Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych
Zgodnie z art. 16 Kodeksu pracy pracodawca stosownie do swoich możliwości powinien zaspokajać bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników. Pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników wywiązuje się z tego obowiązku poprzez utworzenie, prowadzenie i wydatkowanie w sposób zgodny z prawem środków pochodzących zakładowego funduszu świadczeń socjalnych np. na tzw. „wczasy pod gruszą”. Zasady tworzenia Funduszu zostały uregulowane w ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
„Mały pracodawca” zatrudniający mniej niż 20 pracowników w przeliczaniu na pełne etaty może zaoferować pracownikom świadczenie urlopowe.
Polecamy produkt: Kodeks pracy 2016 z komentarzem (książka)
Działalnością socjalną pracodawcy są m.in. usługi świadczone na rzecz różnych form wypoczynku, działalności kulturowo-oświatowej, sportowo-rekreacyjnej czy opieki na dziećmi.
Nie wywiązanie się pracodawcy z w/w obowiązku nie przyznaje pracownikom żadnych roszczeń. Ustawodawca dał pracodawcy swobodę co do oceny możliwości finansowych i ewentualnego wspierania pracowników w zakresie zaspokajania ich potrzeb socjalno-kulturowych.
Pracodawców zobowiązanych do tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych dzielimy na:
- pracodawców prowadzących działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, którzy muszą utworzyć fundusz niezależnie od ilości zatrudnionych pracowników,
- pracodawców zatrudniających na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, którzy mają obowiązek tworzenia funduszu, pod warunkiem, że nie odstąpili z tworzenia funduszu w obowiązującym w zakładzie pracy układzie zbiorowym lub regulaminie wynagradzania.
W dniu 1 stycznia 2016 w przedsiębiorstwie było zatrudnionych 10 pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy oraz 10 pracowników na część etatu, w wymiarze ½ pełnego wymiaru czasu pracy. Stan zatrudnienia u danego pracodawcy wynosi 15 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, czyli 10 pełnych etatów + 10 x ½ etatów mimo, że fizycznie w zakładzie pracy zatrudnionych jest 20 pracowników. Pracodawca nie jest zobowiązany do tworzenia Funduszu gdyż zatrudniał na dzień 1 stycznia mniej niż 20 pracowników. Może go jednak utworzyć dobrowolnie. Może też wypłacić swoim pracownikom świadczenie urlopowe.
Rezygnacja z Funduszu
Pracodawca, który na dzień 1 stycznia danego roku zatrudnia co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty (z wyjątkiem pracodawców prowadzących działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych) może zrezygnować z tworzenia funduszu świadczeń socjalnych na czas określony lub bezterminowo pod warunkiem, że zapis ten zostanie uwzględniony w obowiązującym w zakładzie pracy układzie zbiorowym lub w razie jego braku - w regulaminie wynagradzania.
Aby wprowadzić zmiany do układu zbiorowego pracy konieczna jest zgoda wszystkich organizacji związkowych będących jedną stroną układu. Natomiast zmiana w regulaminie wynagradzania powinna być uzgodniona z zakładową organizacją związkową. Jeśli w zakładzie pracy nie działa organizacja związkowa, postanowienia dotyczące wysokości odpisu powinny być uzgodnione z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
„Wczasy pod gruszą"
Działalnością socjalną pracodawcy jest m.in. organizowanie przez pracodawcę lub inny podmiot różnych form odpoczynku ale także dofinansowanie samodzielnie zorganizowanej przez pracownika formy odpoczynku we własnym zakresie – tzw. wczasów pod gruszą. ”Wczasy pod gruszą” są świadczeniem finansowanym z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, które mają charakter uznaniowy a przyznanie i ich wysokość zależy od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika.
„Mali pracodawcy”
Pozostali pracodawcy, którzy zatrudniają na dzień 1 stycznia danego roku mniej ni 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mogą utworzyć zakładowy fundusz świadczeń socjalnych lub postanowić o wypłacie świadczenia urlopowego.
Co istotne, „mali pracodawcy” mogą całkowicie zrezygnować z tworzenia funduszu, jak i wypłaty świadczenia urlopowego. Muszą jednak o takiej decyzji poinformować pracowników, najpóźniej do końca stycznia danego roku kalendarzowego.
Informacja dla pracowników
ZAKŁAD FRYZJERSKI „KASIA” Poznań, 22.01.2016 r.
Uprzejmie informuje się, że w roku 2016 nie będzie tworzony zakładowy fundusz świadczeń socjalnych ani nie będzie wypłacane świadczenie urlopowe.
Na dzień 1 stycznia 2016 stan zatrudnienia w zakładzie fryzjerskim „Kasia” wynosił mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty dlatego też została podjęta decyzja o rezygnacji z udzielenia pomocy socjalnej w formie świadczenia urlopowego.
Podstawa prawna: art. 3 ust. 3 i 3a ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U.2016.800)
Katarzyna Wolska
Informacja ta może być podana do ogólnej wiadomości, w sposób przyjęty u danego pracodawcy, np. poprzez zawieszenie informacji na tablicy ogłoszeń, przesłanie wiadomości w lokalnej sieci Intranet itp.
Pracodawcy, którzy zatrudniają poniżej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty (stan na 1 stycznia danego roku) mogą zrezygnować z tworzenia funduszu, jednak mogą zdecydować się wypłatę raz do roku świadczenia urlopowego. Świadczenie urlopowe nie pochodzi ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, jednak przysługuje z mocy ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych co oznacza, że pracownik nie musi przedstawiać żadnego zaświadczenia o osiąganych dochodach, tak jak w przypadku tzw. wczasów pod gruszą.
Świadczenie to otrzymuje pracownik, który pozostaje w stosunku pracy i korzysta z urlopu wypoczynkowego przez co najmniej 14 dni kalendarzowych. Do wymienionego okresu zalicza się również dni wolne przypadające w trakcie urlopu wypoczynkowego.
Maksymalna wysokość świadczenia urlopowego nie może przekroczyć równowartości odpisu podstawowego na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia pracownika, a zatem przepisy ustalają górna granicę wysokości świadczenia urlopowego.
Pracodawca może wypłacić maksymalną wysokość świadczenia urlopowego pracownikowi zatrudnionemu w tzw. normalnych warunkach, w 2016 w wysokości:
- na pełny etat – 1 093,93 zł
- na ½ etatu – 546,97 zł
- pracownikowi wykonującemu prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze, w wysokości:
- na pełny etat – 1 458,57 zł
- na ½ etatu – 729,29 zł
Kwota świadczenia urlopowego dla pracownika młodocianego odpowiada wysokości odpisu podstawowego naliczonego w zależności od roku nauki i wynosi:
- w I roku nauki: 145,86 zł
- w II roku nauki: 175,03 zł
- w III roku nauki: 204,20 zł
Część ekspertów oraz Państwowa Inspekcja Pracy stoi na stanowisku, że pracodawca spełniający warunki w zakresie stanu zatrudnienia, który ma obowiązek poinformowania pracowników o nietworzeniu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz niewypłacaniu świadczenia urlopowego do końca stycznia danego roku kalendarzowego, a który nie wywiąże się z tego obowiązku – powinien to świadczenie raz w roku pracownikom wypłacać.
W orzecznictwie natomiast pojawiły się rozstrzygnięcia na korzyść zapominalskich pracodawców – stwierdzające, że pracodawca nie musi wypłacać świadczeń urlopowych, nawet jeśli do końca roku nie powiadomi pracowników o tym fakcie.
Warto zorientować się czy w zakładzie pracy funkcjonuje zakładowy fundusz świadczeń socjalnych i jeśli tak na jakich zasadach jest wypłacane świadczenie potocznie nazywane „wczasami pod gruszą”. W przypadku pracodawcy zatrudniającego do 20 osób, można liczyć na świadczenie urlopowe, którego wypłata niestety zależy od dobrej woli pracodawcy.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2014.1502)
- Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - (Dz.U.2016.800)
- Sąd Rejonowy w Warszawie (wyrok z dnia 21 lutego 2007 r., sygn. akt VII P 3143/2006)
Dołącz do nas na Facebooku!