Celem ustawy jest transpozycja dyrektywy Rady (UE) 2017/159 z dnia 19 grudnia 2016 r. wdrażającej Umowę w sprawie wdrożenia Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej pracy w sektorze rybołówstwa z 2007 r. zawartej dnia 21 maja 2012 r. między Generalną Konfederacją Spółdzielni Rolniczych przy Unii Europejskiej (COGECA), Europejską Federacją Pracowników Transportu (ETF) oraz Stowarzyszeniem Krajowych Organizacji Przedsiębiorstw w Sektorze Rybołówstwa w Unii Europejskiej (Europêche). Jednocześnie ustawa ma na celu dostosowanie przepisów krajowych do wymogów Konwencji nr 188 dotyczącej pracy w sektorze rybołówstwa, przyjętej przez Konferencję Ogólną Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie dnia 14 czerwca 2007 r., zwana dalej „Konwencją nr 188”.
Minimalny wiek
Ustawa reguluje wszystkie kwestie związane ze specyfiką pracy rybaków na statkach rybackich. Jej istotą jest zapewnienie, aby praca na statkach rybackich o polskiej przynależności wykonujących tzw. rybołówstwo komercyjne była pracą bezpieczną. W tym celu uchwalone przepisy określają wymagania, jakie powinni spełniać rybacy, a w szczególności przewidują minimalny wiek warunkujący możliwość zatrudnienia na statku rybackim, ma to być co do zasady 18 lat, a tylko wyjątkowo dopuszcza się zatrudnianie osób młodszych, tj. w wieku powyżej lat 16.
Świadectwo zdrowia
Ustawa statuuje ponadto wymogi związane ze stanem zdrowia rybaków. Potwierdzeniem ich spełniania ma być świadectwo zdrowia, będące orzeczeniem lekarskim. Świadectwa zdrowia będą wydawane na okres 2 lat, a w przypadku młodocianych i rybaków, którzy ukończyli 50 lat lub nie spełniają wszystkich kryteriów zdrowotnych – na okres krótszy. Koszty zarówno badań lekarskich, jak i ewentualnych odwołań od wydanych świadectw zdrowia mają zasadniczo obciążać armatorów.
Umowa o pracę, wynagrodzenie, czas pracy
Przepisy ustawy szczegółowo regulują sposób zawierania oraz treść rybackiej umowy o pracę, zasady związane z wynagrodzeniem, standardy w zakresie czasu pracy rybaków, a także prawa i obowiązki stron w razie rozwiązania stosunku pracy, w tym konieczność poniesienia przez armatora kosztów repatriacji rybaka, który pozostał za granicą bez własnej winy. W ustawie uregulowano także zagadnienia związane z warunkami pracy i życia na statkach rybackich, a zwłaszcza kwestie gwarantowanego rybakom wyżywienia i wody pitnej oraz ich jakości, co ma znajdować zastosowanie nawet w odniesieniu do najmniejszych statków rybackich, czyli tych o długości poniżej 12 m. Ustawa szczególny nacisk kładzie na działania eliminujące ryzyka zawodowe, dostępność środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego oraz przestrzeganie reguł BHP. Przedmiotem regulacji przepisów ustawy o pracy na statkach rybackich jest również: problematyka pośrednictwa pracy, ochrona zdrowia i związane z nią świadczenia przysługujące rybakom lub ich rodzinom.
Świadczenia opieki zdrowotnej
W tym miejscu należy wskazać, że z punktu widzenia rybaków ustawa przyjmuje korzystniejsze niż do tej pory, bo pełne finansowanie przez armatora świadczeń opieki zdrowotnej, w przypadku gdy koszty tych świadczeń nie mogą zostać pokryte ze środków publicznych. Ustawa zawiera poza tym przepisy normujące odpowiedzialność porządkową rybaków za naruszenia regulaminu pracy i przebywania na statku rybackim oraz przepisy karne, którym to z kolei mają podlegać m.in. armatorzy i osoby działające w ich imieniu.
Polecamy: Wynagrodzenia po 1 sierpnia 2019 r. Rozliczanie płac w praktyce
Ustawa o pracy na statkach rybackich dokonuje niezbędnych zmian w innych aktach normatywnych, w tym w ustawie z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie morskim oraz ustawie z dnia 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu.
Ustawa ma wejść w życie z dniem 15 listopada 2019 r. z wyjątkiem art. 4 ust. 2 i art. 68 pkt 4 i 5, które wejdą w życie po upływie dwóch lat od dnia ogłoszenia ustawy.