Stan faktyczny
Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy będący przewodniczącym komisji zakładowej otrzymał od pracodawcy wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia. Pracodawca nie może jednak tego dokonać bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej.
W związku z powyższym pracownik wniósł pozew o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne lub, gdyby sprawa została rozpoznana po upływie terminu wypowiedzenia, o przywrócenie do pracy i przyznanie wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.
Zobacz również serwis: Zwolnienia grupowe
Ochrona przed wypowiedzeniem
Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z imiennie wskazanym uchwałą zarządu jego członkiem lub z innym pracownikiem będącym członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnionym do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy (z wyjątkiem gdy dopuszczają to odrębne przepisy).
Stanowisko sądu
W toku rozpoznania sprawy sąd powziął poważną wątpliwość co do konstytucyjności art. 38 § 1 i art. 50 § 3 Kodeksu pracy.
Zgodnie z art. 38 § 1 Kodeksu pracy o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony pracodawca zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy. Przepisy Kodeksu pracy nie przewidują zatem obowiązku konsultacji związkowej zamiaru wypowiedzenia umowy pracownikowi, którego łączy z pracodawcą umowa o pracę na czas określony.
Natomiast na podstawie art. 50 § 3 Kodeksu pracy w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące. Ustawodawca nie przewidział zatem roszczenia o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony za bezskuteczne czy też o przywrócenie do pracy dla innych osób objętych tzw. ochroną szczególną (działaczy związkowych).
Zobacz: Jak przeprowadzić konsultację związkową wypowiedzenia umowy o pracę
Pytanie prawne
W związku z wątpliwościami sądu do Trybunału Konstytucyjnego zostało zgłoszone pytanie prawne. Sąd Rejonowy zwrócił się z pytaniami:
- czy art. 38 § 1 Kodeksu pracy, w zakresie, w jakim pomija obowiązek konsultacji z zakładową organizacją związkową zamiaru wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony pracownikowi będącemu pod ochroną wynikającą z art. 32 ust. 1 pkt 1 i ust. 8 ustawy o związkach zawodowych, jest zgodny z art. 2 oraz art. 59 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,
- czy art. 50 § 3 Kodeksu pracy, w zakresie, w jakim pomija prawo żądania przywrócenia do pracy pracownikowi będącemu pod ochroną wynikającą z art. 32 ust. 1 pkt 1 i ust. 8 ustawy o związkach zawodowych, zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę na czas określony, któremu wypowiedziano umowę o pracę sprzecznie z prawem, jest zgodny z art. 2 oraz art. 59 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Niekonstytucyjność
Według art. 50 § 3 Kodeksu pracy jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 50 § 3 Kodeksu pracy w zakresie, w jakim pomija prawo pracownika znajdującego się pod ochroną do żądania przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach w wypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony z naruszeniem przepisów o tej ochronie, jest niezgodny z art. 2 oraz art. 59 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Zobacz również: Forum Kadry
Zgodnie z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Natomiast art. 59 ust. 1 zapewnia wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników oraz w organizacjach pracodawców.
Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 50 § 3 Kodeksu pracy w zakresie, w jakim pomija prawo pracownika – znajdującego się pod ochroną przewidzianą w art. 32 ust. 1 pkt 1 i ust. 8 ustawy o związkach – do żądania przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach w wypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony z naruszeniem przepisów o tej ochronie, jest niezgodny z art. 2 oraz art. 59 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Co więcej, Trybunał Konstytucyjny postanowił na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 lipca 2010 r., sygn. akt P 4/10