Urlop wychowawczy
Urlop wychowawczy jest szczególnym uprawnieniem związanym z rodzicielstwem. Jego celem jest stworzenie pracownikowi korzystnych warunków do sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w sytuacji trudności w połączeniu obowiązków opiekuńczych z obowiązkami zawodowymi. Dzięki urlopowi wychowawczemu pracujący rodzice – ojciec lub matka, a także opiekunowie, mają szansę uczestniczyć w wychowaniu dziecka w czasie kilku pierwszych lat jego życia. Co ważne, mogą korzystać z takiego urlopu jednocześnie przez okres do 4 miesięcy.
Komu przysługuje urlop wychowawczy
Z dobrodziejstwa instytucji urlopu wychowawczego mogą skorzystać tylko pracownicy w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy, czyli osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Oznacza to, że rodzic wykonujący pracę na podstawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło nie ma co liczyć na urlop wychowawczy.
Kolejnym warunkiem uprawniającym do urlopu jest 6 miesięczny staż pracy. Zgodnie z art. 186 k.p. prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze 36 miesięcy ma pracownik z co najmniej 6 miesięcznym stażem pracy, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 5 roku życia. Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia. Pracownik w szczególnym przypadku może skorzystać z urlopu także po przekroczeniu przez dziecko wieku 5 lat. Z uprawnienia tego może skorzystać rodzic zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, opiekujący się dzieckiem specjalnej troski. Ten szczególny urlop w wymiarze do 36 miesięcy może wykorzystać do ukończenia przez dziecko osiemnastego roku życia. Skorzystanie z tego uprawnienia jest niezależne od tego, czy pracownik wcześniej korzystał z urlopu przewidzianego
Dowiedz się więcej: Przewodnik po zmianach przepisów 2014/2015
Co ważne, prawo do urlopu wychowawczego nie jest uzależnione od braku możliwości zapewnienia opieki dziecku przez innego domownika. Opieka osoby korzystającej z urlopu wychowawczego nie musi mieć charakteru wyłącznego. Ustawodawca umożliwił również podział urlopu na 5 części.
Urlop wychowawczy a ochrona trwałości stosunku pracy
Nowelizacja Kodeksu pracy, która weszła w życie z dniem 1 października 2013 r. wprowadza konieczność wykorzystania 1 miesiąca urlopu przez drugiego z rodziców. Rodzic ten nie może się go zrzec na rzecz drugiego z rodziców. W razie niewykorzystania urlopu w wymiarze jednego miesiąca przez danego rodzica, urlop ten przepada.
Wniosek
Aby pracownik mógł skorzystać z urlopu wychowawczego musi skierować do pracodawcy odpowiedni wniosek. Pracodawca nie może bowiem udzielić urlopu z własnej inicjatywy. Wniosek składa się w formie pisemnej na dwa tygodnie przed rozpoczęciem okresu, w którym zamierza się korzystać z urlopu. We wniosku pracownik wskazuje:
- datę rozpoczęcia i zakończenia urlopu wychowawczego oraz
- okres urlopu, który dotychczas został wykorzystany na dane dziecko.
Do wniosku dołącza się również pisemne oświadczenie drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku. W przypadku gdy urlop dotyczy dziecka niepełnosprawnego, do wniosku należy dodatkowo dołączyć orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecka.
Warto wiedzieć, że pracownik może cofnąć wniosek o udzielenie urlopu nie później niż na 7 dni przez rozpoczęciem tego urlopu. Wymagane jest przy tym złożenie oświadczenia w formie pisemnej.
Zasady udzielania urlopu wychowawczego
Rezygnacja z urlopu
Przepisy dają pracownikowi możliwość rezygnacji z urlopu wychowawczego w każdym czasie - za zgodą pracodawcy oraz po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy - najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy. Nie została jednak określona forma w jakiej należałoby zgłosić rezygnację. Oznacza to, że pracownik może zgłosić ją pracodawcy ustnie. Ważne jest jednak, aby jego oświadczenie dotarło do zatrudniającego, który musi wyrazić na to zgodę.
Podjęcie pracy na urlopie
W czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, pod warunkiem, że nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. W przypadku ustalenia, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca wzywa pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania.
Forum Kadry - Uprawnienia rodzicielskie
Ochrona pracowników przebywających na wychowawczym
W okresie od dnia złożenia wniosku przez pracownika o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. W przypadku złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego po dokonaniu czynności zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę, umowa rozwiązuje się w terminie wynikającym z tej czynności.
Zobacz serwis: Uprawnienia rodzicielskie