Diety w delegacji należą się od początku wyjazdu
Do obowiązków pracownika zatrudnionego na stanowisku serwisanta komputerowego należy naprawa sprzętu dostarczanego przez klientów do siedziby firmy lub w miejscu jego użytkowania przez klientów. W umowie o pracę wskazano, że miejscem jego pracy jest obszar województwa mazowieckiego. W jaki sposób należy naliczyć mu diety z tytułu podróży służbowej w przypadku konieczności wyjazdu poza teren tego województwa – czy od momentu wyjazdu z miejsca zamieszkania lub siedziby firmy, czy dopiero od chwili przekroczenia granicy województwa? Jak rozliczać czas pracy pracowników odbywających podróże służbowe?
JEST PROBLEM! Państwowa Inspekcja Pracy wyjaśnia
Zgodnie z art. 775 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666) podróżą służbową jest wykonywanie przez pracownika na polecenie pracodawcy zadania służbowego poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy. Przez pojęcie miejsca pracy rozumie się stały punkt w znaczeniu geograficznym bądź pewien oznaczony obszar (strefę określoną granicami jednostki administracyjnej podziału kraju lub w inny dostatecznie wyraźny sposób), w którym praca ma być świadczona. Wskazanie w umowie o pracę jako miejsca pracy oznaczonego obszaru możliwe jest zwłaszcza w przypadku pracowników, których praca związana jest ze stałym przemieszczaniem się.
Polecamy produkt: Podróże służbowe – praktyczne rozliczenia
Miejscowość rozpoczęcia i zakończenia podróży krajowej określa pracodawca, który może uznać, że jest nią miejscowość pobytu stałego lub czasowego pracownika. Środek transportu właściwy do odbycia podróży krajowej lub zagranicznej, a także jego rodzaj i klasę, też określa pracodawca, przy czym na wniosek pracownika może on wyrazić zgodę na jazdę samochodem osobowym niebędącym własnością pracodawcy.
Kluczowa chwila
W przypadku podróży krajowej przepisy nie określają momentu jej rozpoczęcia. Paragraf 7 ust. 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. poz. 167) wskazuje jednak, że należność z tytułu diet oblicza się za czas od rozpoczęcia podróży krajowej (wyjazdu) do powrotu (przyjazdu) po wykonaniu zadania służbowego. Należałoby więc przyjąć, że podróż służbowa pracownika, dla którego miejscem pracy jest obszar województwa i który zgodnie z poleceniem pracodawcy wyjeżdża z miejsca zamieszkania lub siedziby pracodawcy w celu realizacji zadania służbowego poza stałym miejscem pracy, zaczyna się od momentu faktycznego jej rozpoczęcia (wyjazdu), a nie dopiero od przekroczenia granicy województwa. W ten sam sposób należy obliczać należność z tytułu diet (od wyjazdu do powrotu do miejsca zamieszkania lub siedziby).
Przejazdy
Rozważając kwestię czasu pracy w podróży służbowej, należy odnieść się do definicji czasu pracy z art. 128 par. 1 k.p. W myśl tego przepisu czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. O pozostawaniu w dyspozycji pracodawcy przez pracownika, który pracy nie wykonuje, można mówić w zakresie, w jakim pracownik znajduje się w stanie psychofizycznym umożliwiającym wykonywanie pracy, mając przy tym zamiar jej świadczenia – musi więc wystąpić rzeczywista możliwość i gotowość świadczenia pracy.
Zatem czasem pracy jest czas, w którym pracownik faktycznie wykonywał pracę podczas podróży służbowej. Nie będzie nim natomiast czas przejazdów, jakie pracownik odbywa w ramach tej podróży (dojazd do miejsca wykonywania zadania i powrót do miejsca zamieszkania), ani czas pobytu w podróży służbowej, podczas którego praca nie była wykonywana. Wyjątek od tej zasady stanowi jednak czas podróży, który przypada w normalnych (harmonogramowych) godzinach pracy. Taki przejazd jest zaliczany do czasu pracy. [przykład]
Powyższy sposób kwalifikowania czasu przejazdów do czasu pracy odnosi się do typowych podróży służbowych, mających charakter incydentalny w stosunku do zasadniczych obowiązków pracownika wynikających z umowy o pracę. Inaczej wygląda sytuacja pracowników, których praca w decydującej mierze polega na przemieszczaniu się z jednego do drugiego miejsca (miejscowości) wykonywania zajęć stanowiących przedmiot pracowniczego zobowiązania. Przejazdy stanowią tu integralny element sposobu wykonywania pracy w ramach ruchomego miejsca pracy.
W wyroku z 6 maja 2014 r., sygn. akt II PK 219/13, Sąd Najwyższy orzekł, że czasem pracy pracownika wykonującego obowiązki na określonym obszarze, do czego niezbędne jest stałe przemieszczanie się, jest także czas poświęcony na niezbędne przejazdy. W ich czasie pracownik pozostaje bowiem w dyspozycji pracodawcy, a świadczenie pracy polega na samym przemieszczaniu się, bez którego nie byłoby możliwe wykonanie podstawowych zadań pracowniczych. Jeśli więc praca jest wykonywana wyłącznie lub w przeważającej mierze poza siedzibą zakładu pracy, pracownikowi należy wliczyć do czasu pracy nie tylko czas niezbędny na wykonanie zadania określonego przez pracodawcę, lecz także czas przeznaczony na przejazdy.
PRZYKŁAD
Planowane godziny pracy
Pracownicy zgodnie z obowiązującym harmonogramem świadczą pracę od godz. 6.00 do 14.00. Pracodawca wysyła ich w podróż służbową. Aby dostać się do miejsca będącego jej celem wyjeżdżają o godz. 6.00, na miejscu są o 7.00 i do 13.00 świadczą pracę, po czym o 14.00, po przebyciu drogi powrotnej, kończą dzień pracy. Ponieważ podróż zarówno w jedną, jak i w drugą stronę przypada w normalnych godzinach pracy, zaliczana jest do czasu pracy. W sytuacji gdyby pracownicy przebywali w podróży przed godz. 6.00 lub po godz. 14.00, czas przejazdów nie wliczałby się do czasu pracy.
Sprawdź: Wskaźniki i stawki