To dość zatrważające - ale okazuje się, że w zależności od tego jaki jest dochód narodowy brutto danego kraju, tj. niski, niższy średni, górny średni i wysoki - różne są przyczyny zgonów mieszkańców takiego kraju i znacznie różni się ilość zgonów w krajach o różnych dochodach. Wniosek jest taki, że im biedniejszy kraj i obywatele, tym więcej zgonów. Niewątpliwie ma na to również wpływ zakres świadczonej pracy, ochrona socjalna i zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
- Śmierć w zależności od dochodu kraju
- Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób (ICD-11)
- Główne przyczyny zgonów na całym świecie
- Dlaczego musimy znać powody, dla których ludzie umierają?
- Choroba niedokrwienna serca - pierwsze miejsce
- Udar mózgu i choroby płuc - drugie i trzecie miejsce
- Infekcje dolnych dróg oddechowych
- Schorzenia noworodków
- Rak tchawicy, oskrzeli i płuc
- Choroba Alzheimera i inne formy demencji
- Cukrzyca
- HIV I AIDS
- Choroby nerek
- Przyczyny zgonów w krajach o niskich dochodach
- Przyczyny zgonów w krajach o niższych średnich dochodach
- Przyczyny zgonów w krajach o wyższych średnich dochodach
- Kraje o wysokich dochodach - przyczyny zgonów
- Prawo do życia w zdrowym środowisku
Śmierć w zależności od dochodu kraju
Poniższe dane pochodzą z raportu Międzynarodowej Organizacji Pracy i Światowej Organizacji Zdrowia, nie są najbardziej aktualnie, ponieważ dotyczą 2019 roku, jednak wydaje się, że mając na uwadze ostatnie wydarzenia, t.j. m.in. pandemia COVID-19, inwazja wojenna w Ukrainie, jak i konflikt izraelsko-palestyński, można uznać, że najczęstsze przyczyny zgonu powielają się, ale występują też zupełnie nowe. W 2019 r. poniżej wskazanych 10 głównych przyczyn zgonów stanowiło 55% z 55,4 miliona zgonów na całym świecie.
Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób (ICD-11)
Światowa Organizacja Zdrowia opracowuje standardy i najlepsze praktyki w zakresie gromadzenia, przetwarzania i syntezy danych za pośrednictwem skonsolidowanej i ulepszonej Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) – platformy cyfrowej, która ułatwia raportowanie aktualnych i dokładnych danych dotyczących przyczyn zgonu dla krajów w celu rutynowego generowania i wykorzystywania informacji zdrowotnych zgodnych z międzynarodowymi standardami.
Główne przyczyny zgonów na całym świecie
Przyczyny zgonu można podzielić na trzy kategorie:
- zakaźne (choroby zakaźne i pasożytnicze oraz schorzenia okołoporodowe i żywieniowe matki);
- niezakaźne (przewlekłe);
- urazy.
Główne globalne przyczyny zgonów, w kolejności całkowitej liczby ofiar śmiertelnych wynikają m.in. z:
- problemów sercowo-naczyniowych (choroba niedokrwienna serca, udar mózgu);
- problemów oddechowych (przewlekła obturacyjna choroba płuc, infekcje dolnych dróg oddechowych);
- problemów zdrowotnych noworodków (tu dotyczy to głównie biednych krajów) – które obejmują zamartwicę porodową i uraz porodowy, sepsę i infekcje noworodków oraz powikłania przedwczesnego porodu.
Dlaczego musimy znać powody, dla których ludzie umierają?
Trzeba mieć świadomość dlaczego ludzie umierają, aby poprawić ich życie w obszarach najbardziej zagrożonych. Mierzenie, ile osób umiera każdego roku, pomaga ocenić skuteczność systemów opieki zdrowotnej, zapewnienia bezpieczeństwa socjalnego, zagwarantowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. To właśnie w miejscach, gdzie nie są respektowane podstawowe standardy życia należy skierować zasoby ochronne i pomocowe, np. w zw. z sektorami takimi jak transport, żywność i rolnictwo oraz środowisko i zdrowie.
Choroba niedokrwienna serca - pierwsze miejsce
Choroba niedokrwienna serca, odpowiedzialna jest za 16% wszystkich zgonów na świecie. Od 2000 r. największy wzrost liczby zgonów dotyczył tej choroby, wzrastając o ponad 2 mln do 8,9 mln zgonów w 2019 r.
Udar mózgu i choroby płuc - drugie i trzecie miejsce
Udar mózgu i przewlekła choroba płuc są drugą i trzecią najczęstszą przyczyną zgonów, odpowiadając odpowiednio za około 11% i 6% wszystkich zgonów.
Infekcje dolnych dróg oddechowych
Infekcje dolnych dróg oddechowych pozostały najbardziej śmiertelną chorobą zakaźną na świecie, zajmując czwarte miejsce wśród najczęstszych przyczyn zgonów.
Schorzenia noworodków
Schorzenia noworodków znajdują się na 5 miejscu. Jednak zgony z powodu chorób noworodków są jedną z kategorii, w przypadku których globalny spadek liczby zgonów w liczbach bezwzględnych w ciągu ostatnich dwóch dekad był największy: w 2019 r. choroby te zabiły 2 mln noworodków i małych dzieci, o 1,2 mln mniej niż w 2000 r.
Rak tchawicy, oskrzeli i płuc
Wzrasta liczba zgonów z powodu chorób niezakaźnych. Liczba zgonów z powodu raka tchawicy, oskrzeli i płuc wzrosła z 1,2 miliona do 1,8 miliona.
Choroba Alzheimera i inne formy demencji
W 2019 r. choroba Alzheimera i inne formy demencji znalazły się na 7. miejscu najczęstszych przyczyn zgonów, ca całym świecie 65% zgonów z powodu choroby Alzheimera i innych form demencji dotyka kobiety.
Cukrzyca
Cukrzyca znalazła się w pierwszej dziesiątce głównych przyczyn zgonów, po znacznym wzroście procentowym o 70% od 2000 roku. Cukrzyca jest również odpowiedzialna za największy wzrost liczby zgonów mężczyzn.
HIV I AIDS
Inne choroby, które w 2000 r. znajdowały się wśród 10 głównych przyczyn zgonów, nie znajdują się już na liście. Jednym z nich jest HIV. Liczba zgonów z powodu HIV i AIDS spadła o 51% w ciągu ostatnich 20 lat, przesuwając się z ósmej najczęstszej przyczyny zgonów na świecie w 2000 r. do 19. w 2019 r.
Choroby nerek
Choroby nerek - śmiertelność wzrosła z 813 000 w 2000 r. do 1,3 mln w 2019 r.
Przyczyny zgonów w krajach o niskich dochodach
Ludzie żyjący w kraju o niskich dochodach są znacznie bardziej narażeni na śmierć z powodu choroby zakaźnej niż choroby niezakaźnej, są to najczęściej malaria, gruźlica i HIV/AIDS. Co ciekawe, choroby płuc są szczególnie rzadkie w krajach o niskich dochodach w porównaniu z innymi grupami dochodowymi.
Przyczyny zgonów w krajach o niższych średnich dochodach
W kraje o niższych średnich dochodach najczęstszą przyczyną zgonów w pierwszej piątce jest pięć chorób niezakaźnych (najczęściej jest to choroba niedokrwienna serca), cztery zakaźne i jeden uraz. Przykładowo cukrzyca jest coraz częstszą przyczyną zgonów w tej grupie dochodowej: przesunęła się z 15. na 9 miejsce.
Przyczyny zgonów w krajach o wyższych średnich dochodach
W krajach o wyższym średnim dochodzie nastąpił znaczny wzrost liczby zgonów z powodu raka płuc. Ponadto rak żołądka występuje wysoko w krajach o wyższym średnim dochodzie w porównaniu z innymi grupami dochodowymi, pozostając jedyną grupą z tą chorobą w 10 głównych przyczynach zgonów.
Tylko jedna choroba zakaźna (infekcje dolnych dróg oddechowych) znajduje się wśród 10 głównych przyczyn zgonów w krajach o wyższym średnim dochodzie. Warto zauważyć, że od 2000 r. nastąpił spadek liczby zgonów z powodu samobójstw w tej kategorii dochodów o 31 %, a w 2019 r. liczba zgonów spadła do 234 000.
Kraje o wysokich dochodach - przyczyny zgonów
W tych krajach choroba niedokrwienna serca i udar mózgu pozostały w pierwszej trójce przyczyn zgonów w tej kategorii dochodów, z łączną liczbą ponad 2,5 miliona zgonów w 2019 roku. Ponadto rośnie liczba zgonów z powodu nadciśnieniowej choroby serca.
Liczba zgonów z powodu choroby Alzheimera i innych demencji wzrosła, wyprzedzając udar mózgu, stając się drugą najczęstszą przyczyną w krajach o wysokich dochodach i odpowiadając za śmierć 814 000 osób w 2019 r.
Trzeba powiedzieć wprost, że wyżej wymienione choroby, w szczególnie te najczęściej występujące, jak choroby serca ale i te zakaźnie - niezależnie od grupy dochodowej - wiążą się z wykonywaną pracą. Często choroby te spowodowane są pracą w szkodliwych dla zdrowia warunkach pracy, wypadkami przy pracy czy generalnie chorobami zawodowymi. Państwa powinny więc bacznie przyglądać się takim statystykom jak powyżej, aby eliminować ze środowiska pracy szkodliwych czynników.
Międzynarodowa Organizacja Pracy szacuje prawie 3 miliony ludzi umiera z powodu wypadków i chorób związanych z pracą, a aż 395 milionów pracowników na całym świecie odniosło obrażenia przy pracy, które nie są śmiertelne. Choroby zawodowe, które najczęściej powodują śmierć pracowników to: choroby układu krążenia; nowotwory złośliwe oraz choroby układu oddechowego.
W ostatnim czasie dużo się mówi o zmianach klimatycznych i prawie do życia w zdrowym, nie zanieczyszczonym środowisku - zmiany technologiczne postępują tak szybko, że trzeba równie szybko wprowadzać odpowiednie regulacje prawne.
Prawo do życia w zdrowym środowisku
Na skutek licznych postulatów grup społecznych w dniu 28 lipca 2022 Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję, zgodnie z którą każdemu człowiekowi przysługuje prawo do życia w czystym, zdrowym i nienaruszającym równowagi ekologicznej środowisku. Spośród 193 państw uprawnionych do głosowania aż 161 wsparło tę ważną inicjatywę.
Światowa Organizacja Zdrowia uznaje zmiany klimatyczne za największe zagrożenie dla zdrowia, przed którym stoi ludzkość. Może ona podważyć dziesięciolecia postępu w dziedzinie zdrowia na świecie. Podstawową rolą Światowej Organizacji Zdrowia jest kierowanie i koordynowanie międzynarodowego zdrowia poprzez sprawowane funkcje. Dział ds. Etyki i Zarządzania Zdrowiem (HEG) WHO (Sekretariat) ustanowił nowy i dedykowany obszar prac w zakresie zmian klimatu, zdrowia i etyki. W ramach tych prac WHO jest zaangażowana we współpracę z państwami członkowskimi, ONZ i innymi agencjami międzynarodowymi oraz szerszą globalną społecznością badawczą zajmującą się zdrowiem i badaniami naukowymi. Powstała nowa Techniczna Grupa Doradcza ds. Osadzania Etyki w Polityce Zdrowia i Zmian Klimatu (TAG-Ethics & Climate Health).