Obecnie kierownik jednostki będzie miał dużą swobodę przy kształtowaniu wynagrodzeń zatrudnionych pracowników. Dotyczy to jednak wyłącznie pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Dla pracowników samorządowych zatrudnianych na podstawie umowy o pracę najistotniejsze regulacje znajdą się bowiem w regulaminach wynagradzania. Natomiast wprost z rozporządzenia wynikają zasady wynagradzania pracowników, z którymi stosunek pracy nawiązano na podstawie powołania oraz wyboru, dla których zgodnie z przepisami Kodeksu pracy nie można tworzyć regulaminów wynagradzania.
WAŻNE!
Nowe przepisy regulujące zasady wynagradzania pracowników samorządowych różnicują te zasady w zależności od podstawy ich zatrudnienia.
1. Wynagrodzenie zasadnicze
Pracownikom samorządowym przysługuje wynagrodzenie stosownie do zajmowanego stanowiska oraz posiadanych kwalifikacji zawodowych (art. 36 ust. 1 ustawy o pracownikach samorządowych). Chodzi tu o tzw. wynagrodzenie zasadnicze.
W stosunku do pracowników, z którymi stosunek pracy nawiązano na podstawie umowy o pracę, w rozporządzeniu określono minimalny poziom wynagrodzenia zasadniczego.
WAŻNE!
Dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w rozporządzeniu określono tylko minimalny poziom wynagrodzenia zasadniczego.
Szczegółowe warunki wynagradzania pracowników, z którymi stosunek pracy nawiązano na podstawie umowy o pracę, zostaną określone w regulaminie wynagradzania (art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracownikach samorządowych).
PRZYKŁAD
Pracownik zatrudniony w urzędzie gminy na stanowisku głównego specjalisty mógł dotychczas otrzymać wynagrodzenie zasadnicze w przedziale widełkowym od XII do maksymalnie XVII kategorii zaszeregowania (tj. od 1500 zł do 4000 zł). Obecnie nie może on otrzymać mniej niż wynika to z XII kategorii zaszeregowania, tj. mniej niż 1500 zł. Natomiast górny limit wynagrodzenia zostanie określony w regulaminie wynagradzania danej jednostki i będzie zależał od sytuacji finansowej tej jednostki.
W stosunku do pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru - np. wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa - rozporządzenie z 18 marca 2009 r. nie wprowadziło zmian w kwestii zasad określania wynagrodzenia zasadniczego. Wynagrodzenie dla tej grupy pracowników samorządowych nadal jest określane w sposób „widełkowy”, tj. od dolnego do górnego określonego poziomu. Przykładowo, wynagrodzenie wójta w gminie powyżej 100 tys. mieszkańców wynosi od 4800 zł do 6200 zł.
W stosunku do pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie powołania w rozporządzeniu wprowadzono zasadę określenia maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego.
PRZYKŁAD
Pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku skarbnika gminy w gminie liczącej powyżej 100 tys. mieszkańców mógł otrzymać wynagrodzenie zasadnicze w przedziale widełkowym od XIX do XXI kategorii zaszeregowania (tj. od 2400 zł do 5600 zł). Obecnie może on otrzymać wynagrodzenie w maksymalnej wysokości do kwoty wynikającej z XXI kategorii zaszeregowania, tj. 5600 zł. Nie została natomiast określona dolna granica, a zatem w akcie powołania można wprost określić tę kwotę w wysokości niższej niż przewidziana w rozporządzeniu.
2. Nowe podstawy prawne w zakresie zasad wynagradzania
Dotychczas funkcjonowały dwa rozporządzenia Rady Ministrów: z 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich oraz również z 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego - określające zasady wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach budżetowych, gospodarstwach pomocniczych jednostek budżetowych i zakładach budżetowych jednostek samorządu terytorialnego. Dla tej grupy pracowników, zatrudnionej w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego, zaproponowano odmienne uregulowanie minimalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego. Rada Ministrów, określając dotychczasowe zasady wynagradzania pracowników zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego, przyjęła, że poszczególni pracodawcy będą samodzielnie ustalać tabelę miesięcznych stawek wynagrodzenia zasadniczego, na podstawie tabeli punktowych rozpiętości, a także najniższego wynagrodzenia zasadniczego ustalonego przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego i wartości jednego punktu ustalonego przez pracodawcę w porozumieniu z wymienionym organem (§ 3 rozporządzenia z 2005 r.).
W rozporządzeniu z 18 marca 2009 r. (w załączniku nr 1) zawarto tabele A i B; w jednej określono minimalne wynagrodzenie zasadnicze w poszczególnych kategoriach zaszeregowania dla pracowników zatrudnionych w urzędach, w drugiej w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego. Wysokości minimalnego wynagrodzenia zasadniczego w poszczególnych kategoriach zaszeregowania są różne dla urzędów i dla jednostek. Wynika to z tego, że w dotychczasowym stanie prawnym wartości najniższego wynagrodzenia zasadniczego były bardzo zróżnicowane. Wprowadzenie tego zróżnicowania miało przede wszystkim na celu dostosowanie zasad wynagradzania pracowników zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego do sytuacji finansowej tych jednostek.
PRZYKŁAD
Pracownik samorządowy zatrudniony w urzędzie gminy na stanowisku starszego specjalisty może otrzymać wynagrodzenie zasadnicze nie niższe niż XI kategoria zaszeregowania. Natomiast pracownik samorządowy zatrudniony na tym samym stanowisku w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego może otrzymać wynagrodzenie zasadnicze nie niższe niż X kategoria zaszeregowania.
3. Dodatek funkcyjny
Dotychczas dodatek funkcyjny przysługiwał pracownikom samorządowym zatrudnionym na stanowiskach związanych z kierowaniem zespołem, radcy prawnemu, kierownikowi urzędu stanu cywilnego oraz na stanowiskach określonych w wykazie stanowisk zawartym w rozporządzeniach. Obecnie dodatek funkcyjny może być przyznany pracownikowi samorządowemu na dowolnym stanowisku bez określania specjalnych warunków (art. 36 ust. 4 ustawy o pracownikach samorządowych).
W rozporządzeniu dotyczącym wynagradzania pracowników samorządowych został określony maksymalny poziom dodatku funkcyjnego dla pracowników zatrudnionych na podstawie wyboru i powołania. Natomiast dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę możliwość przyznania tego dodatku oraz jego wysokość będzie wynikać z regulaminu wynagradzania, a zatem będzie to wyłączna kompetencja kierownika jednostki.
PRZYKŁAD
Dotychczas pracownikowi samorządowemu zatrudnionemu na stanowisku głównego specjalisty przysługiwał dodatek funkcyjny w stawce 5 (zgodnie z wykazem stanowiącym załącznik do rozporządzenia z 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich). Obecnie o ewentualnej możliwości przyznania dodatku funkcyjnego dla pracownika samorządowego zatrudnionego na stanowisku głównego specjalisty będzie decydował kierownik jednostki w regulaminie wynagradzania.
4. Wynagrodzenie prowizyjne
Tak jak dotychczas, pracownikom samorządowym zatrudnionym na podstawie umowy o pracę można przyznać wynagrodzenie prowizyjne. Wynagrodzenie to można przyznać za osobiste wykonywanie czynności z zakresu egzekucji administracyjnej. Wynagrodzenie to jest obliczane od bezpośrednio ściągniętej kwoty należności pieniężnych, objętych jednym tytułem wykonawczym. Jednak nie może ono przekraczać dwukrotnej wysokości najniższego wynagrodzenia zasadniczego. Szczegółowe warunki przyznawania wynagrodzenia prowizyjnego oraz jego wysokość określa pracodawca samorządowy w regulaminie wynagradzania (§ 5 ust. 5 rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych).
5. Dodatek specjalny
Wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście oraz marszałkowi województwa przysługuje dodatek specjalny w kwocie wynoszącej co najmniej 20% i nieprzekraczającej 40% łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego, a w urzędach miasta stołecznego Warszawy, miast (miast na prawach powiatu) powyżej 300 tys. mieszkańców - w kwocie nieprzekraczającej 50% łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego.
Analogiczna regulacja obowiązywała dotychczas.
6. Inne dodatki, nagrody i premie
Dotychczas w rozporządzeniach z 2 sierpnia 2005 r. określono również możliwość przyznania pracownikom samorządowym innych dodatków: dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej, dodatek z tytułu znajomości języka pomocniczego dla pracowników zatrudnionych w urzędzie gminy lub jednostce pomocniczej gminy w gminie, w której jest używany język pomocniczy, o którym mowa w ustawie z 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, lub dodatek specjalny.
Obecnie w rozporządzeniu nie określono jakichkolwiek zasad przyznawania tych dodatków. Dodatki te były zazwyczaj przyznawane pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, a zatem kwestie związane z przyznawaniem tych dodatków będą regulowane w regulaminie wynagradzania (art. 39 ust. 2 pkt 2 ustawy o pracownikach samorządowych) lub będą tu miały zastosowanie wprost przepisy Kodeksu pracy, np. dotyczące dodatku za pracę w porze nocnej.
Jeżeli chodzi natomiast o dodatek specjalny, to wprost w ustawie przewidziano, że przysługuje on z tytułu okresowego zwiększenia zakresu obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań albo ze względu na charakter pracy. Jeżeli zaistnieje potrzeba przyznania takiego dodatku pracownikowi samorządowemu zatrudnionemu na podstawie powołania, to dodatek ten może mu zostać przyznany wprost w akcie ustalającym wynagrodzenie tego pracownika.
W porównaniu z rozporządzeniem z 2005 r. obecna regulacja wprowadziła jedną różnicę, tj. dodatek specjalny nie może być przyznany za charakter lub warunki pracy. Wynika to z faktu, że dodatek za specjalne, szczególne warunki pracy może być przyznany pracownikom, z którymi stosunek pracy nawiązano na podstawie umowy o pracę, w regulaminie wynagrodzenia. Szczególne warunki pracy zostały tu zdefiniowane analogicznie jak w służbie cywilnej - są to specyficzne stanowiska pracy.
WAŻNE!
Dodatki do wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników, z którymi stosunek pracy nawiązano na podstawie umowy o pracę, są regulowane w regulaminach wynagradzania, a dla pozostałych pracowników pozaumownych - wprost w umowach określających zasady wynagradzania.
Analogicznie jak w dotychczas obowiązujących rozporządzeniach, przewidziano możliwość tworzenia przez kierownika jednostki funduszu nagród z przeznaczeniem na nagrody za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej oraz funduszu premiowego dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach pomocniczych i obsługi. Wprost z ustawy o pracownikach samorządowych wynika możliwość przyznania nagrody pracownikom samorządowym zatrudnionym na podstawie powołania oraz umowy o pracę (art. 36 ust. 6 ustawy o pracownikach samorządowych). Z ustawy o pracownikach samorządowych wynika również możliwość uregulowania kwestii przyznania nagród i premii dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w regulaminie wynagradzania (art. 39 ust. 2 pkt 1 ustawy o pracownikach samorządowych). W stosunku do pracowników pozaumownych, z którymi stosunek pracy został nawiązany na podstawie powołania, kwestia ta nie została uregulowana ani w ustawie, ani w rozporządzeniu. Należy zatem przyjąć, że jest to bezpośrednia kompetencja kierownika jednostki.
7. Dodatek za wieloletnią pracę, nagroda jubileuszowa i odprawa emerytalna
W porównaniu z poprzednimi uregulowaniami, w nowym rozporządzeniu w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych nie wprowadzono żadnych zmian w kwestii przyznawania pracownikom samorządowym nagrody jubileuszowej, dodatku za wieloletnią pracę oraz jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę.
8. Wykaz stanowisk
W rozporządzeniu z 18 marca 2009 r. określono również wykaz stanowisk pracowniczych w samorządzie terytorialnym oraz minimalne wymagania kwalifikacyjne na poszczególnych stanowiskach pracy. W zasadzie nie wprowadzono tu większych zmian w stosunku do rozporządzeń z 2 sierpnia 2005 r. zarówno dotyczących katalogu stanowisk, jak i wymagań. Dodano przede wszystkim stanowisko sekretarza w województwie oraz kwalifikacje wymagane na stanowisku sekretarza (zgodnie z art. 5 ustawy o pracownikach samorządowych).
Podstawa prawna:
- rozporządzenie z 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (DzU nr 50, poz. 398),
- art. 36-43 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (DzU nr 223, poz. 1458),
- uchylone rozporządzenie z 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich (DzU nr 146, poz. 1223 ze zm.),
- uchylone rozporządzenie z 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego (DzU nr 146, poz. 1222 ze zm.).