Jestem w ciąży a kończy mi się umowa o pracę

• Jestem w ciąży – co z umową o pracę na czas nieokreślony?
• Kończy mi się umowa o pracę na czas określony, a jestem w ciąży
• Jestem w ciąży – czy pracodawca może mnie zwolnić?

Jestem w ciąży – co z umową o pracę na czas nieokreślony?

Zajście w ciążę przez pracownicę będzie miało różne konsekwencje w zależności od rodzaju umowy o pracę. W najlepszej sytuacji jest kobieta zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Kiedy zdecyduje się poinformować pracodawcę o ciąży, będzie mogła zacząć korzystać ze specjalnych uprawnień dla kobiet pracujących w ciąży. Pracownice będące w ciąży:

• nie mogą pracować w godzinach nadliczbowych, 
• nie mogą pracować w porze nocnej, 
• nie mogą być delegowane poza stałe miejsce pracy, 
• nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia, 
• pracują maksymalnie 8 godzin dziennie przy komputerze,
• powinny być zwalniane z pracy na czas badań lekarskich. 

Ponadto, pracownicy ciężarnej przysługuje możliwość ubiegania się o pracę zdalną w trybie uprzywilejowanym z art. 67¹⁹ § 6 KP.

W zaawansowanej ciąży, kiedy kręgosłup jest już bardzo przeciążony i zwykłe czynności sprawiają ogromne trudności, do czego często dochodzą dodatkowe dolegliwości związane z ostatnim trymestrem ciąży, pracownice zazwyczaj korzystają ze zwolnienia lekarskiego. Za czas zwolnienia lekarskiego w trakcie ciąży przysługuje 100% podstawy wymiaru zasiłku czyli zwykle jest to 100% wynagrodzenia. Po okresie zwolnienia lekarskiego następuje poród, od którego liczy się urlop macierzyński. Od tego momentu przysługuje kobiecie zasiłek macierzyński.

Kończy mi się umowa o pracę na czas określony, a jestem w ciąży

Natomiast w przypadku umowy o pracę na czas określony powstaje wiele pytań o przedłużenie umowy o pracę. Zasadą prawa pracy jest przedłużenie umowy, jeśli miałaby się zakończyć po upływie 12 tygodnia ciąży (3 miesiące ciąży – co najmniej 85 dni). W tej sytuacji pracodawca ma obowiązek wydłużenia umowy o pracę na czas określony do dnia porodu pracownicy. 

Podstawę do przedłużenia umowy stanowi art. 177 § 3 Kodeksu pracy:

„Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.”

Warto dodać, że wskazana reguła nie dotyczy umowy na okres próbny zawartej na maksymalnie 1 miesiąc oraz umowy na zastępstwo, pracy o charakterze kadencyjnym oraz sezonowym. 

Umowa przedłużona do dnia porodu nie daje prawa od urlopów związanych z rodzicielstwem jak jest przy umowie bezterminowej. Kobieta może jednak starać się o zasiłek macierzyński w ZUS na podstawie art. 30 pkt 4 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Druga sytuacja zatrudnionej na podstawie terminowej umowy o pracę wiąże się z końcem umowy przed upływem 3 miesiąca ciąży (12 tygodnia ciąży). Jeśli umowa o pracę została zawarta na czas określony i termin zakończenia tej umowy wypada przed ukończeniem 12 tygodnia ciąży, stosunek pracy rozwiązuje się z upływem czasu, na jaki została zawarta. Pracodawca nie ma obowiązku przedłużenia umowy do dnia porodu.

W tym przypadku kobieta nie skorzysta z zasiłku macierzyńskiego po porodzie, ale może ubiegać się o tzw. kosiniakowe czyli świadczenie rodzicielskie. Więcej na temat świadczenia przeczytasz w artykule: Świadczenie rodzicielskie (tzw. kosiniakowe) w 2023 r. Kogo dotyczą zmiany?

Jestem w ciąży – czy pracodawca może mnie zwolnić?

Pracodawca nie może zwolnić kobiety w ciąży. Okres ochronny obowiązuje również po porodzie, kiedy kobieta korzysta z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego, wychowawczego lub z obniżonego wymiaru czasu pracy. 

Zakaz rozwiązywania umowy o pracę z kobietą w ciąży uregulowany jest w art. 177 § 1 KP. W świetle tego przepisu w okresie ciąży pracodawca nie może:

1. prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tą pracownicą,
2. wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z tą pracownicą, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

Co do zasady pracodawca nie może więc wypowiedzieć umowy pracownicy w ciąży. Wyjątkiem będzie występowanie przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy. Kiedy Kodeks pracy dopuszcza taką możliwość? Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia czyli tzw. dyscyplinarka to jednostronne rozwiązanie stosunku pracy przez pracodawcę w ściśle określonych przypadkach. Wymienia je art. 52 § 1 KP:

1. ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
2. popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
3. zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

W razie wystąpienia powyższych sytuacji do rozwiązania umowy o pracę z kobietą ciężarną będzie potrzebna jeszcze zgoda zakładowej organizacji związkowej reprezentującej pracownicę.

Na zakończenie warto dodać, że oczywistym przypadkiem rozwiązania umowy będzie także ogłoszenie upadłości lub likwidacja pracodawcy.