Nie tylko długotrwała choroba, ale także częste absencje chorobowe mogą stanowić podstawę rozwiązania umowy o pracę. Przy czym w każdej z tych sytuacji rozwiązanie stosunku pracy następuje na innej podstawie prawnej.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
W okresie choroby pracodawca nie może rozwiązać z pracownikiem stosunku pracy za wypowiedzeniem. Przepis art. 41 k.p. zabrania bowiem wypowiedzenia umowy o pracę w czasie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy. Jednakże po upływie określonego ustawowo okresu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, pracodawca jest uprawniony do rozwiązania umowy o pracę trybie natychmiastowym. Zgodnie z dyspozycją art. 53 § 1 pkt 1 k.p. pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
- dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
- dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.
Długotrwała nieobecność w pracy z powodu choroby
Art. 53 § 1 pkt 1 lit. a k.p. uprawnia pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę ze skutkiem natychmiastowym, w przypadku gdy niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwała dłużej niż 3 miesiące, a pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy. W orzecznictwie przyjmuje się, iż 6-miesięczny staż pracy nie obejmuje okresu długotrwałej niezdolności do pracy. Zwrócił na to uwagę Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 lipca 1999 r., sygn. sygn. akt I PKN 161/99, uznając, iż „nie jest możliwe doliczenie do 6 miesięcznego okresu zatrudnienia okresu niezdolności do pracy z tytułu choroby, gdyż prowadziłoby to do niczym nieuzasadnionego uprzywilejowania pracownika, który posiadając krótki okres zatrudnienia u danego pracodawcy (krótszy niż 6 miesięcy) długo chorował - w stosunku do pracownika, który zachorowałby dopiero po przepracowaniu u tego pracodawcy 6 miesięcy”.
Jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy przez okres dłuższy niż 6 miesięcy, a także w przypadku gdy niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową, okres nieobecności w pracy uprawniający pracodawcę do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia winien być dłuższy niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące, tj. 182 dni (art. 53 § 1 pkt1 lit. b k.p.). Okres ten pokrywa się z tzw. okresem zasiłkowym, czyli okresem pobierania zasiłku chorobowego.
Polecamy książkę: Kodeks pracy 2018. Praktyczny komentarz z przykładami
Co do zasady, wynosi on nie dłużej niż 182 dni. Jednakże gdy niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży okres zasiłkowy trwa nie dłużej niż 270 dni (art. 8 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2016 r., poz. 372 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą). Do okresu zasiłkowego wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy (art. 9 ust. 1 ustawy) oraz okresy poprzedniej niezdolności do pracy spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni (art. 9 ust. 2). Nie wlicza się natomiast okresu wyczekiwania (art. 9 ust. 3 ustawy).
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem
Za dopuszczalne należy uznać rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem w przypadku częstej absencji chorobowej pracownika, a także po zakończeniu długotrwałej nieobecności w pracy spowodowanej chorobą, której czas trwania nie stanowił podstawy do rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 53 § 1 pkt 1 k.p. Pogląd ten potwierdził wielokrotnie Sąd Najwyższy. Przykładowo w wyroku z dnia 3 listopada 1997 r., sygn. akt I PKN 327/97., stanął na stanowisku, iż: „rozwiązanie stosunku pracy na podstawie art. 53 k.p. może nastąpić bez wypowiedzenia, natomiast nie oznacza to, iż z powodu długotrwałej choroby pracownika stosunek pracy nie może zostać rozwiązany w drodze wypowiedzenia, jeżeli wprawdzie nie upłynął jeszcze termin wskazany w art. 53 k.p.”.
Absencja chorobowa uzasadniająca wypowiedzenie umowy o pracę
Częsta, a także długotrwała absencja chorobowa, której czas trwania nie stanowił podstawy do rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 53 § 1 pkt 1 k.p., stanowią podstawę rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem, jeżeli skutkują naruszeniem interesów pracodawcy w postaci dezorganizacji pracy zakładu pracy i powstania konieczności zapewnienia normalnego funkcjonowania zakładu pracy przez pracodawcę. Przy czym pracodawca musi wykazać ich związek z naruszeniem jego istotnych interesów (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2001 r., sygn. akt I PKN 449/00). W szczególności za uzasadnione uznaje się rozwiązanie stosunku pracy, w sytuacji gdy w związku z absencjami chorobowymi pracodawca jest zmuszony do podejmowania działań natury organizacyjnej oraz ponoszenia wydatków na zatrudnienie pracowników w godzinach nadliczbowych lub innych osób na podstawie umów cywilnoprawnych (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1997 r., sygn. akt I PKN 422/97).