Urlop wychowawczy - warunki
Rodzic chcący dłużej sprawować osobistą opiekę nad dzieckiem może ubiegać się o urlop wychowawczy. Zobowiązany jest jednak spełniać pewne warunki. Do urlopu wychowawczego uprawniona jest osoba, która:
- pozostaje w zatrudnieniu na podstawie stosunku pracy,
- jest zatrudniona co najmniej 6 miesięcy (do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się także poprzednie okresy zatrudnienia),
- jest rodzicem lub opiekunem dziecka w wieku do 5 roku życia,
- nie wykorzystała jeszcze przewidzianego w przepisach wymiaru urlopu wychowawczego na dane dziecko,
- nie wykorzystała 5 części urlopu wychowawczego,
- nie wykorzystała maksymalnego okresu (4 miesięcy) wspólnego korzystania z urlopu przez oboje z rodziców.
Żona pracownika rozpoczęła dwuletni urlop wychowawczy. Pracownik złożył wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy do połowy etatu na czas roczny zamiast urlopu wychowawczego. Czy ma do tego prawo? Każdy z rodziców dziecka może korzystać z urlopu wychowawczego w tym samym czasie przez okres maksymalnie 4 miesięcy. Z tego wynika, że pracownik ma prawo domagać się obniżenia wymiaru czasu pracy zamiast urlopu wychowawczego, ale tylko na 4 miesiące.
Rezygnacja z urlopu wychowawczego
Wymiar urlopu wychowawczego
Wymiar urlopu wychowawczego wynosi 36 miesięcy (jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika, może być udzielony urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy, jednak na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia) Należy zaznaczyć jednak, że jeden z rodziców może wykorzystać z tego maksymalnie 35 miesięcy – jeden miesiąc przypisany jest drugiemu z rodziców. Rodzic dziecka ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy, tylko wtedy gdy:
- drugi rodzic dziecka nie żyje,
- drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
- drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu,
- dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna.
Porozmawiaj o tym na naszym forum
Wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy
Wniosek złożony przez osobę uprawnioną do urlopu wychowawczego jest wiążący dla pracodawcy, tzn. pracodawca musi go uwzględnić. Wniosek o obniżenie etatu pracownik składa na 2 tygodnie przed rozpoczęciem wykorzystywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. W przypadku, gdy został on złożony bez zachowania terminu, pracodawca obniża wymiar czasu pracy nie później niż z dniem upływu dwóch tygodni od dnia złożenia wniosku. Wniosek pracownika powinien zawierać informacje dotyczące poziomu zmniejszenia etatu, np. do 1/2 etatu oraz czasu trwania pracy w obniżonym wymiarze– może być on równy przysługującemu wymiarowi urlopu wychowawczego lub krótszy.
Pracownica wraca do pracy po urlopie macierzyńskim. Jako osoba uprawniona do urlopu wychowawczego złożyła wniosek o obniżenie etatu do 2/3. Zaproponowała jednak pracę w rozkładzie czasu pracy, który nie odpowiada pracodawcy. Pracownica chce bowiem pracować od wtorku do czwartku w godz. od 10.00 do 15.00, podczas gdy firma funkcjonuje od poniedziałku do piątku w godz. od 8.00 do 14.00. Czy pracodawca musi się zgodzić na taki wniosek pracownicy i zaproponowany przez nią rozkład? Nie. Pracodawca nie musi się zgodzić na rozkład czasu pracy zaproponowany przez pracownicę. Pracownica może wskazać godziny pracy, które będą dla niej najdogodniejsze, jednak jest to tylko propozycja, której pracodawca nie musi uwzględniać.
Pracownik może domagać się obniżenia etatu i pracodawca zobowiązany jest to uczynić do wskazanego przez niego poziomu i na wskazany okres. Nie może jednak narzucić rozkładu czasu pracy, w jakim zamierza pracować.
Obniżenie wymiaru czasu pracy - ponowny wniosek
Pracownica zatrudniona na 2/3 etatu złożyła wniosek o obniżenie czasu pracy do 1/3 etatu. Czy pracodawca powinien uwzględnić wniosek pracownicy? Pracownica może domagać się obniżenia wymiaru czasu pracy zamiast urlopu wychowawczego, jednak nie więcej niż do połowy pełnego, a nie swojego dotychczasowego, etatu. Wniosek pracownicy – chociaż jest ona uprawniona do urlopu wychowawczego – nie wiąże w tym przypadku pracodawcy.
Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może obniżyć wymiar czasu pracy na swój wniosek maksymalnie do 1/2 etatu.
Ochrona przed zwolnieniem
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy,. Wprowadzona jest tu jednak granica czasowa, która nie może być dłuższa niż łączny okres 12 miesięcy. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Urlop wychowawczy a ochrona trwałości stosunku pracy
Pracownik otrzymał wypowiedzenie i jeszcze tego samego dnia złożył wniosek o zmniejszenie wymiaru etatu zamiast urlopu wychowawczego na 12 miesięcy. Czy pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika? Złożenie przez pracownika wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy zamiast urlopu wychowawczego nie powoduje w tej sytuacji unieważnienia dokonanego wcześniej przez pracodawcę wypowiedzenia stosunku pracy – wywiera ono skutek z upływem okresu wypowiedzenia. Przekazanie wniosku o pracę w obniżonym wymiarze zamiast urlopu wychowawczego jeszcze tego samego dnia, ale już po dokonaniu wypowiedzenia przez pracodawcę, nie skutkuje powstaniem ochrony pracownika przed zwolnieniem.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)