W dniu 3 maja 2023 r. obchodzone jest Święto Narodowe Trzeciego Maja. Już 233 lata temu, 3 maja 1791 r., Sejm Czteroletni przyjął ustawę rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 maja. Była to pierwsza w Europie i druga na świecie – po amerykańskiej – nowoczesna ustawa zasadnicza, która stała się dokumentem tworzącym tożsamość suwerennego narodu. Czy 3 maja to święto kościelne czy państwowe? Czy 3 maja trzeba iść do pracy?
- Święto Narodowe Trzeciego Maja
- Historia Konstytucji 3 Maja
- Czy 3 maja to święto nakazane?
- Czy 3 maja trzeba iść do pracy?
- O czym mówi Konstytucja RP? Co zapewnia Konstytucja RP?
- O czym jest preambuła? Co jest zawarte w preambule? Do jakich wartości odwołuje się preambuła?
- Konstytucja RP o pracy
Święto Narodowe Trzeciego Maja
Już 233 lata temu, 3 maja 1791 r., Sejm Czteroletni przyjął ustawę rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 maja. Była to pierwsza w Europie i druga na świecie – po amerykańskiej – nowoczesna ustawa zasadnicza, która stała się dokumentem tworzącym tożsamość suwerennego narodu. Konstytucja przekształcała państwo w monarchię konstytucyjną oraz regulowała organizację władz państwowych, a także prawa i obowiązki obywateli. Święto Narodowe Trzeciego Maja pierwotnie zostało ustanowione w 1919 roku, a następnie przywrócone w 1990 r. Obok Święta Niepodległości jest jednym z najważniejszych świąt państwowych.
Historia Konstytucji 3 Maja
Jak wynika z informacji przedstawionych przez Sejm RP: Na początku grudnia 1790 r. ustalono, że nowy projekt konstytucji będzie przygotowywany w sekrecie pod kierunkiem króla, a następnie zostanie przedstawiony sejmowi do zatwierdzenia. Prace toczyły się na Zamku Królewskim w wąskim gronie, do którego, oprócz Stanisława Augusta i Ignacego Potockiego, należeli: marszałek koronnej konfederacji sejmowej Stanisław Małachowski, ksiądz Hugo Kołłątaj i poseł krakowski Aleksander Linowski. Projekt był gotowy w marcu 1791 r., po czym stopniowo zaczęto go ujawniać innym posłom i senatorom. W dniu 2 maja 1791 r. w Pałacu Radziwiłłowskim odczytano projekt konstytucji, którą wspierać w sejmie obiecało ponad 100 posłów i senatorów. W dniu 3 maja 1791 r., po otwarciu obrad sejmowych, odczytano depesze dyplomatyczne, z których wynikało, że Polsce grozi kolejny rozbiór. Ignacy Potocki zwrócił się do króla, który poinformował, że otrzymał projekt ustawy rządowej. Uchwalenie Ustawy Rządowej udało się przeforsować przez aklamację, a król uroczyście zaprzysiągł konstytucję.
Konstytucja była dokumentem przełomowym, który regulował organizację władz państwowych, a także prawa i obowiązki obywateli. Ustawa Rządowa przekształcała państwo w monarchię konstytucyjną, wprowadzała zasadę trójpodziału władzy, a na wyraziciela suwerennej woli narodu wyznaczała Sejm. Głosowanie większością głosów zastąpiło „liberum veto”, zaś sukcesja tronu – wolną elekcję. Konstytucja rozszerzyła również podmiot polskiej demokracji – mieszczanie, choć nie stanowili osobnej izby parlamentu, zyskali realny wpływ na ustawodawstwo. Chłopów uznano z kolei za integralną część narodu.
Czy 3 maja to święto nakazane?
Nie, 3 maja nie jest świętem nakazanym, tego dnia nie trzeba iść do pracy.
Czy 3 maja trzeba iść do pracy?
Nie, 3 maja nie trzeba iść do pracy, jest to dzień ustawowo wolny od pracy.
O czym mówi Konstytucja RP? Co zapewnia Konstytucja RP?
Konstytucja 3 Maja nie odnosiła się w wielu aspektach do pracy ludzkiej, jednak stanowiła ona inspirację do treści aktualnej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., (Dz.U. 1997 Nr 78, poz. 483, dalej: Konstytucja), która w wielu aspektach odnosi się do podstawowych wartości demokratycznych, w tym związanych z pracą. Aktualna wersja Konstytucji RP z 1997 r., reguluje takie zagadnienia: PREAMBUŁA; Rozdział I (art. 1-29) RZECZPOSPOLITA; Rozdział II (art. 30-86): WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA; Rozdział III (art. 87-94): ŹRÓDŁA PRAWA: Rozdział IV (art. 95-125) SEJM I SENAT; Rozdział V (art. 126-145) PREZYDENT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ; Rozdział VI (art. 146-162) RADA MINISTRÓW I ADMINISTRACJA RZĄDOWA; Rozdział VII (art. 163-172) SAMORZĄD TERYTORIALNY; Rozdział VIII (art. 173-201) SĄDY I TRYBUNAŁY; Rozdział IX (art. 202-215) ORGANY KONTROLI PAŃSTWOWEJ I OCHRONY PRAWA; Rozdział X (art. 216-227)
FINANSE PUBLICZNE; Rozdział XI (art. 228-234) STANY NADZWYCZAJNE; Rozdział XII (art. 235)
ZMIANA KONSTYTUCJI; Rozdział XIII (art. 236-243) PRZEPISY PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE.
O czym jest preambuła? Co jest zawarte w preambule? Do jakich wartości odwołuje się preambuła?
W trosce o byt i przyszłość naszej Ojczyzny, odzyskawszy w 1989 roku możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia o Jej losie, my, Naród Polski - wszyscy obywatele Rzeczypospolitej, zarówno wierzący w Boga będącego źródłem prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna, jak i nie podzielający tej wiary, a te uniwersalne wartości wywodzący z innych źródeł, równi w prawach i w powinnościach wobec dobra wspólnego - Polski, wdzięczni naszym przodkom za ich pracę, za walkę o niepodległość okupioną ogromnymi ofiarami, za kulturę zakorzenioną w chrześcijańskim dziedzictwie Narodu i ogólnoludzkich wartościach, nawiązując do najlepszych tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej, zobowiązani, by przekazać przyszłym pokoleniom wszystko, co cenne z ponad tysiącletniego dorobku, złączeni więzami wspólnoty z naszymi rodakami rozsianymi po świecie, świadomi potrzeby współpracy ze wszystkimi krajami dla dobra Rodziny Ludzkiej, pomni gorzkich doświadczeń z czasów, gdy podstawowe wolności i prawa człowieka były w naszej Ojczyźnie łamane, pragnąc na zawsze zagwarantować prawa obywatelskie, a działaniu instytucji publicznych zapewnić rzetelność i sprawność, w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem lub przed własnym sumieniem, ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Wszystkich, którzy dla dobra Trzeciej Rzeczypospolitej tę Konstytucję będą stosowali, wzywamy, aby czynili to, dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka, jego prawa do wolności i obowiązku solidarności z innymi, a poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną podstawę Rzeczypospolitej Polskiej.
Konstytucja RP o pracy
Konstytucja RP, jako ustawa zasadnicza stanowiąca najważniejsze źródło prawa w Polsce, odnosi się do wielu aspektów związanych z pracą ludzką. Co ważne, zgodnie z hierarchią aktów prawnych m.in ustawy, rozporządzenia czy uchwały muszą być zgodne Konstytucją. Kodeks pracy określający w sposób szczegółowy prawa i obowiązki pracowników oraz pracodawców odnosi się do ogólnych zasad konstytucyjnych związanych z pracą.
Konstytucja odnosi się do takich zagadnień związanych z pracą:
Wolność pracy i prawo do pracy, w tym wolność wyboru zawodu.
Dialog i współpraca partnerów społecznych (czyli związków zawodowych, organizacji pracodawców i strony rządowej).
Wolność działalności gospodarczej.
Solidarność społeczna (np. w zakresie ubezpieczeń społecznych).
Ochrona pracy przez państwo, w tym sprawowanie nadzoru nad warunkami wykonywania pracy (tu chodzi m.in. o działania Państwowej Inspekcji Pracy).
Równość wobec prawa i w prawie, w tym zakaz dyskryminacji z życiu zawodowym i nakaz równego traktowania (szczególnie kobiet i mężczyzn w zakresie zatrudnienia).
Wolność zrzeszania się w związkach zawodowych i organizacjach pracodawców - w tym prowadzenie rokowań, strajków, zawierania układów zbiorowych pracy.
Zakaz zatrudniania dzieci.
Prawo do pracy w bezpiecznych i higienicznych warunkach pracy.
Prawo do wypoczynku i prawo do urlopu.
Prawo do zabezpieczenia społecznego w razie choroby pracowników.
Prawo osób niepełnosprawnych do pomocy państwa, w tym w zakresie zatrudnienia.