Zmiany w IKE, IKZE i PPE - projekt
Gotowy jest już projekt ustawy o zmianie ustawy o pracowniczych programach emerytalnych oraz ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego, przygotowany w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej. Projekt ten jest już na etapie Komisji Prawniczej i niedługo powinien zostać przyjęty przez Radę Ministrów i wpłynąć do Sejmu.
Pracownicze programy emerytalne (PPE) - co się zmieni?
Najliczniejsze zmiany zostały przewidziane w przepisach dot. PPE. W uzasadnieniu omawianego projektu podkreśla się, że pracownicze programy emerytalne (PPE) stanowią wraz z pracowniczymi planami kapitałowymi (PPK) zbiorową formę gromadzenia oszczędności emerytalnych organizowaną pod patronatem pracodawców.
Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej zauważyło, że rozwój PPE jest powolny, a nieliczne okresy jego szybszego rozwoju były związane głównie ze zmianami regulacji prawnych. W 2004 r. miało to związek z obowiązkiem przekształcenia grupowych form oszczędzania na cele emerytalne w PPE, natomiast na przełomie lat 2018–2019 – z obowiązkiem wprowadzania przez pracodawców nowego rozwiązania, tj. PPK.
Zdaniem resortu przepisy dot. PPE są niedoskonałe i stąd pomysł na ich modyfikacje – w szczególności w celu wprowadzenia ułatwień dla pracodawców w tworzeniu PPE, korzystnych zmian dotyczących warunków uczestnictwa w programie, czy doprecyzowania niektórych istotnych kwestii.
W zakresie PPE omawiana nowelizacja zakłada w szczególności:
1) wprowadzenie ułatwień w prowadzeniu PPE dla pracodawców. Zgodnie z proponowanymi zmianami realizacja obowiązków administracyjnych spoczywałaby na instytucjach finansowych obsługujących pracownicze programy emerytalne, które posiadają niezbędną do tego infrastrukturę techniczną i zasoby osobowe. Proponuje się:
a) przeniesienie obowiązku sporządzania informacji rocznej dotyczącej realizacji programów przekazywanej corocznie organowi nadzoru z pracodawcy prowadzącego PPE na zarządzającego PPE,
b) przeniesienie obowiązku informowania organu nadzoru o zmianie danych zarządzającego z pracodawcy prowadzącego PPE na zarządzającego;
2) uproszczenie trybu zawierania przez pracodawców porozumień z reprezentacją pracowników o zawieszeniu odprowadzania bądź ograniczeniu wysokości składek podstawowych w PPE przez rezygnację z trybu ich rejestracji przez organ nadzoru. Zamiast trybu rejestracji powyższych porozumień proponuje się wprowadzenie trybu notyfikacji faktu ich zawarcia, co nie wymagałoby wydania decyzji administracyjnej. Obecnie wejście w życie porozumienia o zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych albo porozumienia o czasowym ograniczeniu ich wysokości jest możliwe dopiero po wydaniu przez organ nadzoru odpowiedniej decyzji administracyjnej. Proponuje się w miejsce trybu rejestracyjnego wprowadzenie postępowania notyfikacyjnego, w ramach którego pracodawca zgłaszałby jedynie fakt zawarcia porozumienia, przekazując równocześnie to porozumienie;
3) wprowadzenie korzystnych zmian dotyczących warunków uczestnictwa w programie:
a) zniesienie fakultatywnego zakazu wnoszenia składki dodatkowej. Obecnie wnoszenie składki dodatkowej do programu jest możliwe, jeżeli umowa zakładowa tego nie zakazuje. W projekcie proponuje się zniesienie tego zakazu,
b) dywersyfikacja źródeł finansowania składki dodatkowej. Zaproponowano, aby uczestnik miał możliwość odprowadzania składki dodatkowej z innych źródeł niż wynagrodzenie za okresy, w których nie otrzymywał od pracodawcy wynagrodzenia. Projektowane rozwiązanie umożliwia wnoszenie składek dodatkowych również za okresy nieobecności w pracy (np. w związku z urlopem wychowawczym, długotrwałym zwolnieniu lekarskim, czy urlopie bezpłatnym);
4) proponuje się dookreślenie niektórych kompetencji nadzorczych Komisji Nadzoru Finansowego. Obecnie przepisy ustawy o PPE nie przewidują wprost możliwości wydania przez KNF decyzji odmownej w przedmiocie wpisu zmian pracowniczego programu emerytalnego do rejestru oraz w przedmiocie wykreślenia pracowniczego programu emerytalnego z rejestru – w przypadku niezgodności programu z przepisami ustawy o PPE oraz w przypadku nieusunięcia przez stronę nieprawidłowości w terminie określonym przez organ nadzoru. W projekcie proponuje się, aby organ nadzoru mógł (poza odmową rejestracji programu z powodu jego niezgodności z przepisami ustawy o PPE lub z powodu nieusunięcia nieprawidłowości w terminie przez niego określonym) odmówić również rejestracji zmian programu oraz wykreślenia programu z rejestru z powodu odpowiednio niezgodności programu z przepisami ustawy lub niezgodności trybu wykreślenia programu z przepisami ustawy, a nadto z powodu nieusunięcia nieprawidłowości w terminie określonym przez organ nadzoru;
5) wprowadzenie nowej instytucji prawnej „przeniesienie środków”, określając jej definicję, termin i zasady przenoszenia środków. Zgodnie z propozycją „przeniesienie” będzie oznaczało przekazanie przez dotychczasowego zarządzającego środków zgromadzonych w ramach programu do nowego zarządzającego w związku ze zmianą formy programu lub zarządzającego. Proponowane przepisy uregulują kwestię przenoszenia środków w sytuacji zmiany formy programu lub zmiany zarządzającego. Ustawowe uregulowanie terminu, w jakim powinno nastąpić przeniesienie, spowoduje, że zarządzający nie będzie mógł przetrzymywać środków zgromadzonych w programie nadmiernie długo, co miało miejsce w niektórych przypadkach;
6) zmianę przepisów określających zasady zawieszania składki podstawowej i ograniczania jej wysokości w celu usunięcia wątpliwości interpretacyjnych związanych ze stosowaniem tych przepisów:
a) doprecyzowano zasady zawieszania składki podstawowej i ograniczania jej wysokości,
b) uregulowano maksymalny termin jednostronnego ograniczenia składki podstawowej przez pracodawcę (w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych łączny okres jednostronnego ograniczenia nie może przekroczyć 6 miesięcy),
c) wyraźnie wskazano, że po okresie zawieszenia bądź ograniczenia składki podstawowej pracodawca nie jest zobowiązany do wpłaty kwoty składki, która nie została odprowadzona w związku z ograniczeniem albo zawieszeniem składki podstawowej. Takie uregulowanie powinno usunąć powstające na tym tle wątpliwości.
IKE i IKZE - co się zmieni?
Przewidziane w omawianej nowelizacji zmiany w ustawie o IKE i IKZE mają na celu:
- ułatwienie zawarcia umowy o prowadzenie IKE i IKZE przez umożliwienie jej zawarcia w postaci elektronicznej,
- dostosowanie pozostałych przepisów art. 13a ustawy o IKE i IKZE do wprowadzonego
w art. 13a tej ustawy przepisu ust. 1a, który reguluje limit wpłat na IKZE dokonywanych przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność.
Terminy wejścia w życie zmian
Zdecydowana większość przepisów omawianej nowelizacji ma wejść w życie 1 kwietnia 2022 r.
Zmiany zawarte w art. 2 tej nowelizacji (dotyczące IKE i IKZE) mają wejść w życie po upływie 14 dni od dnia publikacji nowelizacji w Dzienniku Ustaw.
Natomiast zmiany dotyczące składki dodatkowej wejdą w życie dopiero 1 stycznia 2023 r. Tak aby zapewnić pracodawcom odpowiedni czas na utworzenie rachunku dodatkowego, na który będą odprowadzane te składki.
Oprac. Paweł Huczko