Bezpieczna praca pracowników z Ukrainy
Od początku agresji Rosji na Ukrainę, granicę z Polską przekroczyło już prawie 2,5 miliona uchodźców z Ukrainy – podaje Straż Graniczna. O ile dla części z nich nasz kraj jest tylko przystankiem przed dalszą podróżą, to jednak większość uchodźców w wieku produkcyjnym będzie chciała podjąć pracę właśnie w Polsce. Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Wyzwaniem jest m.in. bariera językowa.
Należy zwrócić uwagę, że przed wybuchem wojny na terenie Polski już pracowało wiele osób z Ukrainy. Zgodnie z danymi Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, w samym 2021 roku wydano Ukraińcom 325 tys. zezwoleń o pracę. Była to największa grupa wśród ogółu obcokrajowców ubiegająca się o legalną pracę w Polsce w zeszłym roku. Od końca lutego w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy do Polski przyjechało już prawie 2,5 miliona osób, a ta liczba wciąż rośnie. Podstawa przebywania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady zatrudniania tych osób są uregulowane w Ustawie z dnia 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Zakłada ona szybką ścieżkę uzyskiwania legalnego prawa pobytu i pracy obywatelom Ukrainy. I choć przepisy dotyczące pobytu i pracy zostały uproszczone, to obowiązek pracodawcy zapewnienia wszystkim pracownikom bez względu na obywatelstwo bezpiecznych i higienicznych warunków pracy – nie uległ zmianie.
Znajomość bhp i praw pracowniczych
W 2018 roku Koalicja Bezpieczni w Pracy zbadała stan bezpieczeństwa Ukraińców pracujących w Polsce. Chociaż wyników nie możemy odnosić bezpośrednio do obecnej sytuacji, to wyniki badania dają nam dobry punkt wyjścia do rozważań nad aktualną sytuacją i wskazują dobre praktyki, które powinni wprowadzić pracodawcy. I tak, zgodnie z raportem, 18 proc. respondentów uległo wypadkowi przy pracy w ciągu dwóch lat przed przeprowadzeniem badania, co jest dość wysokim wskaźnikiem. Jednocześnie 71 proc. Ukraińców uznało, że zna zasady bezpieczeństwa na stanowisku pracy, a zaledwie 45 proc. – prawa pracowników w Polsce. Nie ulega zatem wątpliwości, że pracodawcy powinni zwrócić uwagę na edukację swoich pracowników z Ukrainy, poprzez udostępnienie im odpowiednich materiałów, ale również praktyczne i zrozumiałe szkolenia.
Szkolenie bhp pracownika z Ukrainy
Warto wziąć pod uwagę to, że ze względu na powszechną mobilizację w Ukrainie, wśród uchodźców są głównie kobiety i dzieci. Z punktu widzenia pracowniczego oznacza to, że możemy się spodziewać wzrostu zatrudnienia w takich branżach jak gastronomia i hotelarstwo, handel, usługi sprzątające czy „beauty”. Oczywiście w każdej z nich wymagane jest odpowiednie przeszkolenie bhp pracownika, przed jego przystąpieniem do pracy. O ile mogłoby się to wydawać oczywistą kwestią – to raport „Bezpieczeństwo pracy w Polsce 2018” pokazał, że tylko 44 proc. pracowników z Ukrainy odbyło szkolenie bhp, w tym zaledwie 54 proc. omówiło podczas niego postępowanie w razie wypadku. Wśród osób, które takiego szkolenia nie odbyły, najczęściej wskazywali jako powód niezorganizowane go przez pracodawcę (67 proc.) oraz barierę językową (27 proc.).
Dokumenty, szkolenia, ocena ryzyka w języku ukraińskim
Jednym z największych wyzwań w zakresie bhp, jakie stoją przed pracodawcą zatrudniającym obcojęzycznych pracowników, zawsze jest język. Szkolenia bhp, ocena ryzyka zawodowego oraz wszystkie dokumenty, z którymi zapoznawany jest pracownik obcojęzyczny muszą być prowadzone, dostępne w języku zrozumiałym dla tego pracownika. I choć przepisy nie precyzują wprost, w jakim języku mają być prowadzone szkolenia dla obcokrajowców to logiczne jest, że aby szkolenie bhp było skuteczne, to język musi być zrozumiały dla uczestników. Rynek szkoleń bhp szybko dostosowuje się do zapotrzebowania w związku z obecną sytuacją wzrosła liczba ofert szkoleń bhp prowadzonych w języku ukraińskim.
Bez wątpienia pracodawcy, którzy chcą zatrudniać osoby z Ukrainy powinni przetłumaczyć na język ukraiński instrukcje bhp, ocenę ryzyka zawodowego i inne dokumenty z zakresu bhp, z którymi są zapoznawani pracownicy. I choć tak jak w przypadku szkoleń bhp przepisy nie określają wprost, że dokumenty te muszą być przetłumaczone, to jest to szczególnie istotne, gdyż są to dokumenty z których pracownik korzysta nie tylko na początku zatrudnienia, ale przez cały czas pracy. Sądzę, że o ile pracodawcy wiedzą, że muszą zapewnić odpowiednie warunki bezpieczeństwa i higieny pracy osobom z Ukrainy, to w kwestii języka w jakim powinno być prowadzone szkolenie bhp oraz tłumaczenia dokumentów bhp wciąż jest ogromne pole do poprawy.