Wynagrodzenie urlopowe
Jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest odpłatność stosunku pracy. Oznacza to, że za wykonaną pracę pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, odwzajemniające jego osobisty wysiłek na rzecz pracodawcy. Odstępstwem od reguły odpłatności jest wynagrodzenie urlopowe. Jego istota polega na tym, że pracownik otrzymuje wynagrodzenie za okres, w którym nie świadczył pracy, a korzystał z urlopu wypoczynkowego.
Podstawą prawną wynagrodzenia urlopowego jest art. 172 Kodeksu pracy. Stanowi on, że za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował.
Powyższy przepis gwarantuje pracownikowi, że za czas urlopu otrzyma wynagrodzenie odpowiadające wynagrodzeniu, jakie otrzymałby, gdyby w tym czasie wykonywał pracę. W trakcie płatnego wypoczynku pracownik nie może stracić finansowo – ma to na celu wzmocnienie prawa do urlopu, zabezpieczenie materialne pracownika w trakcie jego trwania i zapewnienie mu spokojnego odpoczynku.
Chcesz wiedzieć więcej? Zapisz się na nasz newsletter
Składniki wynagrodzenia
Szczegółowe regulacje w zakresie obliczania wysokości wynagrodzenia urlopowego zawiera rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop.
Według rozporządzenia za podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego należy przyjąć zarówno składniki stałe miesięcznego wynagrodzenia, jak i składniki zmienne, których wysokość zależy od liczby godzin przepracowanych lub od ilości wykonanej pracy.
Do wynagrodzenia urlopowego wliczają się stałe składniki pensji miesięcznej, takie jak:
- wynagrodzenie zasadnicze,
- dodatek funkcyjny,
- dodatek stażowy,
- dodatek zmianowy,
- dodatek za warunki szkodliwe,
- premia regulaminowa
W sytuacji, gdy wynagrodzenie pracownika nie zawiera elementów dodatkowych do pensji podstawowej, wynagrodzenie urlopowe powinno być w wysokości zwyczajnego wynagrodzenia za pracę określonego w umowie.
Pracownik jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy i pracuje od poniedziałku do piątku po 8 godzin. Co miesiąc otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 3000zł brutto oraz dodatek funkcyjny w wysokości 300zł. W maju pracownik przez 5 dni przebywał na urlopie wypoczynkowym. Za ten miesiąc przysługuje mu stałe wynagrodzenie w łącznej kwocie 3300zł.
Jeżeli byłaby potrzeba wyodrębnienia wynagrodzenia urlopowego wyliczonego ze stałych składników, wówczas należy dokonać następujących obliczeń:
3300zł : 160 godz. = 20,63zł
20,63zł x 40 godzin urlopu (5 dni x 8 godzin) = 825,20zł – wynagrodzenie za urlop wyliczone ze stałych składników.
Do podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego nie należy zaliczać:
- jednorazowych wypłat za określone zadanie bądź osiągniecie,
- wynagrodzenia za czas gotowości do pracy lub za czas przestoju niezawinionego przez pracownika,
- nagród jubileuszowych,
- ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
- wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby,
- premii uznaniowych,
- świadczeń pozapłacowych, na przykład pakietów medycznych, karnetów sportowych,
- przychodów z umów cywilnoprawnych dodatkowo zawartych z pracownikami
- premie kwartalne, półroczne i roczne
Wyliczanie zmiennych
Jeżeli wynagrodzenie jest uzależnione od zmiennych składników za okresy nie przekraczające 1 miesiąca, między innymi wynagrodzenie za stawkę godzinową, akordową, prowizje, premie, wynagrodzenia za pracę w porze nocnej, pełnione dyżury, to do wynagrodzenia urlopowego przyjmuje się przeciętne wynagrodzenie poprzedzające urlop wypoczynkowy.
Zgodnie z artykułem 172 Kodeksu pracy zmienne składniki wynagrodzenia mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia, okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy.
Pracodawca wypłaca pensję wynikającą ze stawki godzinowej za dany miesiąc 10. dnia następnego miesiąca, a zmienną premię regulaminową – do końca ostatniego dnia miesiąca, za który premia jest należna. W czerwcu musiał wypłacić wynagrodzenie za 10 dni urlopu wypoczynkowego w maju. Ustalając wysokość wynagrodzenia powinien uwzględnić premię wypłaconą w lutym, marcu i kwietniu oraz wynagrodzenie godzinowe wypłacone w tych samych miesiącach, mimo że dotyczyło ono odpowiednio stycznia, lutego oraz marca.
Obliczenie wynagrodzenia urlopowego
Wynagrodzenie urlopowe oblicza się w trzech krokach:
Krok 1. Ustalamy podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego
Krok 2. Podstawę należy podzielić przez liczbę godzin, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została ustalona ta podstawa.
Krok 3. Otrzymaną stawkę godzinową należy pomnożyć przez liczbę godzin, którą pracownik przepracowałby w okresie urlopu w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie przebywał na urlopie wypoczynkowym.
Liczba godzin obejmuje oczywiście wszystkie godziny faktycznej pracy, w tym godziny nadliczbowe i godziny pełnionych dyżurów (jeżeli w ich trakcie pracownik wykonywał pracę), a nie tylko liczbę godzin zgodną z rozkładem czasu pracy.
Składniki pensji wliczane do obliczania podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego lub ich wysokość mogą ulec zmianie w okresie, z którego ustala się podstawę wymiaru lub już w trakcie urlopu. Wówczas podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego należy wyliczyć ponownie, uwzględniając dokonane zmiany. Może to spowodować zarówno obniżenie pensji, jak i jej podwyższenie, a zmiany te będą miały wpływ na wysokość wynagrodzenia urlopowego.
Gdy niemożliwe jest obliczenie przeciętnego wynagrodzenia za okres 3 lub 12 poprzedzających urlop miesięcy, do obliczenia wynagrodzenia urlopowego uwzględnia się miesiące faktycznie przepracowane. Dotyczyć to może pracowników nowo zatrudnionych lub takich, którym zmieniono podstawę wymiaru wynagrodzenia ze składników stałych na zmienne.
Wątpliwości może rodzić sytuacja, gdy urlop wypoczynkowy przypada na przełomie miesięcy. Różnicowanie podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego dla obu miesięcy jest błędne, nie należy ich odrębnie obliczać. Podstawę wymiaru należy ustalić z miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu, a nie miesiąc jego wykorzystywania czy zakończenia. Podstawa dla obu miesięcy urlopu ma być wspólna, a oblicza się ją wykorzystując przeciętne wynagrodzenie z miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.
Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy korzystał z urlopu wypoczynkowego od 27 maja do 7 czerwca. Oprócz stałej pensji zasadniczej otrzymuje co miesiąc zmienne regulaminowe prowizje od sprzedaży, które w lutym, marcu i kwietniu wynosiły odpowiednio: 300zł, 200zł oraz 250zł. Zarówno za maj, jak i za czerwiec pracownik otrzymał stałą pensję oraz wynagrodzenie urlopowe ze zmiennych składników, wyliczone w następujący sposób: podstawa obliczeń: 300 zł + 200 zł + 250 zł = 750 zł; stawka za godzinę: 750 zł : 496 godzin (czas przepracowany w okresie od lutego do kwietnia) = 1,51 zł; kwota należna za urlop w maju: 1,51 zł x 32 godziny urlopu = 48,32 zł; kwota należna za urlop w czerwcu: 1,51 zł x 40 godzin urlopu = 60,40 zł.