Zwolnienia podatkowe dla pracowników w 2020 r.

Nie każde świadczenie wypłacane lub stawiane do dyspozycji pracownika jest dla niego przychodem, od którego trzeba opłacić podatek i, w większości przypadków, również składki ZUS. Aby można było mówić o przychodzie, świadczenie musi co do zasady przynieść obdarowanej osobie zatrudnionej wymierną korzyść. Częściej zdarza się jednak, że niektóre środki przekazywane pracownikom stanowią dla nich przychód, jednak po spełnieniu ustawowych warunków, może być on zwolniony z opodatkowania. Pracodawcy muszą zatem odróżnić świadczenie, które nie jest przychodem, od świadczenia, które nim jest, ale po spełnieniu określonych warunków może nie podlegać opodatkowaniu.

Za przychód są uznawane te świadczenia, które (wymienione warunki muszą wystąpić jednocześnie):

• zostały spełnione za zgodą zatrudnionej osoby i skorzystała ona z nich w pełni dobrowolnie oraz
• zostały spełnione w interesie zatrudnionego (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść, oraz
• przynoszą korzyść, która jest wymierna i przypisana indywidualnej osobie (wyrok TK z 8 lipca 2014 r., K 7/13).

Niektóre ze świadczeń - pomimo spełniania wskazanych warunków - są zwolnione z opodatkowania.

W niniejszym opracowaniu scharakteryzowano pięć najczęściej stosowanych przez pracodawców wyłączeń z podstawy wymiaru podatku dochodowego od osób fizycznych.

Zerowy PIT dla młodych (art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o pdof)

Jest to nowy rodzaj zwolnienia podatkowego, które obowiązuje od 1 sierpnia 2019 r. Wskazana ulga:

• obejmuje otrzymane przez podatnika do ukończenia 26 roku życia przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy oraz z umów zlecenia - zatem nie dotyczy przychodów m.in. z umów o dzieło, o pratyki absolwenckie, o staż;
• jest ograniczona limitem kwotowym wynoszącym - niezależnie od liczby zawartych umów lub liczby podmiotów (płatników), od których podatnik uzyskuje przychody:
  • • począwszy od przychodów uzyskanych od 1 stycznia 2020 r. - 85 528 zł,
    • w okresie od 1 sierpnia do 31 grudnia 2019 r. - 35 636,67 zł.

Przy obliczaniu podanych limitów nie należy brać pod uwagę przychodów:

• opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym,
• zwolnionych od podatku oraz
• od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W odniesieniu do przychodów objętych nową ulgą podatkową, uzyskanych od 1 sierpnia do 31 grudnia 2019 r., z nowego zwolnienia podatkowego podatnik może skorzystać:

• dopiero w zeznaniu podatkowym składanym za 2019 r. lub
• na bieżąco - w poszczególnych miesiącach uzyskiwania przychodu - jeżeli złoży płatnikowi oświadczenie, że jego przychody w okresie od 1 sierpnia do 31 grudnia 2019 r., nie później jednak niż do dnia ukończenia przez niego 26 lat w 2019 r., będą w całości zwolnione z opodatkowania.

Złożenie przez podatnika wspomnianego oświadczenia zwalnia płatnika z obowiązku poboru zaliczek na podatek od przychodów uzyskanych:

• od miesiąca złożenia oświadczenia, a najpóźniej od miesiąca następującego po tym miesiącu,
• włącznie w miesiącu, w którym w 2019 r. przychód korzystał z ulgi.

Aby było możliwe skorzystanie z zerowego PIT dla młodych w 2020 r., płatnikowi nie będzie potrzebne żadne oświadczenie zatrudnionego - nienaliczanie podatku od przychodów będzie automatyczne - do wyczerpania kwoty ulgi lub ukończenia 26 lat. Podatnikowi zagwarantowano jednak możliwość złożenia płatnikowi pisemnego wniosku (odrębnie dla każdego roku) o pobór zaliczek podatkowych bez stosowania tego zwolnienia. Podmiot zatrudniający, który otrzymał taki wniosek, musi zacząć naliczać podatek na bieżąco, najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał ten dokument.

Nadwyżka przychodów ponad limit ulgi podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach. Do tej nadwyżki można zastosować koszty uzyskania przychodów określone dla przychodów z pracy oraz umowy zlecenia. Wysokość tych kosztów nie może jednak przekroczyć kwoty podlegających opodatkowaniu przychodów z danego źródła.

Wprowadzona od 1 sierpnia 2019 r. preferencja podatkowa obejmuje nie tylko wynagrodzenie za pracę zleceniobiorców i pracowników, ale również m.in. wynagrodzenie chorobowe finansowane przez pracodawcę, wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, za zwolnienia okolicznościowe i za przestój, a także świadczenia pozapłacowe zaliczane do przychodów ze stosunku pracy lub z umowy zlecenia.

PRZYKŁAD

Pełnoetatowy pracownik w wieku 24 lat złożył pracodawcy na początku września 2019 r. oświadczenie, z którego wynika, że spełnia on warunki do korzystania z zerowego PIT dla młodych. Pracownikowi we wrześniu br. przysługują następujące świadczenia:

• wynagrodzenie za pracę: 2090 zł,

  Autopromocja

  ZFŚS
  Zasady tworzenia i prowadzenia

  Sprawdź

• wynagrodzenie chorobowe: 379,70 zł,

• zasiłek chorobowy: 455,64 zł.

Uwzględniając fakt, że:

• zasiłki z ubezpieczenia społecznego należne w razie choroby, opieki, wypadku lub macierzyństwa zaliczane są do przychodów z innych źródeł i nie mogą być zwolnione z opodatkowania na podstawie nowej ulgi,

• pracownik ma prawo do kwoty zmniejszającej podatek (46,33 zł),

rozliczenie jego wrześniowej pensji powinno być następujące:

Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami

Świadczenia na podnoszenie kwalifikacji zawodowych (art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o pdof)

Pracownikowi, który podnosi kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą, pracodawca może przyznać świadczenia dodatkowe na naukę. Od wartości tych świadczeń nie trzeba naliczać zaliczki na podatek.

Forma wyrażenia zgody przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji pracownika nie została precyzyjnie określona w przepisach prawa pracy.

Pracodawca najczęściej uzewnętrznia zgodę na dokształcanie pracownika w umowie szkoleniowej. W razie jej braku decydować będzie zachowanie pracodawcy wobec pracownika.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej na swojej stronie internetowej wyjaśniło, że:

MRPiPS

(…) udzielenie pracownikowi przez pracodawcę świadczenia należnego pracownikom podnoszącym kwalifikacje zawodowe (np. udzielenie urlopu szkoleniowego) lub przyznanie świadczenia fakultatywnego (np. pokrycie opłat za przejazd), może być ocenione jako faktyczne wyrażenie przez pracodawcę zgody na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika.

Z przedstawionym stanowiskiem resortu pracy pośrednio zgodził się Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 12 stycznia 2012 r. (ILPB2/415-1007/11-3/AJ). Wynika z niej, że jeśli pracodawca wyrazi zgodę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika, rozpoczęte wcześniej z inicjatywy zatrudnionego, oraz udzieli mu pomocy finansowej na dokończenie nauki, to świadczenie w tym zakresie będzie wyłączone z podstawy wymiaru podatku.

Omawiane zwolnienie podatkowe:

• nie obejmuje wynagrodzeń otrzymywanych za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy oraz za czas urlopu szkoleniowego,
• ma zastosowanie w przypadku szkoleń/kursów/studiów, a także innych form dokształcania, których ukończenie będzie przydatne zarówno na obecnie zajmowanym przez podwładnego stanowisku, jak i na przyszłym stanowisku, gdy jest planowany awans pracownika lub pracodawca zamierza zaproponować mu inne warunki pracy np. ze względu na zmianę zakresu obowiązków, profilu działalności firmy lub jej rozwój,
• odnosi się też do podnoszenia kwalifikacji, które pracodawca uzna, że jest lub będzie związane z zakresem obowiązków pracownika, nawet jeśli służy ono poszerzaniu ogólnej wiedzy pracowników.

Znajduje to potwierdzenie m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 7 września 2011 r. (IBPBII/1/415-599/11/AA), w której organ podatkowy podkreślił, że to pracodawca powinien ocenić, a w razie potrzeby również uzasadnić, czy dany rodzaj szkolenia odnosi się do kompetencji zawodowych czy do umiejętności ogólnych, które mogą okazać się przydatne na zajmowanym przez pracownika stanowisku.

W interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 2 czerwca 2015 r. (IBPBII/1/4511-246/15/MD) wyrażono pogląd, że sfinansowanie zgodnie z regulacjami kodeksowymi kosztów kursów językowych, odbywanych z inicjatywy (i za zgodą) pracodawcy, przy jednoczesnym związku zdobywanej wiedzy czy umiejętności z zakresem obowiązków pracownika (aktualnych, jak również przyszłych), stanowi przychód zwolniony z podatku. Podobne wnioski zawarto w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 6 lutego 2019 r. (0115-KDIT2-2.4011.459.2018.3.HD).

Zwolnione z podatku są również - co potwierdza m.in. interpretacja indywidualna Dyrektor KIS z 25 lutego 2019 r. (0114-KDIP3-3.4011.581.2018.3.JM) - przyznawane pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe z inicjatywy pracodawcy (albo za jego zgodą) dodatkowe świadczenia, w szczególności opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki czy zakwaterowanie.

Ten katalog świadczeń dodatkowych na dokształcanie jest otwarty. Ma charakter przykładowy (art. 103³ Kodeksu pracy). Zatem może obejmować też m.in. pokrycie opłat za egzaminy poprawkowe, sfinansowanie wyżywienia w trakcie szkolenia, zakup materiałów szkoleniowych itp. Najistotniejsze jest to, aby przyznanie konkretnych świadczeń fakultatywnych pozostawało w ścisłym związku z podnoszeniem przez pracownika kwalifikacji zawodowych.

Wyłączenie z opodatkowania świadczeń na podnoszenie kwalifikacji zawodowych obejmuje wyłącznie osoby zatrudnione w ramach stosunku pracy (art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o pdof). Nie można go stosować przykładowo do zleceniobiorców (interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 12 stycznia 2017 r., 1462-IPPB4.4511.1205.2016.1.JK2).

Świadczenia z zfśs (art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o pdof)

Zwolnienie z opodatkowania świadczeń sfinansowanych ze środków zfśs lub funduszy związków zawodowych można zastosować, gdy zostały spełnione łącznie następujące warunki:

• otrzymane przez pracownika świadczenie ma związek z działalnością socjalną,
• świadczenie jest przyznawane na podstawie regulaminu funduszu socjalnego (z uwzględnieniem tzw. kryterium socjalnego, czyli sytuacji życiowej, materialnej i rodzinnej zatrudnionego) oraz ma charakter rzeczowy lub pieniężny (przy czym rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi),
• łączna roczna wartość wszystkich otrzymanych przez pracownika świadczeń z zfśs nie przekroczyła kwoty 1000 zł (w razie przekroczenia tego limitu w ciągu roku nadwyżka podlega opodatkowaniu),
• świadczenie jest w całości sfinansowane ze środków zfśs lub funduszy związków zawodowych, co oznacza, że pracodawca (lub związek zawodowy) nie może sfinansować tych świadczeń z innych źródeł niż wyżej wskazane (świadczenie nie może być np. zakupione częściowo ze środków obrotowych, gdyż będzie w całości podlegać opodatkowaniu). Dopuszczalna jest jednak sytuacja, gdy świadczenie współfinansuje pracownik, tzn. część świadczenia opłaca zakład pracy ze środków przeznaczonych na działalność socjalną, a pozostałą część opłaca pracownik (pismo Ministerstwa Finansów z 30 grudnia 2004 r., PB5/IK-066-504-2374/04).

W razie przyznania z funduszu socjalnego świadczeń w tej samej wysokości wszystkim uprawnionym osobom (niezależnie od ich dochodów, sytuacji rodzinnej itp.) należy liczyć się z ryzykiem uznania takiego bonusu przez organy kontroli za przysporzenie majątkowe, od którego trzeba odprowadzić podatek i składki ZUS.

Należy zauważyć, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (K 7/13) obiektywne kryterium wystąpienia po stronie pracownika przysporzenia majątkowego (korzyści) nie jest spełnione, gdy pracodawca proponuje swoim pracownikom udział w spotkaniach integracyjnych/wycieczkach (również tych finansowanych z zfss), choćby organizowanych poza miejscem pracy (imprezy wyjazdowe). W tym przypadku, nawet jeśli pracownik uczestniczy w spotkaniu/ wycieczce dobrowolnie, po jego stronie nie pojawia się żadna korzyść, choćby w postaci zaoszczędzenia wydatku.

Omawianej ulgi nie można zastosować do osób zatrudnionych na innej podstawie niż stosunek pracy, nawet jeżeli osoby te zostaną wskazane w regulaminie funduszu jako uprawnione do świadczeń z zfśs.

Diety i inne należności za czas podróży służbowej (art. 21 ust. 1 pkt 16 ustawy o pdof)

Od wypłacanych osobom zatrudnionym kwot za odbyte przez nie podróże nie trzeba naliczać zaliczek podatkowych. Istnieją jednak pewne warunki, od spełnienia których zależy zastosowanie zwolnienia, tj.:

• z podróżą służbową w rozumieniu art. 77⁵ Kodeksu pracy mamy do czynienia w przypadku, gdy jest ona odbywana poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy, na polecenie pracodawcy, w celu wykonania zadania określonego przez pracodawcę (wszystkie te elementy powinny występować łącznie, co potwierdza wyrok Sądu Najwyższego z 22 lutego 2008 r., I PK 208/07, OSNP 2009/11-12/134). Podróż służbowa powinna być zjawiskiem krótkotrwałym, incydentalnym i tymczasowym (orzeczenia Sądu Najwyższego: uchwała z 19 listopada 2008 r., II PZP 11/08, OSNP 2003/13-14/166, oraz wyrok z 3 grudnia 2009 r., II PK 138/09, M.P.Pr. 2010/6/312-313);
• wysokość należności, które otrzymują zatrudnieni za wyjazdy służbowe, nie przekracza limitów określonych w rozporządzeniu z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (w razie przekroczenia wskazanych w ww. rozporządzeniu limitów nadwyżka ponad te limity podlega opodatkowaniu - tak np. NSA w wyroku z 9 maja 2017 r., II FSK 945/15, Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 31 lipca 2019 r., 0113-KDIPT2-3.4011.360.2019.1.ID).

Pracownikowi zapewniono w trakcie delegacji wyżywienie o wartości przewyższającej poziom diety przewidzianej dla pracowników zatrudnionych w sferze budżetowej. Taka nadwyżka stanowi przychód, który podlega opodatkowaniu.

Należy przypomnieć, że z tytułu delegacji zatrudnionemu przysługują diety oraz zwrot kosztów:

• • przejazdów z miejscowości stałego miejsca pracy bądź z miejscowości zamieszkania pracownika do miejscowości stanowiącej cel podróży służbowej i z powrotem,
  • dojazdów (alternatywnie ryczałt),
  • noclegów bądź ryczałt za nocleg,
  • innych niż ww, udokumentowanych wydatków, określonych lub uznanych przez pracodawcę.

Warto mieć na uwadze, że nie stanowią przysporzenia majątkowego posiłki konsumowane w czasie spotkań biznesowych, w których pracownik bierze udział na polecenie pracodawcy. Korzyści z tego tytułu pracownik nie uzyskuje nawet wtedy, gdy są one spożywane w trakcie podróży służbowych, a ich wartość przewyższa poziom diety. Słuszność tego poglądu potwierdza m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 10 lutego 2014 r. (IPTPB1/415-710/13-4/MD) oraz wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (K 7/13).

Nie zmienia to jednak faktu, że posiłek w delegacji, mimo że nie generuje przychodu, i tak powinien pomniejszać dietę, o ile posiłek ten można zakwalifikować jako śniadanie, obiad lub kolację.

Przedstawiciel handlowy zatrudniony na umowę o pracę po zakończonej 13-godzinnej krajowej podróży służbowej otrzymał od pracodawcy m.in. zwrot za fakturę wystawioną za obiad z klientem na 140 zł (obiad został skonsumowany w trakcie spotkania biznesowego stanowiącego główny cel podróży). Mimo że ta kwota przewyższa poziom diety krajowej (30 zł), nie należy w tym przypadku od nadwyżki ponad 30 zł naliczać podatku (ani składek ZUS). Ten posiłek powinien jednak pomniejszyć należną pracownikowi dietę o 50%, czyli o 15 zł.

Ekwiwalenty wypłacane za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt (art. 21 ust. 1 pkt 13 ustawy o pdof)

Z podatku dochodowego od osób fizycznych zwolnione są ekwiwalenty pieniężne za używane przez pracowników przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, stanowiące ich własność.

Ze względu na brak w przepisach podatkowych choćby przykładowego wyliczenia przedmiotów będących narzędziami, materiałami lub sprzętem fiskus często odwołuje się do definicji tych pojęć zawartej w słownikach języka polskiego. Na tej podstawie przyjmuje, że:

• "narzędzie" - to urządzenie proste lub złożone umożliwiające wykonywanie jakiejś czynności lub pracy; przyrząd, instrument;
• "materiał"- to, z czego są wytwarzane przedmioty, tworzywo, substancja, artykuł, produkt;
• "sprzęt" - to przedmioty użytkowe, maszyny, urządzenia.

Aby pracodawca nie musiał odprowadzać należności publicznoprawnych od tego ekwiwalentu, muszą zostać spełnione łącznie poniższe kryteria:

• kryterium formy - ekwiwalent musi mieć postać pieniężną (nie może np. przybierać formy rzeczowej),
• kryterium ekwiwalentności - kwota ekwiwalentu musi odpowiadać poniesionym przez pracownika wydatkom, a więc musi zachodzić racjonalny związek między wypłaconą pracownikowi kwotą a wartością używanych podczas pracy narzędzi, materiałów lub sprzętu, należących do pracownika, oraz stopniem ich zużycia dokonanego w trakcie tego używania,
• kryterium własności - narzędzia, materiały lub sprzęt muszą stanowić własność pracownika potwierdzoną odpowiednimi dowodami, np. fakturą zakupu, co potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 13 marca 2007 r. (I SA/Wr 59/07). Sprzęt nie może być np. użyczony czy wynajęty pracownikowi przez osoby trzecie,
• kryterium zastosowania - narzędzia, materiały lub sprzęt należące do pracownika muszą być wykorzystywane przy wykonywaniu pracy na rzecz pracodawcy (interpretacje indywidualne Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 8 maja 2015 r., IPTPB1/4511-153/15-4/MD, i 1 września 2015 r., IPTPB1/4511- 295/15-4/SJ).

Często w praktyce w celu obliczenia ekwiwalentu przysługującego pracownikowi za posługiwanie się przy wykonywaniu pracy jego narzędziami, materiałami lub sprzętem postępuje się w następujący sposób:

• wartość rynkową określonej rzeczy dzieli się przez liczbę miesięcy, w czasie których będzie ona wykorzystywana przy świadczeniu pracy, a następnie
• ustaloną w wyżej określony sposób miesięczną stawkę ekwiwalentu dzieli się przez nominalną liczbę godzin pracy w danym miesiącu, a wynik mnożą przez liczbę roboczogodzin, w czasie których pracownik w ciągu miesiąca pracował z użyciem rzeczy będących jego własnością.

Takie działanie będzie skutkować zmienną wartością ekwiwalentu, w zależności od intensywności użytkowania prywatnych składników majątku przy realizacji wyznaczonych przez pracodawcę zadań.

PRZYKŁAD

Pełnoetatowy pracownik zatrudniony na stanowisku informatyka przez kilka dni w miesiącu wykonuje obowiązki służbowe w domu, korzystając z własnego laptopa. Z tego tytułu przysługuje mu ekwiwalent pieniężny. We wrześniu 2019 r. przepracował w domu 56 godzin. Wartość rynkowa laptopa ustalona na dzień podpisania z pracownikiem umowy na wykorzystywanie prywatnego sprzętu na potrzeby pracodawcy wynosi 3600 zł brutto. W opisanych okolicznościach ekwiwalent za wrzesień br. został skalkulowany w następujący sposób:

3600 zł : 12 miesięcy = 300 zł; 300 zł : 168 godz. nominalnie do przepracowania we wrześniu 2019 r. = 1,79 zł; 1,79 zł x 56 godz. = 100,24 zł.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 8, art. 21 ust. 1 pkt 13, pkt 16, pkt 67, pkt 90, pkt 148, art. 29 ust. 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1655

• art. 1, art. 3-5, art. 7 ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - Dz.U. z 2019 r. poz. 1394

• art. 103³ ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495

• art. 2, art. 5 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1352

• § 2, § 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej - Dz.U. z 2013 r. poz. 167