Pracownicy wykonujący pracę na podstawie stosunku pracy mogą skorzystać z wielu uprawnień przysługujących im, nie tylko na podstawie przepisów Kodeksu pracy.
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi okulary korygujące wzrok, które są konieczne przy wykonywaniu pracy zgodnie z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych, przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej wykażą potrzebę ich stosowania.
Zapewnienie okularów korygujących wzrok może oznaczać wręczenie pracownikowi okularów w formie rzeczowej, ale również zapłatę za okulary lub zwrot poniesionych kosztów.
Polecamy: Kodeks pracy 2018. Praktyczny komentarz z przykładami.
Definicja pracownika
Pracownikiem, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru oraz spółdzielczej umowy o pracę. Natomiast pracownikiem w rozumieniu wspomnianego rozporządzenia, jest każda osoba zatrudniona przez pracodawcę, użytkująca w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy.
Ponadto, zgodnie z art. 304 Kodeksu pracy, pracodawca jest zobowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 § 2 Kodeksu pracy, osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy. Przepis ten może stanowić podstawę do zapewnienia okularów również osobom zatrudnionym na podstawie umowy zlecenie.
Procedura
Pracownik, który użytkuje monitor ekranowy w pracy przez co najmniej połowę dobowej normy czasu pracy powinien otrzymać od pracodawcy skierowanie do wykonywania badań profilaktycznych. Jeśli wyniki badań profilaktycznych wykażą potrzebę stosowania okularów, pracownik powinien dostarczyć pracodawcy:
- zalecenie lekarza,
- fakturę, (która może być wystawiona na pracownika),
- wniosek o dofinansowanie poniesionych kosztów na zakup okularów korygujących wzrok.
Przez monitor ekranowy należy rozumieć urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu.
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić „okulary korekcyjne” osobom pracującym przy monitorach ekranowych niezależnie od rodzaju komputera, czyli może to być nawet praca wykonywana na laptopie lub notebooku.
Profilaktyczna opieka zdrowotna
Zgodnie z art. 229 Kodeksu pracy, w skład profilaktycznej opieki zdrowotnej wchodzą badania wstępne, okresowe i kontrolne. Badania te przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę w terminach wskazanych przepisami prawa. Pracownik nie może domagać się wcześniejszego skierowania na badania niż określają to przepisy. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której pracownik zgłasza niemożność wykonywania pracy ze względu na podejrzenie szkodliwego wpływu na jego zdrowie i wnioskuje o przeniesienie na inne stanowisko. W takiej sytuacji pracodawca ma obowiązek skierować pracownika na badania profilaktyczne.
Regulamin
Przepisy rozporządzenia nie określają limitu dofinansowania okularów korygujących wzrok czy też częstotliwości dofinansowania tego świadczenia.
Pracodawca powinien w odpowiednim akcie wewnątrzzakładowym, np. regulaminie lub zarządzeniu uregulować kwestie związane z dofinansowaniem okularów korygujących wzrok aby procedura dofinansowania była przejrzysta dla pracowników.
Pracodawca może uregulować kwestie dofinansowania okularów korygujących wzrok również w przypadku pracownika znajdującego się w okresie wypowiedzenia. Warto wyznaczyć termin na przedstawienie faktury i termin zwrotu poniesionych przez pracownika kosztów.
Zwolnienie z podatku i składek
Na mocy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku są świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych. Kwota refundacji stanowiąca dofinansowanie pracownikowi zakupu okularów, udokumentowana zaleceniem lekarskim oraz fakturą wystawioną po zakupie okularów, korzysta ze zwolnienia z opodatkowania i „oskładkowania”.
Pracodawca może zapewnić okulary każdemu pracownikowi, np. pracownikom wykonującym pracę na świeżym powietrzu, może zakupić okulary przeciwsłoneczne. Świadczenie to jednak nie będzie zwolnione z podatku i składek ponieważ nie mieści się w definicji okularów korygujących wzrok, a korzystanie z tych okularów nie jest związane z wykonywaniem pracy przy monitorze ekranowym.
Polecamy serwis: Badania lekarskie
Szkła kontaktowe
Pojęcie okularów korekcyjnych i szkieł kontaktowych to dwa różne pojęcia. Polskie przepisy prawa nie dają podstawy do tego aby pracodawca był zobowiązany do refundowania kosztów szkieł kontaktowych.
Kwestię tą regulują przepisy unijne, a dokładnie Dyrektywa Rady z 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, na podstawie której pracownik powinien mieć zapewnione specjalne okulary lub szkła kontaktowe.
Ponieważ jest to dyrektywa a nie rozporządzenie unijne, nie ma podstaw prawnych aby uznać, że pracodawca jest zobowiązany do refundowania szkieł kontaktowych. Ponadto organy podatkowe mogą uznać, że refundowanie soczewek nie jest świadczeniem BHP i nie ma możliwości skorzystania ze zwolnienia podatkowo-składkowego.
Jednak jeśli lekarz stwierdzi, że pracownik powinien wykonywać pracę przy monitorze ekranowym w soczewkach, to pracodawca powinien je zrefundować. Podobnie będzie w przypadku okularów z tzw. „antyrefleksem”; jeśli lekarz uzna, że pracownik powinien wykonywać pracę w okularach z powłoką antyrefleksyjną, gdyż mają służyć korygowaniu wzroku, to pracodawca powinien zrefundować takie okulary.
Możliwość finansowania szkieł dopuszcza Minister Finansów.
Kobiety w ciąży
Pracodawca nie może zatrudniać kobiet w ciąży przy pracy, która wymaga jej wykonywania przy monitorze ekranowym powyżej połowy dobowej normy czasu pracy. Jeśli nie ma możliwości przeniesienia pracownicy do innej pracy, to pracodawca powinien zwolnić ją z obowiązku świadczenia pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Dodatkowe uprawnienia
Zapewnienie okularów korygujących wzrok to nie jedyne uprawnienie, z którego może skorzystać pracownik wykonujący pracę przy monitorze ekranowym.
Pracodawca jest zobowiązany zapewnić:
- łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nie obciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała - przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora ekranowego lub
- co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
Polecamy serwis: Bezpieczeństwo pracy
PODSTAWA PRAWNA:
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2014.1502),
- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.2012.361),
- Dyrektywa Rady z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe (piąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 87/391/EWG) (Dz.U.UE.L.1990.156.14 z dnia 1990.06.21),
- Pismo z dnia 16 marca 2011 r., Ministerstwo Finansów (DD3/033/30/CRS/11/95).
Zadaj pytanie na naszym FORUM!