Najważniejsze zmiany w Kodeksie pracy od 7 września 2019 r.

Od 7 września 2019 r. zaczną obowiązywać zmiany w przepisach Kodeksu pracy. Zmiany dotyczą:

- dyskryminacji i równego traktowania,

- mobbingu,

- szczególnych uprawnień pracowników – innych (niż matka/ojciec) członków najbliższej rodziny,

- przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy,

- świadectw pracy.

Dyskryminacja i równe traktowanie

Zmiany w zakresie dyskryminacji i równego traktowania znoszą katalog przyczyn dyskryminacji. Są to zmiany, które istotnie wzmacniają ochronę pracowników. Bowiem od 7 września każde nierówne traktowanie pracowników, którego nie można uzasadnić obiektywnymi przyczynami, będzie mogło być uznane za dyskryminację.

W art. 11³ i 18^3a Kodeksu pracy wykreślono sformułowanie „a także bez względu na”, które rozdziela kryteria dyskryminacji na określone cechy, osobiste lub te związane z pracą.

Mobbing

W wyniku nowelizacji, pracownik będzie mógł dochodzić od pracodawcy odszkodowania również w sytuacji, gdy nie rozwiązał stosunku pracy, ale – na skutek stosowanych wobec niego działań mobbingowych – poniósł konkretną szkodę.

Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami

Obecnie (do 7 września), jedynie pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania – w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę (obecnie płaca minimalna wynosi 2250 zł, zgodnie z zapowiedziami w 2020 r. ma wynosić 2450 zł).

Więcej na ten temat przeczytasz >>> Odszkodowanie za mobbing - zmiany od 7 września 2019 r.

Szczególne uprawnienia dla członków rodziny

Istotną zmianą w przepisach Kodeksu pracy jest rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego o pracownika, innego niż pracownik-ojciec wychowujący dziecko, czyli członka najbliższej rodziny, np. dziadka, babcię, brata, siostrę.

Zatem po zmianach, członkowie najbliższej rodziny zyskają szczególne uprawnienia związane z korzystaniem z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego:

- zostaną objęci ochroną przed zwolnieniem. Pracodawca nie będzie mógł rozwiązać z nimi umowy w trakcie korzystania z urlopu macierzyńskiego/rodzicielskiego (zmiana w art. 177 § 5 Kodeksu pracy).

- bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego, będą mogli skorzystać z urlopu wypoczynkowego (zmiana w art. 163 § 3 Kodeksu pracy).

- będą mogli żądać przywrócenia do pracy oraz wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, w razie wypowiedzenia umowy na czas określony z naruszeniem przepisów (zmiana w art. 47 Kodeksu pracy i zmiana art. 57 § 2 Kodeksu pracy).

- będzie im przysługiwać roszczenie o odszkodowanie, roszczenie o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne albo o przywrócenie do pracy – w przypadku gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej czas określony w trakcie urlopu macierzyńskiego/rodzicielskiego nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu takiej umowy. Obowiązujące przepisy dają tylko możliwość ubiegania się o odszkodowanie (zmiana art. 50 § 5 Kodeksu pracy).

Więcej na ten temat przeczytasz >>> Urlop macierzyński dla ojca i członków najbliższej rodziny – zmiany 2019

Zmiany w świadectwie pracy

1. W wyniku nowelizacji zostaną wydłużone terminy związane ze sprostowaniem świadectwa pracy na wniosek pracownika.

W sytuacji, gdy pracownik dopatrzy się błędów w świadectwie pracy, może wystąpić o jego sprostowanie. Do 6 września 2019 r. ma na to 7 dni. Z kolei, od 7 września 2019 r. pracownik będzie mógł w ciągu 14 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa pracy. Natomiast w razie, gdy pracodawca nie uwzględni wniosku pracownika, pracownik będzie miał 14 dni na skierowanie sprawy do sądu pracy (obecnie termin ten wynosi 7 dni). Z kolei w razie niezawiadomienia przez pracodawcę o odmowie sprostowania świadectwa pracy, pracownik będzie mógł wnieść żądanie sprostowania świadectwa pracy do sądu pracy. – art. 97 § 2¹ Kodeksu pracy.

2. Kodeks pracy zostanie poszerzony o zapis rozporządzenia mówiący o terminie wydania świadectwa pracy. Od 7 września 2019 r., pracodawca ma obowiązek wydać pracownikowi świadectwo pracy w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, pod warunkiem, że nie nawiązuje z nim kolejnego stosunku pracy w terminie 7 dni od rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę. Obecne przepisy mówią o wydaniu świadectwa pracy niezwłocznie.

Ponadto art. 97 § 1 Kodeksu pracy został uzupełniony o regulację, z której wynika, że pracodawca ma prawo przesłać pracownikowi świadectwo pracy w terminie 7 dni od rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, jeśli z przyczyn obiektywnych wydanie tego dokumentu nie było możliwe w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.

 Na kolejnej stronie dowiesz się o zmianach w świadectwie pracy >>>

3. Wprowadzono sankcje za nieterminowe wydanie świadectwa pracy. Doprecyzowano art. 282 § 1, zgodnie z którym od 7 września za nieterminowe wydanie świadectwa pracy grozi kara grzywny od 1 000 do 30 000 zł. Obowiązujące przepisy mówią o karach za niewydanie pracownikowi świadectwa pracy.  

4. Do Kodeksu pracy wprowadzono nowe przepisy:

- Prawo do wystąpienia do sądu pracy z żądaniem wydania świadectwa pracy. W przypadku niewydania przez pracodawcę świadectwa pracy pracownikowi będzie przysługiwało prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem zobowiązania pracodawcy do wydania świadectwa pracy.

- jeżeli pracodawca nie istnieje albo z innych przyczyn wytoczenie przeciwko niemu powództwa o zobowiązanie go do wydania świadectwa pracy jest niemożliwe – pracownikowi będzie przysługiwało prawo wystąpienia do sądu pracy z żądaniem ustalenia uprawnienia do otrzymania świadectwa pracy.

- z powyższymi żądaniami pracownik będzie mógł wystąpić w każdym czasie przed upływem terminu przedawnienia.

Art. 97 § 3. Z żądaniem, o którym mowa w § 1 i 2, można wystąpić w każdym czasie przed upływem terminu przedawnienia.

Nowy wzór świadectwa pracy

Ponadto od 7 września ma obowiązywać nowy wzór świadectwa pracy. Nowe przepisy mają dostosować rozporządzenie do zmian w przepisach Kodeksu pracy, które wejdą w życie 7 września 2019 r. Ponadto w celu dostosowania powyższego przepisu, wprowadzono zmiany w pomocniczym świadectwie pracy, polegające na zmianie treści pouczenia zawartego w świadectwie pracy. 

Więcej na ten temat >>> Świadectwo pracy od 7 września 2019 r. - aktualny wzór, jak wypełnić

Przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy

W wyniku nowelizacji doprecyzowano przepis art. 292 Kodeksu pracy. W dotychczas obowiązujących przepisach brak jest jednoznaczności, czy sąd powinien uwzględniać upływ przedawnienia z urzędu czy tylko na wniosek strony procesu. Po zmianach, od 7 września przepisy wprost wskazują, iż jeśli dana strona zamierza powołać się na przedawnienie roszczenia, musi podnieść w sprawie zarzut przedawnienia.

Podstawa prawna:

Ustawa z 16 maja 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1043