Urlopy rodzicielskie po nowemu
Przyspieszają prace nad prezydenckim projektem ustawy prorodzinnej. Zakłada on m.in., że część płatnej opieki nad dzieckiem będzie można wykorzystać do momentu, gdy dziecko idzie do szkoły
Do Sejmu ma być dziś skierowany prezydencki projekt zmian w uprawnieniach rodzicielskich. Rozległa nowelizacja przewiduje bardzo istotne modyfikacje, w tym m.in. połączenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego z rodzicielskim oraz możliwość wykorzystania 16 tygodni takiej przerwy od pracy do końca roku, w którym dziecko kończy sześć lat. Nowe rozwiązania mają też m.in. ułatwić godzenie obowiązków zawodowych z rodzinnymi oraz ujednolicić skomplikowany obecnie system płatnej opieki nad dzieckiem.
Po wnikliwych konsultacjach społecznych do pierwotnej wersji projektu wprowadzono kilka istotnych zmian. Ostatecznie zakłada on m.in., że wniosek o wykorzystanie urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (wraz z włączonym do niego wymiarem obecnego dodatkowego macierzyńskiego) trzeba będzie składać nie w ciągu 14, lecz 21 dni od porodu. W ten sposób terminy składania takich pism będą jednolite dla wszystkich rodzajów urlopów.
Wersja, która trafi do Sejmu przewiduje też, że przerwy w pracy na karmienie mają przysługiwać matce do ukończenia przez dziecko drugiego, a nie trzeciego roku życia. Po tym terminie korzystanie z nich będzie możliwe tylko, jeśli kobieta przedstawi pracodawcy zaświadczenie lekarskie potwierdzające karmienie.
Istotne znaczenie dla rodziców ma też zmiana zasad korzystania z dwóch dni płatnego zwolnienia na opiekę nad dzieckiem do lat 14. Pierwotnie Kancelaria Prezydenta proponowała, aby określenie „dwa dni” zastąpić 16 godzinami, co umożliwiałoby wykorzystanie np. jedynie dwóch albo trzech godzin zwolnienia, bez konieczności wybierania od razu całego dnia wolnego. Ostatecznie takie rozwiązanie będzie możliwe, jeśli w konkretnej firmie, która chce je wprowadzić, zgodzą się na to związki zawodowe lub przedstawiciele pracowników.
Nowe przepisy mają wprowadzić także do kodeksu pracy definicję obowiązków rodzinnych, które mają uzasadniać korzystanie z poszczególnych uprawnień przez pracownika (obejmą one nie tylko konieczność opieki nad dzieckiem do lat 14, ale także np. niesamodzielnymi członkami rodziny).
Zadaj pytanie: FORUM
To czy i jak szybko nowe rozwiązania wejdą w życie, zależy od ich poparcia w Sejmie, a więc w praktyce od rządu. W trakcie ubiegłotygodniowej konferencji dotyczącej urlopów dla rodziców zorganizowanej przez resort pracy Irena Wóycicka, sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta, podkreślała dobrą współpracę przy projekcie zarówno ze stroną rządową, jak i partnerami społecznymi.
– Na pewno warto usprawniać przepisy dotyczące uprawnień rodzicielskich, ale trzeba to zadanie realizować rozważnie i zawsze pamiętać o celu, jakie zmiany mają wywoływać, czyli o ułatwianiu podejmowania decyzji o posiadaniu dziecka – podsumowuje Danuta Wojdat, pełnomocnik Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” ds. kobiet.
Zmiany zawarte w prezydenckim projekcie
|
Treść zmiany |
Tak jest |
Tak będzie |
Możliwe skutki |
|
Ujednolicenie urlopów na dziecko |
l Bezpośrednio po urlopie macierzyńskim rodzic może skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 6 tygodni (jeśli kobieta urodziła jedno dziecko przy porodzie) lub 8 tygodni (w razie urodzenia co najmniej dwojga dzieci przy porodzie). ● Po dodatkowym macierzyńskim rodzic może skorzystać z 26-tygodniowego urlopu rodzicielskiego |
l Dodatkowy urlop macierzyński zostanie połączony z urlopem rodzicielskim ● Bezpośrednio po urlopie macierzyńskim rodzic będzie mógł więc skorzystać z urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni (w razie urodzenia 1 dziecka przy porodzie) lub 34 tygodni (w razie urodzenia co najmniej dwojga dzieci przy porodzie) |
l Ograniczenie biurokratycznych obowiązków związanych z korzystaniem z urlopów – nie trzeba będzie składać dwóch wniosków (oddzielnie o dodatkowy macierzyński, a następnie rodzicielski) – system urlopów będzie bardziej przystępny dla rodziców |
|
Możliwość późniejszego wykorzystania urlopu rodzicielskiego |
l Urlop rodzicielski można wykorzystać maksymalnie w trzech częściach, z których każda nie może być krótsza niż 8 tygodni ● Urlop ten można wykorzystać tylko bezpośrednio po dodatkowym macierzyńskim (czyli w praktyce tylko do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia) |
l Urlop ten można będzie wykorzystać maksymalnie w czterech częściach ● W wyjątkowych przypadkach będzie można skorzystać z części urlopu rodzicielskiego, która jest krótsza niż 8 tygodni ● 16 z 26 tygodni urlopu rodzicielskiego będzie można wykorzystać w późniejszym terminie (do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy sześć lat; urlop w późniejszym terminie będzie udzielany maksymalnie w dwóch częściach) |
l Rozwiązanie bardzo korzystne dla rodziców – 16 tygodni płatnej opieki będą mogli wykorzystywać w dowolnie wybranym momencie długiego okresu i w zależności od potrzeb (np. w momencie gdy dziecko idzie do przedszkola lub szkoły) ● Pracodawcy muszą się liczyć z większymi trudnościami związanymi z organizacją pracy (ze względu na większą swobodę pracownika w wyborze terminu urlopu, a więc w praktyce także absencji w pracy) |
|
Zmienione zasady udzielania urlopu wychowawczego |
l Urlopu wychowawczego udziela się maksymalnie w pięciu częściach |
l Urlopu wychowawczego udziela się maksymalnie w pięciu częściach ● Jeśli jednak rodzic wykorzystywał część urlopu rodzicielskiego w późniejszym terminie (nie bezpośrednio po macierzyńskim), to liczba wykorzystanych części takiego urlopu (maksymalnie dwie) obniża liczbę możliwych do wykorzystania części wychowawczego |
l Rozwiązanie korzystne dla pracodawców, bo ogranicza możliwość dzielenia urlopów rodzicielskich i wychowawczych na zbyt dużo części ● To zachęta dla rodziców, aby racjonalnie podejmowali decyzję o wykorzystaniu poszczególnych okresów opieki |
|
Terminy składania wniosków o urlop rodzicielski oraz wychowawczy |
l Wniosek o udzielenie całego wymiaru dodatkowego macierzyńskiego i rodzicielskiego należy złożyć nie później niż 14 dni po porodzie ● Wnioski o dodatkowy urlop macierzyński lub urlop rodzicielski należy złożyć nie później niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z nich ● Wniosek o urlop wychowawczy składa się nie później niż dwa tygodnie przed jego rozpoczęciem (w razie niedopełnienia tego terminu urlopu udziela się najpóźniej po upływie dwóch tygodni od złożenia wniosku) |
l Wniosek o skorzystanie z całego wymiaru rodzicielskiego (połączonego z dodatkowym macierzyńskim) trzeba będzie złożyć nie później niż 21 dni po porodzie ● Wnioski o urlop rodzicielski lub wychowawczy składa się nie później niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z nich |
l Zmiana korzystna dla pracodawcy ● O jeden tydzień wydłuża się okres, w którym może on np. zadbać o zorganizowanie zastępstwa za pracownika, który zamierza skorzystać z urlopu rodzicielskiego lub wychowawczego ● Z punktu widzenia rodziców korzystne jest ujednolicenie terminów, w jakich składa się wnioski |
|
Dłuższa możliwość łączenia urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy na maksymalnie pół etatu |
l W razie łączenia urlopu rodzicielskiego (lub dodatkowego macierzyńskiego) z pracą wymiar tych urlopów nie zmienia się (nie wydłuża proporcjonalnie do przepracowanego czasu) ● Rodzic może więc łączyć pracę z urlopem maksymalnie przez 6 lub 8 tygodni dodatkowego macierzyńskiego i 26 tygodni rodzicielskiego (łącznie przez 32 lub 34 tygodnie) |
l W razie łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą urlop rodzicielski (połączony z dodatkowym macierzyńskim) wydłuża się proporcjonalnie do przepracowanego czasu ● Rodzic może więc łączyć pracę z urlopem przez maksymalnie 64 lub 68 tygodni |
l Rozwiązanie korzystne dla rodziców ● Zachęca do łączenia urlopu z pracą poprzez faktyczne wydłużenie w takich przypadkach okresu korzystania z rodzicielskiego ● Pracodawcy muszą się liczyć z dłuższą, częściową nieobecnością rodzica w firmie ● Z drugiej strony firmy mogą jednak liczyć na szybszy powrót zatrudnionego do pracy na część etatu |
|
Dzielenie się urlopami bez względu na podstawę prawną zatrudnienia |
l Okresami pobierania zasiłku macierzyńskiego nie mogą dzielić się rodzice zatrudnieni na różnych podstawach prawnych (np. pracownik ojciec nie może przejąć ich od samozatrudnionej matki) |
l Rodzice będą mogli dzielić się okresami pobierania zasiłku bez względu na podstawę prawną zatrudnienia (np. pracownik ojciec będzie mógł przejąć je od samozatrudnionej matki) |
l Zmiana ta zlikwiduje dyskryminację rodziców zatrudnionych na różnych podstawach prawnych ● Wzmocnione zostanie prawo ojca do płatnej opieki nad dzieckiem |
|
Dłuższy termin na wykorzystanie urlopu ojcowskiego |
l Mężczyzna może skorzystać z urlopu ojcowskiego do ukończenia przez dziecko pierwszego roku życia |
l Mężczyzna będzie mógł skorzystać z urlopu ojcowskiego do momentu ukończenia przez dziecko drugiego roku życia |
l Pracownik w praktyce nie straci prawa do urlopu ojcowskiego, jeśli np. w razie śmierci matki przejął urlop rodzicielski ● Ojciec będzie mógł skorzystać z urlopu np. po zakończeniu przez matkę urlopu rodzicielskiego |
|
Dookreślenie zasad udzielania przerw na karmienie piersią |
l Pracownicy przysługują dwie półgodzinne przerwy na karmienie (a karmiącej więcej niż jedno dziecko – dwie przerwy po 45 minut) |
l Pracownicy będą przysługiwać przerwy na karmienie w obecnie obowiązującym wymiarze, ale nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko drugiego roku życia ● Jeśli matka będzie chciała korzystać z przerw także po tym okresie, będzie musiała dostarczyć pracodawcy zaświadczenie lekarskie potwierdzające karmienie |
l Rozwiązanie doprecyzowuje obecne wątpliwości dotyczące okresu korzystania z przerw ● Matka dziecka zyska swobodę w korzystaniu z przerw przez pierwsze dwa lata od porodu ● Pracodawca będzie mógł weryfikować prawo do przerw po upływie tego okresu |
|
Elastyczniejsze korzystanie z dwóch dni zwolnienia na opiekę nad dzieckiem |
l W ciągu roku kalendarzowego pracownikowi wychowującemu co najmniej jedno dziecko w wieku do lat 14 przysługują 2 dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia |
l W porozumieniu zawieranym ze związkami zawodowymi lub przedstawicielstwem pracowników w firmie będzie można wprowadzić zasadę, że zwolnienia udziela się nie w dniach, ale w godzinach ● W takim przypadku pracownikowi będzie przysługiwać 16 godzin zwolnienia w roku kalendarzowym |
l Rozwiązanie korzystne zarówno dla pracowników, jak i pracodawców ● Rodzice zyskają możliwość zwolnienia np. na dwie godziny w danym dniu (np. na udział w szkolnym przedstawieniu, w którym uczestniczy dziecko) ● Wielorazowa, ale krótsza nieobecność w pracy nie wymaga np. organizacji zastępstw |
|
Obejmowanie pracowników elastycznym czasem pracy |
l Pracodawca nie musi uzasadniać odmowy przyjęcia wniosku pracownika w sprawie zmiany jego wymiaru czasu pracy lub objęcia go indywidualnym rozkładem czasu pracy albo systemem skróconego tygodnia pracy lub ruchomego czasu pracy |
l Jeśli pracownik umotywuje wniosek o objęcie go jednym z wymienionych elastycznych rozwiązań obowiązkami rodzinnymi, firma powinna wniosek przyjąć, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez rodzica ● W razie odmowy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników musi wskazać rodzicowi przyczynę swej decyzji na piśmie |
l Rozwiązanie ułatwiające rodzicom możliwość korzystania z elastycznego czasu pracy ● Wzmacnia one pozycję pracownika względem pracodawcy, który nie chce obejmować takich zatrudnionych elastycznymi rozwiązaniami |