Umowa o dzieło to umowa cywilnoprawna uregulowana przepisami Kodeksu cywilnego. Ile wynosi podatek dochodowy od wynagrodzenia z umowy o dzieło? Kiedy przy rozliczaniu dzieła uwzględnia się koszty uzyskania przychodu? Kto może być stroną umowy o dzieło? Czy można zawierać tego typu umowy między osobami fizycznymi? Czy dzieło podlega zgłoszeniu w ZUS?
Czym jest umowa o dzieło?
Umowa o dzieło to umowa cywilnoprawna uregulowana w Kodeksie cywilnym w art. 627-646. Na pytanie, co to jest umowa o dzieło, należałoby odpowiedzieć, że jest to umowa polegająca na wykonaniu przez przyjmującego zamówienie określonego dzieła dla zamawiającego dzieło. Głównym przedmiotem umowy jest więc rezultat. Jest to więc tzw. umowa rezultatu stosowana m.in. przez dziennikarzy czy artystów. Jest odpłatna, co oznacza, ze zamawiający zobowiązany jest do zapłaty wynagrodzenia osobie wykonującej dzieło.
Należy jednak pamiętać, że w przypadku umowy pomiędzy konsumentem/osoba fizyczną a przedsiębiorcą zastosowanie znajdą przepisy o sprzedaży konsumenckiej. Wówczas przedsiębiorca zawsze będzie musiał potwierdzić najważniejsze postanowienia umowy na piśmie.
Polecamy: Umowy zlecenia, umowy o dzieło i inne umowy cywilnoprawne od 1 stycznia 2021 r.
Ważne jest również to, z kim można zawrzeć umowę o dzieło. Tego rodzaju umowa może połączyć zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, a także jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jak np. spółka jawna, partnerska, komandytowa, wspólnota mieszkaniowa, stowarzyszenie zwykłe. Jedną i drugą stroną umowy, a więc zamawiającym i wykonawcą dzieła może być więc:
- Osoba fizyczna,
- Osoba prawna,
- Inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej.
Na czym polega umowa o dzieło? Na wykonaniu dzieła. Czym zatem jest dzieło? Jest to przedmiot zamówienia, który przyjmujący zamówienie musi wykonać. Może mieć charakter materialny i niematerialny (np. poprowadzenie szkolenia, gali, wygłoszenie przemówienia), oraz może polegać na stworzeniu nowego przedmiotu (np. namalowanie obrazu) albo przerobieniu czegoś. Czas wykonania dzieła umawiają wspólnie strony umowy. Kodeks cywilny nie wprowadza w tym zakresie żadnych przepisów.
WAŻNE! Nowy obowiązek płatników: Zgłoszenie umowy o dzieło do ZUS 2021
Jednym z najważniejszym elementów umowy o dzieło jest wynagrodzenie. Można określić je na różne sposoby, np. kwotowo lub poprzez uzgodnienie podstaw jego obliczenia czyli kosztorysowo. Jeśli jednak strony nie ustalą wysokości zapłaty za wykonanie dzieła, uznaje się, że przyjmującemu zamówienie należy się zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. W przypadku braku odmiennej umowy zamawiający dzieło zobowiązany jest zapłacić za nie w chwili oddania dzieła. Szczegóły dotyczące ustalania wynagrodzenia z tytułu wykonania dzieła zostały uregulowane w art. 628-633 Kodeksu cywilnego.
Odpowiedzialność w umowie o dzieło
Wykonawca dzieła odpowiada za wady dzieła odpowiednio do zasad stosowanych do rękojmi przy sprzedaży. Nie odpowiada jednak za wadę, która powstała z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez zamawiającego.
Dodatkowo można udzielić zamawiającemu gwarancji na dzieło, wówczas stosuje się odpowiednio przepisy o gwarancji przy sprzedaży.
Ponadto wykonawca nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie dzieła, jeśli był gotów je wykonać, ale doznał przeszkód ze strony zamawiającego. Co więcej, należy mu się umówiona zapłata za wykonanie dzieła. W tym przypadku zamawiający może odliczyć od wynagrodzenia to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
Kto natomiast odpowiada za przypadkową utratę lub uszkodzenie materiału na wykonanie dzieła? Ten, kto ten materiał dostarczył.
Może zdarzyć się również tak, że poprzez wadliwy materiał dostarczony przez zamawiającego albo przez sposób wykonania dzieła narzucony przez zamawiającego dojdzie do zniszczenia lub uszkodzenia dzieła. Wówczas przyjmujący zamówienie może żądać zapłaty umówionej kwoty lub jej części, ale tylko wtedy, gdy uprzedził drugą stronę o niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła.
Odstąpienie od umowy o dzieło
Kodeks cywilny przewiduje kilka sytuacji, kiedy można wcześniej odstąpić od umowy. Jedną z nich jest opóźnianie się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła na tyle, że niemożliwe jest wykonanie go w umówionym czasie. W tym przypadku zamawiający nie musi wyznaczać dodatkowego terminu na ukończenie dzieła. Przepisy prawa zezwalają mu na odstąpienie od umowy.
Natomiast jeśli przyjmujący zamówienie wykonuje je w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową, zamawiający może zażądać zmiany sposobu wykonania, wyznaczając przy tym nowy termin. Gdy w tym czasie wykonawca nie zastosuje się do żądać zamawiającego, tej drugi może od umowy odstąpić bądź powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie, a koszty i niebezpieczeństwo pozostaną po stronie przyjmującego zamówienie.
W przypadku dostarczenia materiału niezbędnego do wykonania dzieła przez zamawiającego, może on w sytuacji odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie wymagać zwrotu tego materiału oraz wydania rozpoczętego dzieła.
Co więcej art. 644 KC uprawnia zamawiającego do odstąpienia od umowy w każdym czasie. Nawet jeśli dzieło nie zostało ukończone i nie zachodzą żadne inne przesłanki leżące po stronie wykonawcy, które uzasadniają odstąpienie od umowy, zamawiający może to uczynić. Warunkiem jest jednak zapłata pełnej wysokości umówionego wynagrodzenia. Ma prawo odliczyć jedynie tyle, ile ten, kto wykonuje dzieło zaoszczędził z powodu nieukończenia pracy.
Również przyjmujący zamówienie może przy spełnieniu pewnych okoliczności odstąpić od umowy. Dotyczy to m.in. sytuacji, kiedy wykonanie dzieła wymaga współdziałania stron umowy (np. strony uzgodniły, że zamawiający udostępni wykonawcy narzędzie niezbędne do wykonania dzieła). Gdy takiej pomocy ze strony zamawiającego nie ma, wykonawca dzieła może wyznaczyć mu odpowiedni termin z zastrzeżeniem, że po bezskutecznym upłynięciu tego czasu odstąpi od umowy.
Podatki oraz składki ZUS przy umowie o dzieło
Jak rozliczyć umowę o dzieło z urzędem skarbowym? Kiedy płacimy podatek od umowy o dzieło? Otóż wynagrodzenie z umowy o dzieło jest opodatkowane. Zgodnie z ustawą o PIT podatek dochodowy od osób fizycznych przy umowie o dzieło wynosi 17%. Aby obliczyć wysokość podatku, należy pomniejszyć kwotę brutto z umowy o koszty uzyskania przychodu 20 lub 50%.
Pani Anna jest malarką. Wykonała obraz na zamówienie. W umowie o dzieło jej wynagrodzenie opiewało na kwotę 5000 zł brutto. Ile wyniesie podatek przy umowie o dzieło? 5000 zł x 80/100= 4000 zł 4000 zł x 17/100= 680 zł Podatek wyniesie 680 zł. Pani Anna zarobi więc 4320 zł.
Kto płaci podatek? Wszystko to uzależnione jest od tego kto z kim zawiera umowę. Jeśli zamawiającym jest firma, a wykonawcą osoba fizyczna i przychód wykonawcy wynosi więcej niż 200 zł, wówczas podatek w wysokości 17% (I próg podatkowy) do urzędu skarbowego odprowadza zamawiający. Gdy przychód przekroczy próg 85 528 zł, wówczas stawka wyniesie 32% (II próg podatkowy). W tym przypadku uwzględnia się koszty uzyskania przychodu. Zamawiający wystawia PIT-11, a następnie przesyła go do skarbówki i wykonawcy dzieła, który wykazuje te przychody w zeznaniu rocznym.
Zwolnienie z PIT dla osób, które nie ukończyły 26. roku życia nie dotyczy umów o dzieło. Stosuje się je do umów o pracę i umów zlecenie.
Gdy przychód wykonawcy jest niższy niż 200 zł, zamawiający odprowadza do US zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych w wysokości 17% wynagrodzenia. Nie uwzględnia się tutaj kosztów uzyskania przychodu.
Podatnicy otrzymujący wynagrodzenie z tytułu umów cywilnoprawnych korzystają z druku PIT-37.
Gdy umowa zawierana jest między osobami fizycznymi, wówczas wykonawca odprowadza podatek do US:
- przy dochodzie nieprzekraczającym 85 528 zł – 17%
- przy dochodzie ponad 85 528 zł – 32%.
Jeżeli natomiast wykonawcą dzieła jest przedsiębiorca, wynagrodzenie za wykonanie dzieła rozlicza jako przychód z działalności gospodarczej. Istnieje również możliwość zawarcia takiej umowy nie jako przedsiębiorca ale jako osoba fizyczna. Często właśnie tak robią osoby posiadające firmę, gdyż mogą w niektórych przypadkach jako osoba fizyczna zastosować 50% koszty i tym samym obniżyć podatek. 50% koszty stosuje się przy przeniesieniu praw autorskich na zamawiającego (np. autorzy artykułów, e-booków).
Jeśli umowa o dzieło zawierana jest pomiędzy pracodawcą a pracownikiem jako dodatkowa umowa zarobkowa, pracodawca rozlicza przychód pracownika z tej umowy razem z wynagrodzeniem za pracę.
Umowa o dzieło, w odróżnieniu od umowy zlecenie, jest w Polsce nieoskładkowana. Nie odprowadza się więc od niej żadnych składek na ubezpieczenie społeczne czy zdrowotne. Oznacza to, że otrzymując takie samo wynagrodzenie brutto za dzieło i za zlecenie, za dzieło netto czyli „do ręki” wyniesie więcej. Drugą stroną medalu jest:
- brak odkładania na przyszłą emeryturę,
- brak bezpłatnej publicznej opieki lekarskiej
- brak zwolnień lekarskich.
Wyjątkiem jest zawarcie umowy o dzieło z własnym pracownikiem, wówczas pracodawca odprowadza składki na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, FP i FGŚP.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zapewnia też, że nie trwają obecnie żadne prace mające na celu oskładkowanie omawianej umowy. Powstał jedynie pomysł stworzenia Rejestru umów cywilnoprawnych, który ma być prowadzony przez ZUS. Zakład przygotowuje się do tego zadania. Ma zostać wdrożone 1 stycznia 2021 r. Celem rejestru jest statystyka - poznanie liczby zawieranych w Polsce umów cywilnoprawnych. Zdaniem resortu pracy jest to istotny element przy planowaniu ewentualnej pomocy publicznej.
Co powinna zawierać umowa o dzieło?
Co do zasady forma umowy o dzieło może być dowolna – nawet ustna. Kodeks cywilny dla ważności tego rodzaju umowy nie zastrzega żadnej szczególnej formy. W celach dowodowych bezpieczniej jest jednak, aby została zawarta na piśmie. W przypadku tego typu umów częstym punktem newralgicznym jest zapłata za dzieło. Ustaloną przez strony kwotę należy więc spisać w umowie. Co więcej, warto zawrzeć w niej określenie, kto dostarczy narzędzia i materiały niezbędne do wykonania dzieła. Można także ustalić karę umowną np. za niewykonanie dzieła w terminie. Jeśli wykonanie dzieła związane jest ściśle z przymiotami konkretnego wykonawcy, nie można powierzać jego wykonania osobie trzeciej i takie postanowienie może również zostać zawarte w dokumencie.
Jaka powinna być treść umowy o dzieło? Oto co powinno znaleźć się w umowie: POBIERZ WZÓR.
Oprócz umowy o dzieło warto sporządzić również protokół odbioru dzieła, gdyż właśnie odbiór zamawianego dzieła jest równoznaczny z wywiązaniem się z umowy o dzieło. Na podstawie tego czy do niego doszło, czy nie, można dochodzić odpowiednich roszczeń.
Tymczasem roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem 2 lat od dnia oddania dzieła. W razie braku oddania dzieła liczy się je od dnia, w którym miało być oddane (zgodnie z umową).
Gdy dzieło zamawia firma, rozliczenie umowy o dzieło następuje na podstawie rachunku.
Rejestracja umowy o dzieło w ZUS
Od 1 stycznia 2021 r. na płatników składek został nałożony dodatkowy obowiązek w postaci rejestracji umowy o dzieło w ZUS. Zgłoszenie to nie pociąga za sobą obowiązku opłacania składek ubezpieczeniowych od tego typu umów. Chodzi jedynie o cele statystyczne. Rejestracji należy dokonać na formularzu RUD w terminie 7 dni od zawarcia umowy o dzieło. Więcej na ten temat: Umowa o dzieło - zgłoszenie ZUS 2021.