Urlop ojcowski – Kodeks pracy, co to jest?
Co to jest urlop ojcowski? Czy to urlop okolicznościowy? Nie. To jedno z uprawnień rodzicielskich na gruncie prawa pracy. Jest on ściśle związany ze stosunkiem pracy oraz z posiadaniem i wychowywaniem dziecka. Kodeks pracy reguluje urlop ojcowski w art. 1823. Natomiast urlop okolicznościowy to inne uprawnienie, które przepisy prawa pracy przyznają w szczególnych okolicznościach, jak ślub, narodziny dziecka czy pogrzeb osoby bliskiej. Ojciec dziecka, które przyszło na świat, może skorzystać zarówno z urlopu ojcowskiego jak i urlopu okolicznościowego z tytułu urodzenia się dziecka.
Więcej o urlopie okolicznościowym: Urodzenie dziecka - 2 dni urlopu okolicznościowego tylko dla ojca
Czy pracownik wychowujący dziecko może wykorzystać urlop ojcowski w okresie, gdy matka dziecka nie pracuje np. przebywa na urlopie macierzyńskim? Tak. Te dwa uprawnienia są od siebie niezależne. Matka dziecka i ojciec dziecka mogą równocześnie korzystać z urlopu macierzyńskiego i urlopu ojcowskiego.
Komu przysługuje urlop ojcowski?
Po pierwsze, urlop ojcowski to urlop, który przysługuje tylko ojcu nowo narodzonego dziecka. Nie można przenieść go na matkę dziecka. Niewykorzystany urlop przez ojca przepada. Dotyczy to także ojców adopcyjnych.
Po drugie, urlop ojcowski przysługuje tylko osobom pozostającym w stosunku pracy, a więc zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, mianowania, wyboru, powołania i spółdzielczej umowy o pracę.
Po trzecie, aby skorzystać z płatnego urlopu ojcowskiego (zasiłek macierzyński z ZUS), należy opłacać składki na ubezpieczenie chorobowe.
Po czwarte, nie ma obowiązku bycia w związku małżeńskim z matką dziecka, aby móc skorzystać z urlopu ojcowskiego. Urlop ojcowski należy się więc także bez ślubu rodziców dziecka.
Co więcej, ojciec dziecka musi brać udział w wychowywaniu dziecka. Jest to warunek niezbędny do otrzymania urlopu. Uprawnienie to nie przysługuje ojcu, który został pozbawiony praw rodzicielskich albo mieszka daleko od dziecka i nie otrzymuje z nim kontaktu.
Urlop ojcowski 2022 – ile dni?
Urlop ojcowski w 2022 roku przysługuje w tym samym wymiarze jak dotychczas. Ile dni urlopu mają ojcowie z tego tytułu? Zgodnie z Kodeksem pracy urlop ojcowski trwa najdłużej 2 tygodnie. Czy to 14 dni roboczych? Czy wlicza się weekendy (soboty i niedziele) do urlopu ojcowskiego? Urlop ojcowski obejmuje także soboty i niedziele, a więc weekendy. Nie jest to więc 14 dni roboczych, a 10 dni roboczych.
Czy urlop ojcowski w przypadku urodzenia się bliźniaków jest dłuższy? Nie. Kodeks pracy nie uzależnia długości urlopu ojcowskiego od liczby urodzonych przy jednym porodzie dzieci. Zawsze będzie to więc 14 dni (2 tygodnie).
Czy urlop ojcowski można podzielić? Tak. Kodeks pracy przewiduje możliwość udzielanie urlopu w całości czyli na 14 następujących po sobie dni albo w dwóch częściach – każda po 7 dni.
Urlop ojcowski - do kiedy trzeba wykorzystać?
Do jakiego wieku dziecka należy skorzystać z tego uprawnienia? Urlop ojcowski trzeba wykorzystać do:
- do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia czyli do 2 roku życia albo
- do upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.
Przykład
Dziecko urodziło się 15 stycznia 2022 roku. Ostatnim dniem na wykorzystanie urlopu ojcowskiego jest 14 stycznia 2024 rok. Aby skorzystać z pełnego wymiaru urlopu ojcowskiego, należy rozpocząć jego wykorzystywanie z dniem 1 stycznia 2024 roku i zakończyć 14 stycznia 2024 roku. To najpóźniejszy termin na skorzystanie z 14-dniowego urlopu ojcowskiego.
Wynagrodzenie za urlop ojcowski – kto płaci?
Czy urlop ojcowski jest płatny? Za czas urlopu ojcowskiego przysługuje wynagrodzenie w postaci zasiłku macierzyńskiego z ZUS. Ile wynosi zasiłek macierzyński za urlop ojcowski? Pracownik decydujący się na urlop ojcowski otrzyma za ten czas zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru. Podstawa wymiaru zasiłku to średnia wynagrodzeń ojca z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych. Przy stałych zarobkach będzie to więc 100% otrzymywanego dotychczas wynagrodzenia.
Wniosek o urlop ojcowski - termin
Aby skorzystać z urlopu ojcowskiego, należy złożyć pisemny wniosek do pracodawcy. Jaki jest termin złożenia wniosku? Pracownik będący ojcem wychowującym dziecko składa wniosek wraz z niezbędnymi dokumentami w terminie minimum 7 dni przed planowanym dniem rozpoczęcia urlopu. W podanym wyżej przykładzie ostatecznym dniem na złożenie wniosku o urlop ojcowski będzie 24 grudnia 2023 roku (25,26,27,28,29,30, 31 grudnia 2023 roku – 7 dni; data rozpoczęcia urlopu – 1 stycznia 2024 roku).
Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu ojcowskiego? Kodeks pracy wprost o tym przesądza - pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Oczywiście dotyczy to sytuacji, kiedy wniosek złożony jest pisemnie i w odpowiednim terminie.
Wniosek o urlop ojcowski – wzór i dokumenty
W § 21 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków wniosek o urlop ojcowski musi zawierać dwa najważniejsze elementy:
- imię i nazwisko pracownika oraz
- wskazanie okresu, na jaki ma być udzielony urlop ojcowski albo część tego urlopu.
Pobierz wzór wniosku o urlop ojcowski >>>
Do wniosku o urlop ojcowski załącza się następujące dokumenty:
- skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub dzieci albo zagraniczny akt urodzenia dziecka lub dzieci (akceptuje się również kopie tych dokumentów);
- kopię prawomocnego postanowienia sądu o przysposobieniu dziecka (w przypadku przysposobionego/adoptowanego dziecka)
- oświadczenie pracownika zawierające informację o tym, czy korzystał z urlopu ojcowskiego albo jego części;
- kopię prawomocnej decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego (tylko jeśli wniosek dotyczy dziecka, wobec którego podjęto taką decyzję).
Urlop ojcowski po angielsku
Zgodnie ze słownikiem polski-angielskim urlop ojcowski po angielsku to paternity leave.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 1320)
Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dziennik Ustaw rok 2015 poz. 2243)
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 870)