W dobie kryzysu coraz więcej pracodawców poszukuje oszczędności w walce z kosztami prowadzenia działalności, coraz częstszymi ofiarami cięć budżetowych padają Zakładowe Fundusze Świadczeń Socjalnych. Nie wzbudza żadnych wątpliwości fakt, iż pracodawca ma prawo zrezygnować przy spełnieniu pewnych warunków z tworzenia ZFŚS, co bezpośrednio wynika z art. 4 ustawy z dnia 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej ustawa o ZFŚS). Ta sytuacja nie dotyczy jednak jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, które tworzą fundusz świadczeń socjalnych, bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników i mają obowiązek dokonywać odpisów wynikających z ustawy o ZFŚS i nie mogą dokonać likwidacji funduszu świadczeń socjalnych.
Rekomendowany produkt: Komentarz do ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (PDF)
W związku z powyższym, należy zastanowić się co dzieje się z niewykorzystanymi środkami ZFŚS po likwidacji funduszu.
Większość pracodawców niewątpliwie pragnie przejąć pozostałe na koncie funduszu środki, które nie rzadko mogą stanowić bardzo duże kwoty. Z tego powodu pracownicy powinni byś świadomi swych praw w zakresie likwidacji ZFŚS.
W pierwszej kolejności należy wskazać na treść art. 12 ustawy o ZFŚS zgodnie, z którym pracodawca zobowiązany jest do prowadzenia odrębnego rachunku bankowego przeznaczonego na środki z ZFŚS. Świadczy to o odrębności tych środków od środków obrotowych. Dodatkowo w art. 12 ust. 2 wyraźnie zostało zaznaczone, iż środki funduszu nie podlegają egzekucji chyba, że jest prowadzona w związku z zobowiązaniami funduszu. Niniejszy przepis jednoznacznie świadczy o fakcie, iż pracodawca nie ma prawa rozporządzać dowolnie środkami ZFŚS.
W celu ochrony środków zgromadzonych na ZFŚS ustawodawca wyposażył Związki Zawodowe w prawo wystąpienia do Sądu Pracy z roszczeniem o zwrot funduszowi środków wydatkowanych niezgodnie z przepisami ustawy. Jest to kolejny dowód na brak możliwości swobodnego dysponowania środkami funduszu przez pracodawcę. Funkcję ochronną spełniają także przepisy karne zawarte w ustawie o ZFŚS zgodnie, z którymi ten kto, będąc pracodawcą nie wykonuje przepisów ustawy albo podejmuje działania niezgodne z przepisami ustawy, podlega karze grzywny.
Przepisem jednoznacznie uniemożliwiającym przejęcie środków funduszu przez pracodawcę nawet po likwidacji ZFŚS jest art. 11 zgodnie, z którym „Środki Funduszu niewykorzystane w danym roku kalendarzowym przechodzą na rok następny”. Oznacza to, iż w przypadku, gdy fundusz został zlikwidowany a mimo to pozostały na koncie funduszu jakieś niewykorzystane środki powinny być one do końca wykorzystane na działalność socjalną, a jeśli w danym roku kalendarzowym nie uda ich się wykorzystać to przechodzą one na rok następny. W takim przypadku pracodawca zobowiązany jest do prowadzenia funduszu aż do całkowitego umorzenia jego środków.
Podstawa prawna: ustawy z dnia 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Dołącz do nas na Facebooku!