Zgodnie z obowiązującymi od dnia 18 maja 2018 r. przepisami ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, znowelizowanymi ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r. poz. 858) rolnik ma obowiązek zgłoszenia pomocników, z którymi zawarł umowę o pomocy przy zbiorach, do ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz ubezpieczenia zdrowotnego w KRUS w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy przy zbiorach, lecz nie później niż przed upływem okresu, na który zawarta została ta umowa.
Zgłoszenie przez rolnika pomocnika do ubezpieczeń w KRUS jest obowiązkowe. Nie zgłoszenie pomocnika do ubezpieczeń w KRUS pozbawi go prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy w gospodarstwie rolnika, a także prawa do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego w okresie wykonywania pomocy przy zbiorach.
Pomocnikiem rolnika jest pełnoletnia osoba świadcząca odpłatnie pomoc rolnikowi przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach.
- posiadająca obywatelstwo polskie,
- uprawniona do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 87 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 1065, z późn. zm.) lub zwolniona na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.
Polecamy: RODO dla kadrowych i HR. Wzory dokumentów z objaśnieniami
Pomocnikiem rolnika może być też osoba będąca rolnikiem bądź małżonkiem rolnika, domownikiem prowadzącym własne gospodarstwo rolne/wykonującym stałą pracę w gospodarstwie rolnym i z tego tytułu podlegająca równocześnie ubezpieczeniu społecznemu rolników, bez względu na zakres tego ubezpieczenia, a także osoba podlegająca ubezpieczeniom społecznym w ZUS, bądź mająca ustalone prawo do emerytury lub renty lub do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
Umowa o pomocy przy zbiorach
Umowa o pomocy przy zbiorach to nowy rodzaj umowy cywilnoprawnej, zawieranej między rolnikiem a pomocnikiem, świadczącym odpłatnie pomoc rolnikowi przy zbiorach produktów rolnych, należących do sektora, o którym mowa w art. 1 ust. 2 lit. f, i oraz n rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 671, z późn. zm.) a także pozostałych ziół i roślin zielarskich zwanych dalej „chmielem, owocami, warzywami, tytoniem, ziołami i roślinami zielarskimi”.
Przez umowę o pomocy przy zbiorach, pomocnik rolnika zobowiązuje się do osobistego świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich w określonym miejscu w gospodarstwie rolnika i przez określony czas, a rolnik do zapłaty umówionego wynagrodzenia za świadczoną pomoc.
Pomoc przy zbiorach obejmuje następujące czynności:
- zbieranie chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich,
- usuwanie zbędnych części roślin,
- klasyfikowanie lub sortowanie zerwanych lub zebranych chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich, lub wykonywanie innych czynności mających na celu przygotowanie wymienionych zbiorów do transportu, przechowywania lub sprzedaży lub związanych z pielęgnowaniem i poprawą jakości plonów.
Inne niż wymienione w ustawie czynności wykonywane w gospodarstwie rolnym nie mogą być objęte umową o pomocy przy zbiorach. Świadczenie pomocy przy zbiorach, w ramach zawartej umowy o pomocy przy zbiorach, może dotyczyć jedynie określonej ustawowo grupy produktów rolnych (patrz: odesłanie do tabeli).
Umowę o pomocy przy zbiorach zawiera się na piśmie przed rozpoczęciem świadczenia pomocy. Każdej ze stron umowy o pomocy przy zbiorach przysługuje prawo wypowiedzenia umowy. Umowa ulega rozwiązaniu z upływem dnia, w którym została wypowiedziana, chyba, że strony w umowie postanowiły inaczej. W zakresie nieuregulowanym w przepisach ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników do umowy o pomocy przy zbiorach stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.
Wykonywanie czynności, wyżej wymienionych, na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach nie stanowi zatrudnienia w rozumieniu Kodeksu pracy.
Rolnik, który podpisał z pomocnikiem umowę o pomocy przy zbiorach jest obowiązany do zapewnienia pomocnikowi odpowiednich narzędzi niezbędnych do świadczenia pomocy przy zbiorach, a pomocnik jest obowiązany do osobistego świadczenia pomocy.
Czas świadczenia pomocy przy zbiorach
Łączny czas świadczenia przez pomocnika pomocy na podstawie zawartych umów o pomocy przy zbiorach (jednej lub kilku, z jednym lub kilkoma rolnikami) nie może przekroczyć 180 dni w danym roku kalendarzowym.
Przed zawarciem umowy o pomocy rolnik powinien uzyskać od pomocnika oświadczenie o liczbie dni świadczenia pomocy, w danym roku kalendarzowym, na podstawie umów o pomocy przy zbiorach zawartych z innymi rolnikami.
Zakres obowiązkowych ubezpieczeń pomocnika rolnika w KRUS i wysokość składek na te ubezpieczenia
Pomocnik, z którym rolnik podpisał umowę o pomocy przy zbiorach podlega obowiązkowo:
- Ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu z mocy ustawy w zakresie ograniczonym do świadczeń takich jak jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej,
- Ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie
Obowiązek ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego pomocnika rolnika powstaje od dnia oznaczonego w umowie o pomocy przy zbiorach jako dzień rozpoczęcia świadczenia pomocy, a jeśli taki dzień nie zostanie wskazany objęcie ubezpieczeniem następuje od dnia zawarcia tej umowy. Obowiązek ten ustaje od dnia następującego po dniu, w którym pomocnik zaprzestał świadczenia pomocy wykonywanej na podstawie zawartej umowy z rolnikiem.
Składka na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie za pomocnika rolnika należna jest za dni, w których pomocnik rolnika podlegał temu ubezpieczeniu, co w sytuacji, gdy okres podlegania ubezpieczeniu jest krótszy niż miesiąc wysokość składki za dany miesiąc oblicza się proporcjonalnie do liczby dni podlegania w danym miesiącu.
Wysokość miesięcznej składki na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie za pomocnika rolnika jest taka sama jak za każdą osobę podlegającą temu ubezpieczeniu i stanowi ona pełną wysokość składki na to ubezpieczenie, która ogłaszana jest przez Prezesa Kasy zgodnie z art. 8 ust. 4 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Wysokość składek za pomocników została wskazana w tabeli (z wyliczoną kwotą składek dziennych) dostępnej na stronie internetowej KRUS (patrz: odesłanie).
Ubezpieczenie zdrowotne
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego powstaje od dnia zgłoszenia do tego ubezpieczenia w trybie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, a ustaje z dniem rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pomocy przy zbiorach.
Przepisy nie dają możliwości zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny pomocnika.
Za pomocnika składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 % od kwoty podstawy wymiaru stanowiącej 33,4 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Składka od nowej podstawy wymiaru obowiązuje od dnia 1 kwietnia danego roku.
Od 1 kwietnia 2018 r. miesięczna wysokość tej składki wynosi 142 zł.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne za pomocnika jest miesięczna i niepodzielna, bez względu na liczbę dni podlegania temu ubezpieczeniu w danym miesiącu.
W przypadku umowy o pomocy przy zbiorach, wykonywanej od dnia 10 lipca 2018 r., do 31 lipca 2018 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne za pomocnika za miesiąc lipiec wyniesie 142 zł. mimo, że faktyczny okres wykonywania pomocy w tym miesiącu wynosi tylko 22 dni.
Fakt podlegania przez pomocnika równolegle ubezpieczeniu społecznemu w KRUS lub ZUS nie zwalnia rolnika z obowiązku zgłoszenia do ubezpieczeń w KRUS takiego pomocnika ani też z obowiązku opłacenia za niego składek zarówno na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie jak i na ubezpieczenie zdrowotne.