Ważne jest wczesne tworzenie więzi między ojcem a dzieckiem, dlatego warto korzystać z prawa do urlopu ojcowskiego. Taki urlop ojcowski powinien być wykorzystywany w okresie narodzin dziecka i wyraźnie wiązać się z tym wydarzeniem, a jego celem powinno być sprawowanie opieki. Oczywiście w późniejszym okresie więź między ojcem a dzieckiem też jest niezwykle ważne, ale ma ona później inny wymiar.
- Kiedy wypada Dzień Ojca?
- Co na Dzień Ojca?
- Jakie prawa ma tata w pracy?
- Dla ojców: uzupełniający urlop macierzyński od 2025 r.
- Urlop opiekuńczy i z powodu siły wyższej
- Urlop okolicznościowy na narodziny dziecka
- Elastyczna organizacja pracy dla ojca
- Dopuszczenie do pracy
- Rodziny zastępcze
- Czy z ojcem można rozwiązać umowę?
- Rodzicielskie świadczenie uzupełniające dla ojca
Kiedy wypada Dzień Ojca?
Dzień Ojca wypada 23 czerwca. W 2025 r. jest to poniedziałek. W tym szczególnym dniu warto przypomnieć jakie uprawnienia mają ojcowie, którzy są pracownikami.
Co na Dzień Ojca?
Na Dzień Ojca najlepiej podarować to co jest bezcenne - czyli wspólnie spędzony czas z tatą. Rodzice właśnie to cenią najbardziej. Rzeczy materialne przemijają a wspomnienia z tak szczególnych dni, jak Dzień Ojca - nie.
Jakie prawa ma tata w pracy?
Polski ustawodawca reguluje nie tylko uprawnienia macierzyńskie ale i ojcowskie. Szczególnie po kwietniowych zmianach w 2024 r. w prawie pracy, które teraz znajdują odzwierciedlenie w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (tj. Dz. U. z 2025 r. poz. 277., dalej: KP) ojcowie zyskali większe uprawnienia. Stało się to na skutek implementacji do polskiego porządku prawnego m.in. dyrektywy work-life balance. Intencją prawodawcy europejskiego było właśnie rozdzielenie praw i obowiązków rodziców będących pracownikami.
PRAWA OJCA W PRACY
- urlop ojcowski;
- urlop rodzicielski;
- urlop okolicznościowy z powodu urodzenia się dziecka;
- urlop wychowawczy;
- możliwość obniżenia wymiaru czasu pracy;
- elastyczna organizacja czasu pracy;
- zwolnienie od pracy z tytułu wychowywania dziecka do lat 14;
- prawo do części urlopu macierzyńskiego bądź urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego;
- pracownika wychowującego dziecko (np. ojca) do ukończenia przez nie 8 roku życia nie wolno bez jego zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy oraz delegować poza stałe miejsce pracy;
- prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego - z tytułu przysposobienia dziecka.
- prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego na tzw. wcześniaka.
Dla ojców: uzupełniający urlop macierzyński od 2025 r.
W dniu 19 marca 2025 r. weszła w życie ustawa z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2024 r. poz. 1871) wprowadzająca uzupełniający urlop macierzyński. Ustawa wprowadza do Kodeksu pracy nowe uprawnienie dla pracowników – rodziców dzieci przedwcześnie urodzonych oraz dzieci urodzonych w terminie, ale wymagających długotrwałej hospitalizacji – uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Nowe uprawnienie rekompensuje pracownikom - rodzicom dzieci przedwcześnie urodzonych oraz pracownikom – rodzicom dzieci urodzonych w terminie, ale wymagającym hospitalizacji brak możliwości przerwania urlopu macierzyńskiego do upływu 8 tygodni po porodzie. Uzupełniający urlop macierzyński będzie wykorzystywany bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, na wniosek uprawnionych pracowników-rodziców.
Urlop opiekuńczy i z powodu siły wyższej
W dyrektywie zwrócono także uwagę, że aby zapewnić mężczyznom i kobietom pełniącym obowiązki opiekuńcze większe możliwości pozostania na rynku pracy, każdy pracownik powinien mieć prawo do urlopu opiekuńczego wynoszącego pięć dni roboczych w roku. Pracownicy powinni mieć także prawo do czasu wolnego od pracy, bez uszczerbku dla nabytych lub nabywanych praw pracowniczych, z powodu działania siły wyższej w pilnych i niespodziewanych sprawach rodzinnych.
Urlop okolicznościowy na narodziny dziecka
Świeżo upieczonym ojcom przysługują również dwa dni zwolnienia od pracy z tytułu urodzenia się dziecka. Pracodawca zobowiązany jest zwolnić mężczyznę, któremu urodziło się dziecko, od pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Elastyczna organizacja pracy dla ojca
Pracownik wychowujący dziecko, do ukończenia przez nie 8 roku życia, może złożyć wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej o zastosowanie do niego elastycznej organizacji pracy. Wniosek składa się w terminie nie krótszym niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznej organizacji pracy.
Dopuszczenie do pracy
Pracodawca zobowiązany jest dopuścić pracownika-ojca do pracy po powrocie z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego lub wychowawczego na dotychczasowe stanowisko, a jeżeli nie będzie to możliwe – na stanowisko równorzędne z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jej kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę przysługującym pracownikowi – ojcu w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem.
Rodziny zastępcze
Pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, lub przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego
z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, może skorzystać
z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.
Czy z ojcem można rozwiązać umowę?
W okresie od dnia złożenia przez pracownika ojca wniosku o udzielenie:
- urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo jego części;
- urlopu ojcowskiego albo jego części;
- urlopu rodzicielskiego albo jego części
do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może:
- prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tą pracownicą lub tym pracownikiem;
- wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z tym pracownikiem, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jego winy i reprezentująca pracownika zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
Zakaz przygotowań do zwolnienia
Wprowadzono zakaz prowadzenia wszelkich przygotowań do zwolnienia pracowników, jak również wypowiadania i rozwiązywania stosunku pracy w okresie ciąży i okresie urlopu macierzyńskiego, a także od dnia wystąpienia przez pracownika z wnioskiem o udzielenie urlopu związanego z rodzicielstwem do dnia zakończenia tego urlopu i urlopu opiekuńczego oraz skorzystania z takiego urlopu, a także z powodu wystąpienia z wnioskiem o elastyczną organizację pracy
Rodzicielskie świadczenie uzupełniające dla ojca
Rodzicielskie świadczenie może być przyznane nie tylko matce, która urodziła i wychowała lub wychowała co najmniej czworo dzieci ale i ojcu, który wychował co najmniej czworo dzieci, w przypadku:
- śmierci matki dzieci
- porzucenia dzieci przez matkę
- długotrwałego zaprzestania wychowywania dzieci przez matkę.
Świadczenie to ma zapewnić niezbędne środki utrzymania tym osobom, które zrezygnowały z zatrudnienia na rzecz wychowania dzieci lub pracowały za krótko i nie nabyły prawa do minimalnej emerytury.
Ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (tj. Dz. U. z 2025 r. poz. 277)