Przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunału Sprawiedliwości była sprawa Nierodzik przeciwko Samodzielnemu Publicznemu Szpitalowi Psychiatrycznemu ZOZ w Choroszczy z 13 marca 2014 roku. Sprawa ta trafiła przed Trybunał Sprawiedliwości UE w konsekwencji pytania prejudycjalnego skierowanego przez Sąd Rejonowego w Białymstoku, przed którym to sprawa się toczyła. Sąd Rejonowy poddał pod wątpliwość art. 33 Kodeksu Pracy, wprowadzający sztywny, niezależny od długości zakładowego stażu pracy pracowników, dwutygodniowy okres wypowiedzenia umów zawartych na czas określony, mających trwać dłużej niż 6 miesięcy, w sytuacji, gdy na mocy art. 36 § 1 Kodeksu pracy, okres wypowiedzenia umów o pracę zawartych na czas nieokreślony jest uzależniony od długości zakładowego stażu pracy pracowników i może wynosić od dwóch tygodni aż do trzech miesięcy. Przedmiotem pytania prejudycjalnego była więc zasadność różnicowania przez polskie prawo zasad ustalania długości okresów wypowiedzeń umów o pracę zawartych na czas określony mających trwać dłużej niż 6 miesięcy, w stosunku do zasad ustalania długości okresów wypowiedzeń umów o pracę zawartych na czas nieokreślony, wobec ogólnej zasady prawa wspólnotowego, zakazującej dyskryminacji pracowników ze względu na rodzaj umowy o pracę. Obecna krajowa regulacja jest mniej korzystna z punktu widzenia pracowników zatrudnionych na podstawie umów o pracę zawartych na czas określony.
Dłuższe okresy wypowiedzenia umowy na czas określony
Normy i czas pracy pracownika niepełnoetatowego
Regulacja krajowa
Na mocy artykułu 32 § 1 Kodeksu pracy każda ze stron może rozwiązać za wypowiedzeniem umowę o pracę zawartą na okres próbny bądź na czas nieokreślony. Na mocy § 2 umowa taka rozwiązuje się z upływem okresu wypowiedzenia. Kodeks pracy, w art. 36 § 1 uzależnia długość okresu wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony, od zakładowego stażu pracy pracownika, stanowiąc, iż okres wypowiedzenia umowy bezterminowej wynosi odpowiednio:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
Chcesz otrzymywać więcej aktualnych informacji? Zapisz się na nasz newsletter
Mając na uwadze powyższe, nie ulega wątpliwości, iż Kodeks pracy uzależnia długość okresu wypowiedzenia umów o pracę zawartych na czas nieokreślony od długości zakładowego stażu pracy pracownika i przywiduje, że może on wynosić nawet 3 miesiące.
W odniesieniu do umów zawartych na czas określony Kodeks pracy stanowi, iż jeśli umowa taka została zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność jej wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym okresem wypowiedzenia. W tym przypadku dwutygodniowy termin wypowiedzenia jest terminem sztywnym, niezależnym od długości zakładowego stażu pracy pracownika.
Zadaj pytanie na: Forum Kadry
Regulacja unijna
Trybunał Sprawiedliwości UE uznał za niezgodny z unijnym porządkiem prawnym, poprzez sprzeczność z zasadą niedyskryminacji, sztywny, dwutygodniowy termin wypowiedzenia umów o pracę zawieranych na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy. Dyskryminujące w ocenie Trybunału jest uniezależnienie długości okresu wypowiedzenia umów terminowych od stażu pracy osób zatrudnionych na takich zasadach, przy jednoczesnym uzależnieniu długości okresu wypowiedzenia od stażu pracy przy umowach zawartych na czas nieokreślony.
Zgodnie z zasadą niedyskryminacji, wynikającą z Porozumienia ramowego w sprawie umów na czas określony, zawartego dnia 18 marca 1999 r. między głównymi organizacjami międzybranżowymi (UNICE, CEEP oraz ETUC), wdrożonego do porządku prawnego Unii Europejskiej Dyrektywą Rady nr 99/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącą Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC):
„Jeżeli chodzi o warunki pracy, pracownicy zatrudnieni na czas określony nie będą traktowani w sposób mniej korzystny niż porównywalni pracownicy zatrudnieni na czas nieokreślony, jedynie z tego powodu, że pracują na czas określony, chyba że zróżnicowane traktowanie uzasadnione jest powodami o charakterze obiektywnym.”
Polecamy serwis: Odpowiedzialność, prawa i obowiązki
Zgodnie z Porozumieniem ramowym pracownikiem zatrudnionym na czas określony jest osoba, która zawarła umowę o pracę lub stosunek pracy bezpośrednio między pracodawcą a pracownikiem, a termin wygaśnięcia umowy o pracę lub stosunku pracy jest określony przez obiektywne warunki, takie jak nadejście dokładnie określonej daty, wykonanie określonego zadania lub nastąpienie określonego wydarzenia. Porównywalnym pracownikiem zatrudnionym na czas nieokreślony zaś jest pracownik, który zawarł umowę o pracę lub stosunek pracy na czas nieokreślony w tym samym zakładzie i mający pracę (zawód) taką samą lub podobną, uwzględniając posiadane kwalifikacje (umiejętności). Jeśli w danym zakładzie pracy nie ma żadnego porównywalnego pracownika zatrudnionego na czas nieokreślony, porównania dokonuje się poprzez odwołanie do właściwego układu zbiorowego lub (w razie braku właściwego układu zbiorowego) zgodnie z ustawodawstwem krajowym, układami zbiorowymi lub praktyką.
Jak wskazano powyżej, warunki zatrudnienia osoby zatrudnionej na czas określony nie mogą być mniej korzystne niż warunki zatrudnienia porównywalnych pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony. Trybunał Sprawiedliwości UE zaznaczył, wskazując na inne funkcjonujące dyrektywy UE (dyrektywę Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, a także w dyrektywę 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy), iż warunki zatrudnienia obejmują w szczególności warunki zwolnień, w związku z czym okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony powinien być uzależniony od kryteriów uwzględnianych przy ustalaniu długości okresu wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony.
Zobacz koniecznie: Kiedy stosować porozumienie lub wypowiedzenie zmieniające?
Jeżeli pracownik zatrudniony na czas określony wykonuje pracę podobną do pracy pracownika zatrudnionego na czas nieokreślony bądź z nią identyczną, należy stwierdzić, że pracownik ten znajduje się w sytuacji porównywalnej do sytuacji pracownika zatrudnionego na czas nieokreślony. Zastosowanie wobec takich pracowników różnej długości okresów wypowiedzenia stanowić będzie odmienne traktowanie w kontekście warunków zatrudnienia, co równe jest z naruszeniem unijnej zasady niedyskryminacji w zatrudnieniu.
Ponadto, Trybunał odniósł się do argumentów podnoszonych przez rząd polski, który uzasadniał różnicowanie długości okresów wypowiedzenia umów zawartych na czas określony i na czas nieokreślony, ich odrębnością w zakresie charakteru i celu, a konkretniej różnicą w czasie ich trwania oraz w stabilności powstałego na ich mocy stosunku pracy. Trybunał zaznaczył, iż uzasadnienie różnicowania długości okresu wypowiedzenia w tych dwóch przypadkach, w oparciu jedynie o tymczasowy charakter zatrudnienia powstałego w wyniku jednej z tychże umów, nie stanowi powodu o charakterze obiektywnym. Trybunał orzekł, iż:
„Odmienne pod względem warunków zatrudnienia traktowanie pracowników zatrudnionych na czas określony względem pracowników zatrudnionych na czas nieokreślony nie może zostać uzasadnione kryterium, które w sposób ogólny i abstrakcyjny odnosi się do samego czasu trwania zatrudnienia”.
Polecamy serwis: Zatrudnianie i zwalnianie
Uzasadnienie różnicowania warunków zatrudnienia takim argumentem, podważałoby zdaniem Trybunału cele dyrektywy Rady nr 99/70/WE oraz wspomnianego już porozumienia ramowego i zamiast poprawiać warunki pracy na czas określony i przyczyniać się do wyeliminowania dyskryminacji w zatrudnieniu, utrwalałoby sytuację niekorzystną dla pracowników zatrudnionych na czas określony.
Podobnie, za argument nie mogący stanowić powodu o charakterze obiektywnym, uzasadniający odmienne traktowanie zatrudnionych na czas określony i na czas nieokreślony, w rozumieniu porozumienia ramowego, Trybunał uznał różnice w stabilności zatrudnienia powstałego w wyniku zawarcia umowy na czas określony i na czas nieokreślony.
Rozstrzygnięcie Trybunału
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie Nierodzik skutkuje koniecznością zmian przepisów Kodeksu pracy w zakresie wypowiadania umów na czas określony. Krajowe przepisy nie mogą bowiem stanowić o sztywnym, dwutygodniowym okresie wypowiedzenia umów o pracę na czas określony powyżej 6 miesięcy, przy jednoczesnym ustanowieniu nawet 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia umów zawartych na czas nieokreślony. Zastosowanie różnej długości okresów wypowiedzenia stanowi bowiem odmienne traktowanie w kontekście warunków zatrudnienia i jest pogwałceniem unijnej zasady niedyskryminacji w zatrudnieniu. Trybunał zaznaczył, iż dyskryminujące jest uniezależnienie długości okresu wypowiedzenia umów terminowych od stażu pracy osób zatrudnionych na podstawie tychże umów, przy jednoczesnym uzależnieniu długości okresu wypowiedzenia od stażu pracy przy umowach zawieranych na czas nieokreślony.
Zobacz również: Wydłużenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę