Czas wolny czy wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych? Jak od 1 stycznia 2024 r. rekompensować nadgodziny w służbie cywilnej?

• Czas pracy członków korpusu służby cywilnej
• Czas wolny za pracę w godzinach nadliczbowych
• Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych
• Ustalenie wysokości wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych

Czas pracy członków korpusu służby cywilnej

Czas pracy członków korpusu służby cywilnej (czyli pracowników służby cywilnej, urzędników służby cywilnej, a także osób zatrudnionych na wyższym stanowisku w służbie cywilnej) nie może przekraczać 8 godzin na dobę i średnio 40 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie dłuższym niż 4 miesiące.

Jedynie w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy i jej organizacją mogą być stosowane rozkłady czasu pracy, w których jest dopuszczalne przedłużenie czasu pracy do 12 godzin na dobę. W tych rozkładach czas pracy nie może jednak przekraczać średnio 40 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie dłuższym niż 4 miesiące.

Członek korpusu służby cywilnej wykonuje także pracę w godzinach nadliczbowych, w tym w wyjątkowych przypadkach również w nocy oraz w niedziele i święta. Taka praca może być wykonywania na polecenie przełożonego w przypadku, gdy wymagają tego potrzeby urzędu.

Czas wolny za pracę w godzinach nadliczbowych

Pracownikowi służby cywilnej za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze. Także urzędnikowi służby cywilnej za pracę w godzinach nadliczbowych wykonywaną w porze nocnej przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze. Z kolei osobie zajmującej wyższe stanowisko w służbie cywilnej (z wyłączeniem dyrektora generalnego urzędu i kierownika urzędu) za pracę w godzinach nadliczbowych wykonywaną na polecenie przełożonego w:

• porze nocnej,
• dniu wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy,
• niedzielę i święto albo w dniu wolnym udzielonym w zamian za pracę w niedzielę i święto

– przysługuje czas wolny w tym samym wymiarze.

Urzędnikowi służby cywilnej, do którego jest stosowany system czasu pracy inny niż system, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta, za pracę w niedzielę przysługuje dzień wolny od pracy w najbliższym tygodniu, a za pracę w święto przysługuje inny dzień wolny za czas przepracowany w tych dniach.

Na wniosek członka korpusu służby cywilnej czas wolny oraz dzień wolny może być udzielony w okresie bezpośrednio poprzedzającym urlop wypoczynkowy lub po jego zakończeniu.

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

Od 1 stycznia 2024 r. zmieniła się ustawa o służbie cywilnej. Prawo do wynagrodzenia uzyskali:

• pracownicy służby cywilnej za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych;
• urzędnicy służby cywilnej za pracę w godzinach nadliczbowych wykonywaną w porze nocnej;
• osoby zajmujące wyższe stanowiska w służbie cywilnej za pracę wykonywaną na polecenie przełożonego w godzinach nadliczbowych w porze nocnej, w niedzielę i święto, w dniu wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy pracownika oraz w dniu wolnym udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę i święto.

Wynagrodzenie za nadgodziny, zamiast czasu wolnego albo dnia wolnego, może przyznać dyrektor generalny urzędu na wniosek członka korpusu służby cywilnej. Wniosek składa się w formie pisemnej, w postaci papierowej albo elektronicznej, za pośrednictwem bezpośredniego przełożonego, w terminie 14 dni po dniu zakończenia okresu rozliczeniowego. Wniosek jest rozpatrywany w ciągu kolejnych 14 dni od jego złożenia.

Ustalenie wysokości wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych

Wynagrodzenie jest ustalane na podstawie godzinowej stawki wynagrodzenia należnego w miesiącu, w którym nastąpiła praca w godzinach nadliczbowych. Obliczanie wynagrodzenia polega na podzieleniu miesięcznego wynagrodzenia przez normę godzin czasu pracy w danym miesiącu.

Należy podkreślić, że za pracę w nadgodzinach członkom korpusu służby cywilnej przysługuje tylko wynagrodzenie, bez dodatku za godziny nadliczbowe. Jest to istotna różnica w porównaniu do przepisów Kodeksu pracy, które poza normalnym wynagrodzeniem przyznają w takim przypadku również stosowny dodatek.

Podstawa prawna:

• art. 97, art. 97a ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 1691; ost. zm. Dz.U. z 2023 r. poz. 1598)