Z dwóch wymienionych wyżej składników wynagrodzenia jedynie nagroda jest regulowana w kodeksie pracy. W art. 105 kodeksu ustawodawca przewidział możliwość nagrodzenia pracownika, który przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczynia się szczególnie do wykonywania zadań zakładu. Z przepisu tego nie wynika jednak obowiązek przyznawania nagród, jest to kwestia uznaniowa i gdyby takiego przepisu nie było, to pracodawca i tak mógłby takie nagrody przyznawać. Na podstawie tego przepisu nie można także dochodzić jakichkolwiek roszczeń od pracodawcy, gdyż przyznanie nagrody zależy tylko i wyłącznie od jego woli.
Premia natomiast nie jest uregulowana wprost w kodeksie pracy i może wynikać z innych przepisów prawa, układów zbiorowych pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę. Gdziekolwiek jednak jest ona przewidziana, zawsze towarzyszą jej pewne warunki, bez których spełnienia pracownik nie będzie miał do premii prawa. Mogą to być np. wysokie wyniki sprzedaży czy też sumienne wypełnianie wszystkich obowiązków.
Możemy wyróżnić dwa rodzaje premii, uznaniową i regulaminową. Premia uznaniowa jak sama nazwa wskazuje zależy od woli pracodawcy i nie muszą być określone żadne przesłanki uzależniające jej otrzymanie. To czy pracownik odbierze taką premię zależy tylko od pracodawcy. W praktyce tak naprawdę bardzo trudno jest odróżnić premię uznaniową od nagrody.
Zobacz: Opieka medyczna jako bezgotówkowy system motywowania
Natomiast drugi rodzaj premii, zwany regulaminową przedstawia się już nieco inaczej. Jeżeli bowiem np. w regulaminie wynagradzania premia taka jest wyraźnie wskazana, wymienione są także warunki niezbędne do jej otrzymania, to nie można pracownikowi spełniającemu te przesłanki takiej premii odmówić.
Premia jest regulaminowa wtedy, kiedy prawo do jej otrzymania wynika z przepisów, regulaminów, układów zbiorowych bądź umowy o pracę.
Pan Tomek jest sprzedawcą bezpośrednim męskich i damskich kosmetyków. W umowie o pracę ma zapisane, że jeżeli w ciągu miesiąca uda mu się sprzedać 60 kompletów kosmetyków to należy mu się premia w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego. Pan Tomek sprzedał 67 kompletów, a pracodawca odmówił wypłacenia mu premii. Pan Tomek może zatem skierować swoje roszczenie do sądu pracy.
Podsumowując, zasadniczo możemy wyróżnić następujące różnice pomiędzy premią a nagrodą:
- Nagroda ma charakter całkowicie uznaniowy, natomiast premia może wynikać z innych przepisów prawa, układów zbiorowych pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę,
- Nagrody nie możemy od pracodawcy w żaden sposób wyegzekwować, natomiast premię regulaminową – jeżeli spełnimy przesłanki – tak.
Zobacz serwis: Wynagrodzenie zasadnicze