Układ zbiorowy = porozumienie
Układ zbiorowy pracy jest formą porozumienia dokonywanego w wyniku dwustronnych rokowań pracodawcy i zakładowej organizacji związkowej. Uzgodnione przez strony warunki pracy i płacy stają się źródłem prawa pracy.
Rokowania te mogą być prowadzone zarówno na poziomie zakładowym jak i ponadzakładowym. O tym jaki układ zostanie zawarty, decydują wyłącznie strony uprawnione do zawarcia układu. W praktyce może zdarzyć się tak, ze pracodawca będzie objęty zarówno układem zakładowym oraz ponadzakładowym albo tylko jednym z nich.
Postanowienia układu zbiorowego nie mogą być mniej korzystne niż ogólne przepisy prawa pracy, natomiast postanowienia zakładowego układu zbiorowego nie mogą być mniej korzystne niż postanowienia ponadzakładowego układu zbiorowego.
Zobacz produkt: KODEKS PRACY 2015 z komentarzem + CD
Co oznacza, że strony układu nie mogą dokonywać mniej korzystnych regulacji dotyczących uprawnień i świadczeń pracowników niż przewidują to postanowienia układu ponadzakładowego.
Podstawą zawierania układu zbiorowego pracy jest dział 11 Kodeksu pracy. Układ zbiorowy pracy określa prawa i obowiązki stron stosunku pracy i jest tworzony dla pracowników. Mimo to mogą nim być objęte również osoby zatrudnione na innej podstawie niż stosunek pracy, np. zleceniobiorcy lub osoby zatrudnione na podstawie umowy o dzieło. Odrębną grupę osób, która może być objęta układem, stanowią byli pracownicy – renciści i emeryci. W odniesieniu do nich regulacja układowa może dotyczyć prawa do rożnego rodzaju świadczeń.
Zapraszamy na FORUM
Wyłączenia z regulacji układowej
Postanowienia układu zbiorowego pracy dotyczą wszystkich pracowników zatrudnionych w zakładzie pracy objętym postanowieniami układu, chyba że strony układu postanowią inaczej. Wyłączeniu spod postanowień układu może podlegać np. określona grupa pracowników wyodrębniona ze względu na charakter pracy lub wykonywany zawód. Jeśli strony postanowią o wyłączeniu pewnej grupy pracowników, to postanowienia układu nie będą dotyczyły tej grupy osób w całości. Oczywiście będą miały do nich zastosowanie ogólne przepisy prawa pracy.
Często można spotkać się z wyłączeniem z woli stron, grupy pracowników zaliczanych do kadry kierowniczej w części dotyczącej warunków wynagradzania. Nie dotyczy to jednak osób zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz osób zarządzających zakładem pracy na innej podstawie niż stosunek pracy, których zasady wynagradzania z mocy przepisów nie mogą być określone w zakładowym układzie zbiorowym pracy.
Przepisy Kodeksu pracy wyraźnie wskazują podmioty, dla których układ zbiorowy pracy nie może być zawierany. Układu nie zawiera się dla:
- członków korpusu służby cywilnej,
- pracowników urzędów państwowych zatrudnionych na podstawie mianowania i powołania,
- pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, mianowania i powołania w urzędach marszałkowskich, starostwach powiatowych, urzędach gminy, biurach związków jednostek samorządu terytorialnego oraz ich odpowiednikach, jak i jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego,
- sędziów i prokuratorów.
Dokonanie zmian w zakładowym układzie zbiorowym pracy
Podstawa prawna:
- - art. 239, 241 26, dział jedenasty Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2014.1502 j.t.)