Czy honorarium autorskie pracownika stanowi podstawę wymiaru składek ZUS?
Pracownik zatrudniony w naszej firmie na stanowisku programisty w ramach swoich obowiązków stworzył oprogramowanie do obsługi gabinetów stomatologicznych. Z tego tytułu, zgodnie z umową o pracę, wypłaciliśmy mu dodatkowe wynagrodzenie. Czy w tym przypadku honorarium autorskie należy oskładkować – pyta Czytelniczka z Warszawy.
Tak. Dodatkowe wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za utwór w postaci oprogramowania, które powstało w ramach jego obowiązków pracowniczych, jest przychodem ze stosunku pracy i podlega oskładkowaniu. Kwotę tego wynagrodzenia należy zsumować z wynagrodzeniem za pracę i od łącznej kwoty obliczyć składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, a następnie wykazać i rozliczyć je w imiennym raporcie ZUS RCA.
Prawa autorskie do programów komputerowych, które zostały stworzone w ramach umowy o pracę, od chwili ich powstania z mocy prawa przysługują pracodawcy, o ile umowa o pracę nie stanowi inaczej (art. 74 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Jeśli więc pracownik, wykonując swoje obowiązki pracownicze, stworzy oprogramowanie, do którego z mocy prawa autorskie prawa majątkowe będą przysługiwać pracodawcy, ewentualne dodatkowe wynagrodzenie z tego tytułu należy oskładkować. Potwierdził to Sąd Najwyższy w uchwale z 14 lutego 2012 r. (III UZP 4/11, OSNP 2012/15-16/198), w której wyraził pogląd, że: (...) wynagrodzenie za pracę z tytułu nabycia przez pracodawcę z mocy prawa (...) autorskich praw majątkowych do utworu stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe i chorobowe określone w art. 18 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 4 pkt 9, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Rekomendowany produkt: Serwis Prawno-Pracowniczy
W uzasadnieniu tej uchwały SN wskazał, że w przypadku tzw. utworów pracowniczych nie ma potrzeby zawierania dodatkowej umowy (m.in. licencyjnej, umowy o dzieło) o przeniesienie autorskich praw majątkowych. W świetle ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej) pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w ramach wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, z chwilą przyjęcia utworu nabywa autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron (art. 12 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych).
Zadaj pytanie: FORUM
Maria B. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w agencji reklamowej na stanowisku copywritera. Do jej obowiązków pracowniczych należy m.in. tworzenie tekstów i haseł reklamowych. W umowie o pracę ma zagwarantowane honorarium autorskie w wysokości 5% od wartości projektu. W tej sytuacji honorarium autorskie należy zsumować z wynagrodzeniem za pracę i od łącznej kwoty naliczyć składki ZUS.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy (art. 18 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 20 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy systemowej). Przychód stanowi także podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne (art. 81 ust. 1 ustawy zdrowotnej). Oznacza to, że oskładkowaniu podlega nie tylko wynagrodzenie zasadnicze wynikające z umowy o pracę, ale także dodatkowe wynagrodzenie, jakie pracownik otrzymuje od pracodawcy, np. za stworzenie w ramach stosunku pracy danego utworu.
Jeżeli prawo do honorarium autorskiego pracownika wynika ze stosunku pracy, to należy odprowadzić od niego składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.
Oskładkowaniu będzie podlegało też wynagrodzenie uzyskane z tytułu udzielenia licencji lub z tytułu umowy o dzieło, jeżeli umowa ta zostanie zawarta z własnym pracownikiem (art. 18 ust. 1a ustawy o systemowej). W tym przypadku zastosowanie będzie miał art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, zgodnie z którym za pracownika uważa się również osobę wykonującą umowę cywilnoprawną, jeżeli taka umowa jest zawarta z własnym pracodawcą lub jeżeli w ramach tej umowy osoba ta wykonuje pracę na rzecz własnego pracodawcy.
W interpretacji z 19 lutego 2015 r. (znak DI/100000/43/1517/2014) oddział ZUS w Gdańsku wskazał, że: (...) umowa licencyjna sama w sobie, tak jak i umowa o dzieło nie stanowi, w świetle przywołanego wyżej art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tytułu do ubezpieczeń społecznych. Zatem za osoby, które zawarły tego typu umowy z przedsiębiorcą nie będzie obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne, o ile osoby te nie będą pozostawały z przedsiębiorcą w stosunku pracy.
Na podstawie odrębnej umowy pracownik stworzył program komputerowy i udzielił pracodawcy licencji na korzystanie z niego przez okres 1 roku, za co otrzymuje 1500 zł miesięcznie. Wynagrodzenie to jest doliczane do wynagrodzenia zasadniczego i objęte obowiązkowymi składkami na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, tak jak wynagrodzenie za pracę, ponieważ umowa licencyjna została zawarta z własnym pracodawcą.
Podstawa prawna:
- art. 4 pkt 9, art. 8 ust. 2a, art. 18 ust. 1, 1a i ust. 2, art. 20 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 121)
- art. 12 ust. 1, art. 74 ust. 3 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (j.t. Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631; ost. zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1016)
- art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 581)