Inspektorzy kontrolują pracodawcę w zakresie pracy pracowników, czyli osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych, a nawet osób prowadzących własną działalność gospodarczą (tzw. samozatrudnionych). Inspekcja może rozpocząć się o każdej porze dnia i nocy, bez uprzedzenia, niezależnie od tego, czy pracodawca jest w tym samym czasie kontrolowany przez inne służby (np. Urząd Kontroli Skarbowej, ZUS).
Inspektor powinien okazać pracodawcy legitymację służbową oraz imienne upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. Jeżeli jednak okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli, może ona rozpocząć się bez upoważnienia. W takim wypadku inspektor musi pokazać legitymację służbową, a w terminie 7 dni doręczyć upoważnienie do przeprowadzenia kontroli.
Inspektor może w sytuacjach wyjątkowych rozpocząć kontrolę bez zgłaszania swojej obecności w zakładzie pracy. Może to nastąpić, jeżeli zgłoszenie obecności mogłoby mieć wpływ na wynik kontroli. Inspektor może więc w początkowym etapie kontroli przebywać na terenie zakładu pracy incognito i obserwować wykonywanie pracy przez osoby tam zatrudnione.
Podczas kontroli inspektor ma prawo swobodnego wstępu na teren zakładu pracy oraz do wszystkich jego pomieszczeń. Nie potrzebuje on żadnych przepustek, nawet jeśli wymagane są one od innych osób. Może również legitymować wszystkie osoby przebywające na terenie zakładu oraz przesłuchiwać je. Powinien każdorazowo okazać swoją legitymację służbową, tak aby możliwe było zanotowanie jego danych osobowych. Ponadto może m.in. przeglądać dokumenty, akta osobowe pracowników oraz wszelkie inne dokumenty związane z zatrudnieniem, korzystać z pomocy biegłych i specjalistów oraz rejestrować przebieg kontroli.
Jeżeli przesłuchiwany pracownik obawia się, że udzielenie inspektorowi informacji narazi go na uszczerbek, inspektor w razie uznania, że obawa taka jest uzasadniona, może zachować w tajemnicy jego dane osobowe. Musi jednak wydać w tym przedmiocie postanowienie. Pracodawca może w terminie 3 dni od jego doręczenia wnieść na nie zażalenie do okręgowego inspektora pracy. Jeżeli uznane zostanie ono za uzasadnione, protokół z przesłuchania pracownika należy zniszczyć.
Odpowiedział Bartłomiej Raczkowski