Odprawa z tytułu zwolnienia indywidualnego a przyczyny rozwiązania umowy
Odprawa z tytułu zwolnienia z pracy nie przysługuje, jeżeli zmiany programów kształcenia, czyli zdarzenie niezwiązane z zatrudnioną, nie były wyłącznym powodem rozwiązania umowy. Nieuzyskanie wymaganego stopnia rozwoju naukowego jest okolicznością zwolnienia z pracy dotyczącą pracownika (wyrok Sądu Najwyższego z 16 czerwca 2021 r., III PSKP 22/21).
Pracownica była zatrudniona na uniwersytecie na stanowisku starszego wykładowcy z tytułem naukowym doktora na Wydziale Prawa i Administracji. Pracownica zobowiązała się do złożenia rozprawy habilitacyjnej. Słowa jednak nie dotrzymała. W związku z tym, że Wydział Prawa dążył do zatrudniania osób o jak najwyższych kompetencjach naukowych i dydaktycznych, postanowiono rozwiązać z nią stosunek pracy. Zarzucono jej, że nie dotrzymała wcześniej składanych dziekanowi wydziału deklaracji złożenia rozprawy habilitacyjnej. Oprócz tego powodem jej zwolnienia była zmiana programów kształcenia dla prowadzonych na Wydziale Prawa jednolitych magisterskich studiów prawniczych oraz studiów I i II stopnia na kierunku administracja. Pracownica wniosła do sądu rejonowego pozew przeciwko uniwersytetowi. Domagała się w nim zasądzenia m.in. odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę oraz odprawy pieniężnej z tytułu zwolnienia indywidualnego, należnej z tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych.
Odprawa przy zwolnieniu indywidualnym - wszystkie przyczyny rozwiązania umowy nie dotyczą pracownika
Sąd rejonowy zasądził na rzecz pracownicy odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę, bez dokonywania oceny przyczyn wskazanych w wypowiedzeniu. Sąd oddalił natomiast roszczenie o odprawę pieniężną z ustawy o zwolnieniach grupowych. Od tego wyroku pracownica złożyła apelację, którą sąd okręgowy oddalił. Sąd przypomniał w uzasadnieniu wyroku, że prawo do odprawy w przypadku zwolnienia indywidualnego powstaje, gdy wyłącznym powodem uzasadniającym wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron są przyczyny niedotyczące pracownika.
W niniejszej sprawie zaś umowa o pracę została wypowiedziana pracownicy nie tylko z przyczyn jej niedotyczących, ale też, o ile nie przede wszystkim, z przyczyn dotyczących pracownicy, konkretnie braku uzyskania awansu naukowego. Od tego wyroku pracownica złożyła skargę kasacyjną. Sąd Najwyższy uznał ją za niezasadną. Pracownica próbowała przekonać SN, że nieuzyskanie stopnia doktora habilitowanego stanowiło tylko kryterium doboru do zwolnienia, a zmiana programów kształcenia była wyłączną przyczyną rozwiązania stosunku pracy. SN nie przychylił się do tego stanowiska. W uzasadnieniu wskazał, że nieuzyskanie wymaganego stopnia rozwoju naukowego nie jest okolicznością niedotycząca pracownika, a to oznacza, że zmiany programów kształcenia, czyli zdarzenie niezwiązane z zatrudnioną, nie były wyłącznym motywem zakończenia więzi pracowniczej.
Wyrok Sądu Najwyższego z 16 czerwca 2021 r., III PSKP 22/21
W przypadku zwolnień indywidualnych pracownikowi nie zawsze przysługuje uprawnienie do odprawy z ustawy o zwolnieniach grupowych. Pracownik otrzyma taką odprawę tylko wtedy, gdy przyczyny niedotyczące pracownika stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy.