Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał pytania prawne dwóch łódzkich sądów, dotyczące odpowiedzialności przedsiębiorcy za nieodprowadzanie składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych oraz Fundusz Ubezpieczeń Zdrowotnych.
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, w razie nieopłacania za pracowników składek lub płacenia ich w zaniżonej wysokości, ZUS może wymierzyć pracodawcy dodatkową opłatę w wysokości 100 proc. nieopłaconych składek. Jednocześnie w myśl Kodeksu karnego firma, która narusza prawa pracownika, wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności do 2 lat.
Składka zdrowotna powinna być wyższa >>
Łódzkie sądy, które rozpoznawały sprawę przedsiębiorcy Rafała K., miały wątpliwość, czy za to, że w latach 2005-2009 nie odprowadzał on wymaganych składek ubezpieczeniowych za swoich pracowników, może być ukarany dwa razy - sankcją administracyjną oraz karą za przestępstwo lub wykroczenie, przewidzianą w Kodeksie karnym.
O wyjaśnienie sprawy łódzkie sądy wystąpiły do TK. W zadanym Trybunałowi pytaniu prawnym wskazywały, że karanie dwa razy tej samej osoby czy firmy za ten sam czyn jest niezgodne z konstytucją. Sądy wyjaśniały też, że istotą dodatkowej opłaty jest dyscyplinowanie płatników dopuszczających się nieopłacania składek. Natomiast kary przewidziane w Kodeksie karnym mają skłaniać osoby odpowiedzialne za terminowe i poprawne uiszczanie składek do dbania o organizację firmy w tym zakresie.
TK uznał, że wskazane w pytaniu przepisy są niezgodne z konstytucją. Uzasadniając wyrok sędzia Teresa Liszcz powiedziała, że sankcja przewidziana w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych nie ma na celu zrekompensowania ZUS-owi składek nieopłaconych w terminie. Tę funkcję pełnią bowiem odsetki od zaległości.
Składki na ubezpieczenie rolnicze nie zwiększą emerytury z FUS >>
"Sankcja to rodzaj kary administracyjnej, zbliżonej do kar za wykroczenie lub przestępstwo, a za jeden czyn wobec tej samej osoby nie można zastosować dwóch kar" - wyjaśnił TK.
Przepisy ocenione przez TK jako niekonstytucyjne stracą moc obowiązującą z upływem 18 miesięcy od daty ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.