Zakres pojęcia „czyn nieuczciwej konkurencji” zawiera art. 3 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (zwanej dalej ustawą), ponieważ jest to pojęcie, które obejmuje wiele, często znacznie różniących się od siebie zachowań przedsiębiorców. W ust. 1 tego przepisu określono kategorię czynów nieuczciwej konkurencji, które polegają na działaniu nie tylko sprzecznym z prawem lub z dobrymi obyczajami, ale również zagrażającym interesowi innego przedsiębiorcy lub klienta.
Nie każde naruszenie określonej normy prawnej będzie równocześnie stanowić czyn nieuczciwej konkurencji, lecz tylko takie, które podjęte zostało w ramach działalności gospodarczej i którego skutkiem będzie naruszenie lub zagrożenie interesu innego przedsiębiorcy lub klienta. Istotą czynu nieuczciwej konkurencji z art. 3 ustawy jest uzyskanie dla siebie korzyści kosztem rywala rynkowego.
Czyn nieuczciwej konkurencji może zostać popełniony przez przedsiębiorcę, przy czym „przedsiębiorcami – w rozumieniu ustawy – są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej”. (art. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji). Ustawa dopuszcza również w niektórych przypadkach popełnienie czynu nieuczciwej konkurencji przez inne osoby, jak chociażby przez osobę, która świadczyła u przedsiębiorcy pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego (m.in. art. 11 oraz art. 14 ustawy).
Jaka powinna być treść zakazu konkurencji >>
Kwalifikacja zachowań
Do czynów nieuczciwej konkurencji zalicza się m.in:
- wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa,
- fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług,
- wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług,
- naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa,
- nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy,
- naśladownictwo produktów,
- pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie,
- utrudnianie dostępu do rynku,
- przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną,
- nieuczciwa lub zakazana reklama,
- organizowanie systemu sprzedaży lawinowej
- prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym.
Odpowiedzialność
Przedsiębiorca lub inna osoba wskazana w ustawie, która dokonuje czynu nieuczciwej konkurencji, ponosi odpowiedzialność nie tylko za czyny niedozwolone (delikty) na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego, ale również na mocy przepisów karnych.
W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:
- zaniechania niedozwolonych działań,
- usunięcia skutków niedozwolonych działań,
- złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie,
- naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych,
- wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści na zasadach ogólnych,
- zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony (art. 18 ustawy).
Należy pamiętać, że roszczenia z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat. Bieg przedawnienia rozpoczyna się oddzielnie co do każdego naruszenia. Nie bez znaczenia jest jednak fakt, że zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy w razie wniesienia oczywiście bezzasadnego powództwa z tytułu nieuczciwej konkurencji sąd może na wniosek pozwanego nakazać powodowi złożenie jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Co więcej pozwany, u którego na skutek wniesienia bezzasadnego powództwa z tytułu nieuczciwej konkurencji powstała szkoda, może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
Ze względu na fakt, że naruszenie zasad uczciwej konkurencji wywołuje przede wszystkim skutki rynkowe, pozbawiając bądź ograniczając możliwości gospodarczego działania dotkniętego deliktem przedsiębiorcy, zasadniczej ochrony praw należy szukać przede wszystkim w zasadach odpowiedzialności cywilnej. A zatem ustawodawca tylko posiłkowo penalizuje w rozdziale 4 ustawy czyny nieuczciwej konkurencji.
Karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 za popełnienie przestępstwa w postaci występków podlega ten:
- „kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy” oraz „kto, uzyskawszy bezprawnie informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, ujawnia ją innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej” (art. 23 ustawy);
- „kto, za pomocą technicznych środków reprodukcji, kopiuje zewnętrzną postać produktu lub tak skopiowany wprowadza do obrotu, stwarzając tym możliwość wprowadzenia klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, czym wyrządza poważną szkodę przedsiębiorcy” (art. 24 ustawy).
Kto organizuje system sprzedaży lawinowej lub takim systemem kieruje podlega natomiast karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 (art. 24a ustawy).
Pozakodeksowe zakazy działalności konkurencyjnej >>
Ponadto ustawa penalizuje także 2 określone w niej wykroczenia, tj.
- nieoznaczanie towarów albo usług, wprowadzanie klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów lub usług albo nieinformowanie o ryzyku, jakie wiąże się z korzystaniem z nich (art. 25 ustawy);
- rozpowszechnianie nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd wiadomości o przedsiębiorstwie w celu szkodzenia przedsiębiorcy lub w celu przysporzenia korzyści majątkowej lub osobistej sobie, swojemu przedsiębiorstwu lub osobom trzecim (art. 26 ustawy).
Powyższe wykroczenia zagrożone są karą aresztu albo grzywny.
Należy również podkreślić, że ściganie przewidzianych w ustawie przestępstw następuje na wniosek pokrzywdzonego, a w przypadku wykroczeń – na żądanie pokrzywdzonego (art. 27 ustawy). Przy czym zgodnie z ustawą Kodeks postępowania karnego pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo.
Podstawa prawna: