W święta Bożego Narodzenia pracownikom przysługują dni ustawowo wolne od pracy. Osoby wyznające inną religię także mają prawo do obchodzenia swoich świąt i z tego tytułu przysługują im dni wolne. Muszą jednak złożyć pracodawcy wniosek o ich udzielenie.
- Święta będące ustawowymi dniami wolnymi od pracy
- Obchodzenie świąt innych religii
- Zwolnienie od pracy w święta nie będące dniami wolnymi od pracy
- Jak uzyskać zwolnienie na czas święta religijnego
- Odpracowanie zwolnienia na czas święta religijnego
Święta będące ustawowymi dniami wolnymi od pracy
Niedziele i święta są co do zasady dniami ustawowo wolnymi od pracy. Święta będące dniami wolnymi od pracy wymienia ustawa z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1920). Są to wyłącznie święta państwowe i katolickie:
- 1 stycznia – Nowy Rok,
- 6 stycznia – Święto Trzech Króli,
- pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
- drugi dzień Wielkiej Nocy,
- 1 maja – Święto Państwowe,
- 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
- pierwszy dzień Zielonych Świątek,
- dzień Bożego Ciała,
- 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
- 1 listopada – Wszystkich Świętych,
- 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
- 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
- 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia.
Obchodzenie świąt innych religii
Obywatele polscy oraz cudzoziemcy przebywający na terytorium Polski mają gwarancję wolności sumienia i wyznania. Wyrazem tego jest np. ustawa z dnia 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 544). Osoby należące do tego Kościoła mają prawo do obchodzenia świąt prawosławnych według kalendarza juliańskiego. Są to:
- 7 stycznia - pierwszy dzień Bożego Narodzenia;
- 8 stycznia - drugi dzień Bożego Narodzenia;
- 19 stycznia - Chrzest Pański;
- 7 kwietnia - Zwiastowanie Najświętszej Maryi Panny;
- drugi dzień Wielkiejnocy;
- 19 sierpnia - Przemienienie Pańskie;
- 28 sierpnia - Zaśnięcie Najświętszej Maryi Panny.
Osobom tym przysługuje zwolnienie od pracy lub nauki w tych dniach bez prawa do wynagrodzenia, jeżeli święta te nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy.
Z kolei ustawa z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 509) zapewnia osobom należącym do Kościoła prawo zwolnienia od nauki lub pracy w święta ewangelickie nie będące dniami ustawowo wolnymi od pracy. Są to:
- Wielki Piątek - Pamiątka Śmierci Chrystusa Pana,
- Święto Wniebowstąpienia Chrystusa Pana,
- 31 października - Święto Reformacji,
Także w ustawie z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1798) zagwarantowano osobom należącym do gmin żydowskich prawo do zwolnień od pracy na czas świąt religijnych, niebędących dniami ustawowo wolnymi od pracy. Ustawa wymienia następujące święta:
- Nowy Rok - 2 dni;
- Dzień Pojednania - 1 dzień;
- Święto Szałasów - 2 dni;
- Zgromadzenie Ósmego Dnia - 1 dzień;
- Radość Tory - 1 dzień;
- Pesach - 4 dni;
- Szawuot - 2 dni.
Terminy tych świąt określane są według kalendarza żydowskiego. Ponadto osobom należącym do gmin żydowskich przysługuje prawo zwolnienia od pracy lub nauki na czas szabasu trwającego od zachodu słońca w piątek do zachodu słońca w sobotę oraz w święta.
Zwolnienie od pracy w święta nie będące dniami wolnymi od pracy
Osoby należące do kościołów i innych związków wyznaniowych, których święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, mogą na własną prośbę uzyskać zwolnienie od pracy lub nauki na czas niezbędny do obchodzenia tych świąt, zgodnie z wymogami wyznawanej przez siebie religii. Prawo to wynika z ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (j.t. Dz.U. z 2023 r., poz. 265).
Jak uzyskać zwolnienie na czas święta religijnego
W celu uzyskania zwolnienia na czas święta pracownik musi złożyć pracodawcy wniosek. Nie ma obowiązku załączenia do wniosku dodatkowych zaświadczeń ani oświadczeń o przynależności do konkretnego kościoła lub związku wyznaniowego. Pracodawca nie może tego wymagać od pracownika.
Pracownik prośbę o udzielenie zwolnienia od pracy powinien zgłosić pracodawcy co najmniej 7 dni przed dniem zwolnienia. Pracodawca zawiadamia pracownika o warunkach odpracowania zwolnienia nie później niż 3 dni przed dniem zwolnienia.
Powyższych rozwiązań nie stosuje się w razie świąt religijnych przypadających w określonym dniu każdego tygodnia. W takim przypadku, w celu umożliwienia pracownikowi obchodzenia tych świąt, na prośbę pracownika pracodawca ustala dla niego indywidualny rozkład czasu pracy.
Odpracowanie zwolnienia na czas święta religijnego
Zwolnienia od pracy pracodawca udziela pod warunkiem odpracowania czasu zwolnienia, bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę w godzinach nadliczbowych.
Odpracowanie może mieć np. miejsce w święta katolickie wymienione w ustawie o dniach wolnych od pracy, pod warunkiem, że praca, którą wykonuje pracownik, może być wykonywana w niedziele i święta.
Warto zaznaczyć, że pracodawca nie jest zobligowany do nałożenia na pracownika obowiązku odpracowania zwolnienia.
Podstawa prawna:
- art. 42 ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (j.t. Dz.U. z 2023 r., poz. 265)
- art. 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1920)
- § 1 rozporządzenia Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej oraz Edukacji Narodowej z 11 marca 1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych niebędących dniami ustawowo wolnymi od pracy (j.t. Dz.U. Nr 26, poz. 235)