zgodnie z datą wypłaty.
WAŻNE!
Przychód osiągnięty z tytułu pracy wykonywanej w okresie, w którym zainteresowany nie miał jeszcze prawa do świadczenia lub w którym nie przysługiwało już prawo do świadczenia, nie ma żadnego wpływu na wypłatę emerytury lub renty.
PRZYKŁAD
Pracownik mający prawo do renty otrzymał w styczniu 2013 r. nagrodę roczną za 2012 r. Kwotę tę należy wykazać w zaświadczeniu za 2013 r., a nie za 2012 r.
PRZYKŁAD
Pracownica rozwiązała umowę o pracę z datą 31 grudnia 2012 r. i przeszła na rentę. W lutym 2013 r. były pracodawca wypłacił nagrodę z zysku za poprzedni rok. Pracodawca i rencistka nie mają obowiązku informować ZUS o uzyskanym dochodzie, ponieważ prawo do nagrody przysługiwało z tytułu stosunku pracy powstałego przed nabyciem prawa do świadczenia.
Więcej na ten temat przeczytasz w płatnej części serwisu w artykule: Zaświadczenia dla emerytów i rencistów o uzyskanym przychodzie – jakie obowiązki ma pracodawca