Sędziowie TK wezwali ZUS do wznowienia postępowań około 150 000 - 200 000 emerytów. I ponownego przeliczenia ich emerytur (średnia podwyżka 1000 zł ) i wypłaty wyrównań (średnio 60 000 - 62 000 zł) Jako wykonanie wyroku TK z VI 2024 r. Wezwanie to zawarte jest w uzasadnieniu wyroku. ZUS oficjalnie odmówił wykonania tego wyroku.
Podwyżki emerytur i wyrównania są dla osób, które przeszły na wcześniejszą emeryturę. A potem dowiedziały się, że "za karę" będą miały obniżone emerytury powszechne.
Link do wyroku TK i uzasadnienia
ZUS odmawia wznowienia postępowań
Pełna treść pisma ZUS w załączniku (format) WORD
ZUS:
wykluczył możliwość wznowienia postępowań w sprawach związanych z wyrokiem TK i jednocześnie podkreślił, że
nawet jeżeli byłoby wznowienie, to: "wszczęcie postępowania wznowieniowego nie przesądza jeszcze o ostatecznej treści nowego rozstrzygnięcia w sprawie. Dopiero treść postępowania podjętego w tym trybie pozwoli określić, czy wskazana na początku, jako podstawa wszczęcia postępowania, wada proceduralna rzeczywiście wystąpiła, oraz czy wystąpienie tej wady miało wpływ na treść rozstrzygnięcia merytorycznego w sprawie. Wyłącznie w przypadku ustalenia tego typu okoliczności organ może wydać nową decyzję merytoryczną w sprawie."
ZUS przegrywa sprawę w sądzie
Emeryt korzystał z wcześniejszej emerytury od 1 maja 2011 r. Nie wiedział więc, że od 1 stycznia 2013 r. sankcją za korzystanie z wcześniejszej emerytury będzie pomniejszenie jego zasadniczych świadczeń emerytalnych o korzyści pobrane w okresie emerytury wcześniejszej. W jego przypadku sankcją to było pomniejszenie kapitału emerytalnego aż o 137 361,57 zł. Prawo do emerytury powszechnej (próg 65 lat) emeryt uzyskał 1 października 2017 r. Wtedy pomniejszono jego kapitał emerytalny o 137 361,57 zł. Emeryt oczywiście nie był zachwycony, a okazja do odzyskania pieniędzy pojawiła się wraz z wyrokiem TK z 4 czerwca 2024 r. Sędziowie TK orzekli w ten sposób: Każdy emeryt, który był na emeryturze przed wejściem niekorzystnych zasad (i nie mógł przed nimi uciec na emeryturę 60 lat i 65 lat), ma prawo do odzyskania np. 137 361,57 zł. Emeryci wywodzą z tego wyroku prawo także do zaległych waloryzacji tego kapitału. ZUS odmawia rozpatrzenia wniosku pod pretekstem braku publikacji wyroku TK z 4 czerwca 2024.
ZUS ma przeliczyć emeryturę. Bez znaczenia brak publikacji wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.
Sąd Okręgowy: Konstytucja nic nie mówi o tym, że wyrok z 4 czerwca 2024 r. ma moc dopiero po publikacji w Dzienniku Ustaw. SO uznał wyrok TK za obowiązujący (pomimo braku publikacji).
Sąd Okręgowy nakazał przeliczyć emeryturę. Co z pozostałymi poszkodowanymi emerytami?
Sąd okręgowy przyznał emerytowi rację. Ograniczył jednak mu prawo do przeliczenia emerytury do 3 lat wstecz
Parametry brzegowe wyroku - Wyrok Sądu Okręgowego w Bielsku-Białej z 15 października 2024 r. sygn. akt VIU 1016/24
Data rozprawy - 15 października 2024 r.
Przedmiot rozprawy – odwołanie emeryta (status od 1 października 2017 r.) od dwóch decyzji ZUS (z lipca i sierpnia 2024 r.) o wysokość świadczenia:
Wyrok:
1) Sąd Okręgowy zmienia decyzję ZUS i przyznaje emerytowi prawo do przeliczenia emerytury w wysokości bez zmniejszania o sumy kwot pobranych wcześniej emerytur od dnia 17 lipca 2024 r. (za trzy lata wstecz - jest to więc mniej niż chciał emeryt domagając się przeliczenia od 2017 r.)
2) Sąd Okręgowy stwierdza, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej przesłanki niezbędnej do wydania decyzji od dnia 4 lipca 2024 r. (miesiąc od wyroku TK) do dnia zapłaty
TK: ZUS zabrał emerytowi 137 361,57 zł. Sąd Okręgowy nakazał ponownie przeliczyć emeryturę. Ale tylko za trzy lata wstecz. Wciąż czeka 150 000 emerytów
Własne
Komentarz do wyroku specjalisty
TK: Trzy przesłanki podwyższenia emerytury o 1200 zł (miesięcznie) i wstecznych wyrównań dla emerytów do 64 000 zł
Przesłanka nr 1 (przesłanka pozytywna) Na ponowne przeliczenie mają szanse osoby, które przeszły na wcześniejszą emeryturę przed publikacją w połowie 2012 r. znowelizowanych, niekorzystnych dla wcześniejszych emerytów przepisów (wtedy minimalnym wiekiem 55 lat (kobiety) i 60 dla (mężczyźni) przed styczniem 2013 r.
Przesłanka nr 2 (przesłanka pozytywna) Osoby te nie wiedziały, że 1 stycznia 2013 r. wejdzie w życie art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) – wiedzę tą mogły pozyskać najwcześniej 6 czerwca 2012 r. Przepis wprowadzał pomniejszenie emerytury powszechnej o wypłaty w ramach emerytur wcześniejszych.
Przesłanka nr 3 (przesłanka negatywna) – nie mogą domagać się w ZUS przeliczenia emerytur i wypłaty wyrównań osoby, które na koniec 2012 r. miały prawo do emerytury powszechnej (osiągnęły 60 lat (kobiet) i 65 lat(mężczyzn. Dlaczego. Bo te osoby zwlekały z przejściem z emerytury wcześniejszej na powszechną. Gdyby nie zwlekały, to nie objąłby ich swoją mocą niekorzystny art. art. 25 ust. 1b. To zaniedbanie wyklucza możliwość nabycia ochrony na podstawie przepisów Konstytucji RP.
Więcej o problemie tego wyroku i podwyżek emerytur oraz wyrównań w poniższym artykule:
Polecamy także ten artykuł na Forsal.pl o zmniejszeniu liczby uprawnionych przez TK: https://forsal.pl/finanse/artykuly/9597712,trybunal-konstytucyjny-zmniejszyl-liczbe-emerytow-uprawnionych-do-podwyzki-emerytur-i-wyrownan.html
Nie będzie dla wszystkich podwyżki emerytur po wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. Sąd zaskoczył emerytów [Nowe informacje]
Ze słynnego wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. nie skorzystają emeryci, którzy do końca 2012 r. nabyli prawo do emerytury powszechnej. Bo mogli złożyć wniosek o przejście z wcześniejszej emerytury na powszechną przed wejściem niekorzystnych zmian w prawie w tym zakresie. Chodzi tutaj nie o złożenie wniosku o przejście na emeryturę powszechną, a o osiągnięcie wieku emerytalnego. Czyli przekroczenie w 2012 r. 65 lat (mężczyzna rocznik 1947 i wcześniej) albo 60 lat (kobieta – rocznik 1952 i wcześniej) oznacza brak szans na ponowne przeliczenie emerytury (według ZUS daje to średnio 1191 zł miesięcznie) i wyrównanie za okres po 2013 r. do dzisiaj (średnio według ZUS 64 075 zł).
Trybunał wyłączył spod tego wyroku emerytów mężczyzna rocznik 1947 oraz kobiety – rocznik 1952 i wcześniej). Zrobił to nie w sentencji wyroku, a w jego uzasadnieniu Jednocześnie wskazał, co mają zrobić pozostali emeryci, aby uzyskać podwyżkę emerytury o średnio 1191 zł i wyrównanie (także średnio 64 075 zł). I tu zaczynają się schody.
Jak wznowić postępowanie po wyroku TK z czerwca 2024 r. (sygn. akt SK 140/20) i uzyskać przeliczenie, podwyżkę emerytury i wyrównanie.
Podpowiedź nr 1 sędziów Trybunału Konstytucyjnego – rząd (ściślej Sejm) powinny uchwalić specjalną ustawę, która będzie regulowała zasady wznawiania postępowania w sprawach pokrzywdzonych emerytów.
Sędziowie TK wiedzą, że nie ma tych przepisów. Co radzą emerytom?
Podpowiedź nr 2 - Do czasu wprowadzenia ujednoliconych przepisów pozwalających dochodzenie praw na zasadzie analogicznej do osób objętych wyrokiem o sygn. P 20/16 osoby zyskujące uprawnienia w następstwie tego wyroku mogą, w ocenie sędziów Trybunału, występować z wnioskami o wznowienie postępowania na zasadach ogólnych.
Jaki jest problem ze wznowieniem postępowania po wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.?
Trzeba znaleźć przepis będący podstawą takiego wznowienia. Ponieważ TK wprost użył zwrotu „wznowienie postępowania” od razu sięgamy do art. 145a kodeksu postępowania administracyjnego. Przepis stanowi:
Można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.
art. 145a § 2 k.p.a.
W sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Żeby zastosować ten przepis potrzebna jest publikacja wyroku z 4 czerwca 2024 r. w Dzienniku Ustaw. Nie zanosi się na to z uwagi na spór polityczny o TK. Obecnie trwają spory prawników o to, jakie inne przepisy niż art. 145a można zastosować w tej sprawie
Fragmenty uzasadnienia na podstawie, których oparto tezy zawarte w artykule
O wznowieniu postępowania (część 1) - "Skutkiem niniejszego wyroku jest prawo wznowienia postępowania z mocy art. 190 ust. 4 Konstytucji. Przepis ten otwiera drogę do sanacji sytuacji prawnych, w których zastosowanie art. 25 ust. 1b u.e.r. wywołało konsekwencje zakwestionowane przez Trybunał. Będzie zatem stosował się do tych osób, które przed 6 czerwca 2012 r. zdecydowały się skorzystać z tzw. wcześniejszej emerytury Jednocześnie Trybunał podkreślił, że niniejszy wyrok wpłynie wyłącznie na sytuację osób, które nie nabyły prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 r. Tylko w ich wypadku doszło bowiem do niekonstytucyjnego zastosowania skarżonej normy prawnej, co było związane z ich nieświadomością co do skutku podjętej decyzji. W pozostałych wypadkach zaś uposażeni mieli świadomość zmian oraz możliwość uniknięcia ich konsekwencji, co słusznie zauważył Sąd Najwyższy w uchwale o sygn. akt III UZP 5/19, i co przekłada się na brak stosowalności niniejszego wyroku w stosunku do tych osób."
ZUS powinien stosować szeroko przepisy o wznowieniu postępowania
"Z powszechnego charakteru wyroków Trybunału, o którym mowa w art. 190 ust. 1 Konstytucji i utraty mocy obowiązującej zaskarżonego przepisu (o czym stanowi art. 190 ust. 3 Konstytucji) wynika, że możliwość rozstrzygnięcia sprawy z pominięciem derogowanego przepisu odnosi się zasadniczo do wszystkich spraw, w których niekonstytucyjny przepis był podstawą orzeczenia o prawach osób uprawnionych, bez względu na to, kto i w jakim trybie zwrócił się do Trybunału z odpowiednim żądaniem. Jak wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie Trybunału, pojęcie „wznowienia postępowania”, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji ma szersze znaczenie niż pojęcie „wznowienia” w sensie technicznym, przewidziane w odpowiednich procedurach regulowanych w ustawach i obejmuje wszelkie instrumenty proceduralne stojące do dyspozycji stron, organów i sądów, wykorzystanie których umożliwia przywrócenie stanu konstytucyjności orzeczeń (zob. np. postanowienie z 14 kwietnia 2004 r., sygn. SK 32/01, OTK ZU nr 4/A/2004, poz. 35)."
Organ właściwy w zakresie wznowienia postępowania powinien z kolei dążyć do najszybszego i jak najpełniejszego wdrożenia intencji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, nie ograniczając się wyłącznie do postępowania wznowieniowego.
Potrzebna jest ustawa podwyższająca emerytury i przyznająca wyrównania
"Należy przy tym wskazać, podobnie jak Trybunał w wyroku w sprawie o sygn. P 20/16, że „[w] celu zagwarantowania jednolitych zasad [zwrotu] świadczeń należnych uprawnionym ustawodawca powinien wprowadzić odpowiednie regulacje w tym zakresie”.