Zatrudnienie pracownika na umowie śmieciowej może skończyć się dla pracodawcy karą grzywny w wysokości od 1000 zł do 30000 zł. Kiedy umowa cywilnoprawna wyczerpuje znamiona stosunku pracy i należy zmienić ją na umowę o pracę?
- Zatrudnienie pracownika na umowie śmieciowej
- Kiedy zatrudnienie na umowie śmieciowej stanowi stosunek pracy?
Zatrudnienie pracownika na umowie śmieciowej
Zatrudnienie pracownika na podstawie tzw. umowy śmieciowej (umowy cywilnoprawne, uregulowane w Kodeksie cywilnym, np. zlecenie, umowa o dzieło) w sytuacji, kiedy jego praca wyczerpuje znamiona stosunku pracy (umowa o pracę, uregulowana w Kodeksie pracy) stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika.
Pracodawcy postępujący w ten sposób omijają obowiązki składkowe. Co więcej, osobom wykonującym pracę na umowach cywilnoprawnych nie przysługują uprawnienia pracownicze wynikające z przepisów prawa pracy. Stąd konieczny jest przepis, który chroni pracownika przed krzywdzącymi działaniami pracodawców. Państwowa Inspekcja Pracy w trakcie kontroli sprawdza, czy zatrudnienie jest legalne i czy w przypadku umów cywilnoprawnych nie stanowi de facto stosunku pracy. Jeśli w wyniku kontroli PIP okaże się, że umowa śmieciowa zastępuje niezgodnie z prawem umowę o pracę, pracodawca otrzyma karę grzywny w wysokości od 1000 zł do nawet 30000 zł.
Art. 281 § 1 Kodeksu pracy:
Kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu:
1) zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 powinna być zawarta umowa o pracę,
– podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Warto podkreślić, że nie tylko pracodawca odpowiada za tego typu zatrudnienie. Przepis art. 281 Kodeksu pracy wymienia również osobę działającą w imieniu pracodawcy. Odpowiedzialność wykroczeniowa obciąża więc także pełnomocnika pracodawcy, np. kierownika wyodrębnionej jednostki organizacyjnej czy dyrektora działu HR.
Kiedy zatrudnienie na umowie śmieciowej stanowi stosunek pracy?
Charakterystyka stosunku pracy zawarta jest w art. 22 § 1 Kodeksu pracy. Jeśli stosunek łączący osobę zatrudnioną na umowie śmieciowej ze zleceniodawcą czy osobą zlecającą wykonanie dzieła spełnia warunki wymienione w tym artykule, faktyczny pracodawca może zapłacić surową karę. Aby temu zapobiec, należy zbadać czy:
- pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem,
- pracownik wykonuje pracę w miejscu i w czasie wyznaczonym przez pracodawcę.
Art. 22 § 1 Kodeksu pracy:
Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
Pracownica podpisała z firmą umowę zlecenia na rok czasu za wynagrodzeniem wypłacanym co miesiąc w wysokości 7000 zł brutto. Wykonuje pracę sekretarki od poniedziałku do piątku zgodnie z harmonogramem czasu pracy przez 8 godzin dziennie. Wykonuje na bieżąco polecenia pracodawcy. Takie zatrudnienie wypełnia znamiona stosunku pracy. Pracodawca powinien jak najszybciej podpisać z pracownicą umowę o pracę.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023, poz. 1465)