Od kilku lat następuje wyraźna poprawa na rynku pracy. Wynagrodzenia pracowników rosną, zaś liczba osób pozostających bez pracy maleje. Ponadto masowa emigracja polskich pracowników do zachodnich państw członkowskich UE doprowadziła do sytuacji, że w wielu zawodach brakuje kandydatów do pracy. Powoduje to zatem konieczność zaproponowania przez pracodawców czegoś, co zachęciłoby pracowników do podjęcia pracy u tego, a nie innego pracodawcy. Okazuje się, że nie tylko sama wysokość wynagrodzenia ma znaczenie. Coraz powszechniejsze stają się tzw. pozapłacowe formy wynagradzania w formie świadczeń niepieniężnych.
Co najczęściej proponują pracodawcy
Wybór odpowiedniego świadczenia nie jest rzeczą prostą. Przede wszystkim pracodawca staje obecnie przed wielkim wyborem możliwych świadczeń pozapłacowych.
Takimi świadczeniami mogą być:
• świadczenia o charakterze niematerialnym, np. wyjazdy integracyjne, koncerty, karnety do kina (fitness, basen) itp.,
• świadczenia o charakterze materialnym, np. zwrot kosztów kursu językowego, studiów, innych kursów doszkalających itp.,
• specjalne programy emerytalne, ubezpieczenia na życie itp.
Z uwagi na sytuację w publicznej służbie zdrowia wielką popularnością cieszą się pakiety medyczne wykupywane przez pracodawców dla pracowników w prywatnych klinikach i przychodniach.
Opieka zdrowotna w Kodeksie pracy
Zapewnienie niektórych świadczeń przez pracodawcę jest nałożone przez Kodeks pracy.
I tak na przykład:
• pracodawca ma obowiązek zapewnić osobom przyjmowanym do pracy oraz pracownikom młodocianym przenoszonym na inne stanowiska i innym pracownikom przenoszonym na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe wstępne badania (badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą),
• każdy pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni spowodowanej chorobą pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie wykonania tych nakazów ustawowych.
Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych. Każdy pracodawca musi pamiętać, że nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.
W odniesieniu do pracodawców zatrudniających pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających istnieje obowiązek zapewnienia tym pracownikom okresowych badań lekarskich także:
• po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami,
• po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.
Badania wstępne, okresowe i kontrolne są przeprowadzane na koszt pracodawcy.
Pracodawca ponosi także inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy.
Co to są „pakiety medyczne”
Prywatna służba zdrowia cieszy się w naszym kraju coraz większą popularnością. Prywatne kliniki i przychodnie oferują określone świadczenia medyczne za określoną cenę. Najczęściej są one oferowane w tzw. pakietach, które pracodawcy mogą wykupić swoim pracownikom.
W praktyce w zależności od decyzji i możliwości finansowych pracownicy mogą mieć zapewnione różnego rodzaju świadczenia, np. dotyczące usług:
• pogotowia ratunkowego,
• medycyny pracy,
• konsultacji specjalistycznych,
• diagnostyki (także laboratoryjnej),
• zabiegów ambulatoryjnych,
• wizyt domowych,
• szczepień,
• profilaktyki stomatologicznej,
• hospitalizacji,
• rehabilitacji.
Jak wprowadzić pakiety medyczne w zakładzie pracy
Najczęściej pracodawcy chcący wprowadzić dodatkowe świadczenia (np. prywatną ochronę zdrowia w ramach określonego pakietu medycznego prywatnej kliniki bądź przychodni) dokonują tego przez zmianę regulaminu wynagradzania lub wydając zarządzenie wewnętrzne. Jak stanowi art. 772 k.p., warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą ustalają pracodawcy w regulaminie wynagradzania, zatrudniający co najmniej 20 pracowników, nieobjętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy.
Należy jednak podkreślić, że wszelkie dodatkowe składniki wynagrodzenia mogą, ale nie muszą się znaleźć w regulaminie wynagradzania. Jeżeli zatem pracodawca będzie chciał wykupić dany pakiet medyczny dla konkretnych osób, to takie świadczenie powinno zostać zapisane w umowie o pracę.
Czy pakiety podlegają opodatkowaniu PIT
Na wstępie należy zastrzec, że nie istnieje ogólna interpretacja podatkowa wyjaśniająca, kiedy pakiet medyczny dla pracownika podlega PIT. Jeszcze nie tak dawno temu urzędy podatkowe stały na stanowisku, że wydatków ponoszonych przez pracodawców nie należy uznawać za przychody ze stosunku pracy, jeśli mają one związek z obowiązkowymi badaniami, których koszty musi ponieść pracodawca. Ponadto jeśli określenie wysokości świadczeń związanych z innymi usługami medycznymi na poszczególnego pracownika nie było możliwe, to także wtedy nie zachodziła konieczność uznawania tych świadczeń za przychód ze stosunku pracy. Taka sytuacja miała miejsce, jeśli przykładowo pracodawca pokrywał te wydatki w formie miesięcznego ryczałtu.
Obecnie uważa się, że przychodem pracownika podlegającym opodatkowaniu podatkiem od osób fizycznych jest sama możliwość korzystania z usług leczniczych. Ta możliwość powstaje w momencie wykupu przez pracodawcę pakietu medycznego, jeżeli oczywiście wyraził zgodę na otrzymanie tego pakietu i został objęty umową zawartą między pracodawcą a przychodnią.
Tomasz Dróżdż