Kodeks pracy stanowi, że czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. W wyjątkowych sytuacjach dopuszcza się możliwość pracy 6 dnia, ale za odpowiednią rekompensatą. Wyjątkowe okoliczności zostały określone w art. 151 1 § 1 k.p.:
- konieczności przeprowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
- szczególne potrzeby pracodawcy.
Praca w dzień wolny od pracy
Poruszoną kwestię reguluje art. 1513 k.p. Przepis ten stanowi, że pracownikowi, który wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony w tym samym okresie rozliczeniowym, w terminie uzgodnionym z pracownikiem. Ustawowo przewidzianą formą jest udzielenie innego dnia wolnego od pracy - art. 1513 k.p.
Rekomendowany produkt: Kodeks pracy 2016 z komentarzem + poradnik w prezencie
Nieudzielenie dnia wolnego jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika z art. 281 pkt 5 k.p. i jest zagrożone karą grzywny.
Uprawnienie to powstaje niezależnie od ilości godzin przepracowanych w dniu wolnym wynikającym z rozkładu nawet jeżeli praca była wykonywana krótko, np. przez 4 godziny, pracownik może domagać się pełnego dnia wolnego w zamian. Należy podkreślić, że pracodawca nie ma prawa wyboru sposobu rekompensowania pracy w dniu wolnym wynikającym z przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy.
W omawianym przypadku możliwa jest jednak zamiana dnia wolnego na dodatkowe wynagrodzenie w sytuacji, gdy pracownik i pracodawca nie mogą ustalić terminu odbioru wolnego dnia lub odbiór wolnego dnia jest niemożliwy, ponieważ praca w sobotę odbywała się w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego.
Dodatek ten przysługuje w wysokości 100% za pierwsze 8 godzin pracy w sobotę oraz 50% za każdą kolejną godzinę pracy ponad 8 godzin danego dnia.
Praca w godzinach nadliczbowych
Inaczej przedstawia się sytuacja, gdy praca świadczona przez pracownika w dzień wolny była jednocześnie pracą w godzinach nadliczbowych.
Jakie to będą sytuacje?
Pracą w godzinach nadliczbowych jest prawa wykonywana ponad obwiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy (art. 151 par 1 kp). Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca dopuszczalna w razie:
- konieczności przeprowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
- szczególnych potrzeb pracodawcy.
Po pierwsze należy określić, czy praca była wykonywana w godzinach nadliczbowych na dobę. Za taką pracę oprócz normalnego wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości 50 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę takiej pracy.
Następnie należy ustalić, czy pracownik świadczący pracę w dniu wolnym od pracy przekroczył średniotygodniową normę czasu pracy, czyli czy pracował ponad 40 godzin w tygodniu.
Do sytuacji takiej może dojść, jeśli w okresie rozliczeniowym nie dojdzie do udzielenia pracownikowi innego dnia wolnego od pracy w zamian za pracę wykonywaną w dniu wolnym. Wtedy praca w ciągu pierwszych ośmiu godzin w dniu wolnym spowoduje przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy. Liczba dni roboczych w okresie rozliczeniowym będzie wyższa niż wynikająca z nominalnego czasu pracy w tym okresie.
Jeżeli w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych doszło do przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, pracownikowi będzie przysługiwać wynagrodzenie oraz dodatek wynoszący 100% normalnego wynagrodzenia plus oczywiście dzień wolny.
Podstawa prawna:
- art. 151,1511, art. 1512, art. 1513 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1502; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1662.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!