Magdalena R. była zatrudniona w Naczelnym Sądzie Administracyjnym jako asystentka sędziego. W 2009 r. rozpoczęła naukę na aplikacji radcowskiej. Jednak kierownictwo sądu uznało, że łączenie pracy na stanowisku asystenta sędziego z nauką na aplikacji radcowskiej albo adwokackiej jest niedopuszczalne. Zdaniem NSA, występuje tu realne zagrożenie konfliktem interesów. W tej sytuacji sąd zdecydował o rozwiązaniu umowy o pracę z Magdaleną R. za wypowiedzeniem z powodu utraty zaufania do niej. Utrata zaufania miała polegać na tym, że pracownica poinformowała pracodawcę o aplikacji dopiero po zdaniu egzaminów i uzyskaniu wpisu na listę aplikantów.
Orzeczenia sądów i rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego
Magdalena R. wygrała sprawę w I instancji – sąd zasądził na jej rzecz żądane odszkodowanie. W II instancji jednak wyrok był już dla niej niekorzystny – sąd uwzględnił apelację NSA i oddalił jej pozew.
Podobnie orzekł Sąd Najwyższy oddalając skargę kasacyjną Magdaleny R. W uzasadnieniu SN stwierdził, że aplikant jest już członkiem korporacji zawodowej. Stosowany odpowiednio do asystentów sędziego przepis art. 18 ust. 2 ustawy o pracownikach urzędów państwowych zabrania podejmowania prac sprzecznych z obowiązkami pracowniczymi.
W niniejszej sprawie SN uznał niepoinformowanie zwierzchników o zamiarze podjęcia nauki na aplikacji radcowskiej za zachowanie nielojalne wobec pracodawcy. Jak wykazał Sąd, Magdalena R. składając podanie o pracę do NSA wskazała wyraźnie cel zatrudnienia – chciała nadal pracować w sądzie. A to oznacza, że rozpoczęcie aplikacji stanowiłoby faktycznie jednostronną zmianę warunków zatrudnienia przez pracownika. Obowiązkiem pracodawcy jest bowiem zwolnienie aplikanta od pracy na zajęcia oraz udzielenie urlopu wypoczynkowego.
Przepisy o radcach prawnych zakazują wpisu na listę radców sędziego, prokuratora, notariusza, komornika, asesora sądowego, prokuratorskiego i notarialnego bądź aplikanta sądowego, prokuratorskiego lub notarialnego. Sytuacja ta stwarza zatem konflikt interesów, a więc uzasadnione było zwolnienie aplikantki z pracy w NSA.
Wnioski dla pracodawcy
Poinformowanie pracodawcy o zamiarze rozpoczęcia nauki na aplikacji prawniczej jest konieczne, gdyż to do pracodawcy należy ocena, czy prowadzenie takiej nauki i konieczność wykonywania obowiązków wynikających z przepisów o radcach prawnych lub Prawa o adwokaturze (takich jak zwolnienia z pracy i urlopy szkoleniowe) będzie dla niego korzystna.