Czasowe powierzenie innej pracy
Sytuacja pandemii znacząco wpłynęła na sytuację firm, które niejednokrotnie musiały i wciąż muszą dokonywać przetasowań wśród pracowników, ograniczając zatrudnienie, bądź obsadzając braki, wynikające np. z choroby czy kwarantanny.
Jednym z rozwiązań z jakiego mogą skorzystać jest przewidziane przez Kodeks Pracy powierzenie pracownikowi innej pracy niż ta określona w umowie o pracę. Jest to jednak rozwiązanie obwarowane kilkoma warunkami.
Bez wypowiedzenia warunków pracy i płacy
Art. 42 k.p. traktuje o wypowiadaniu, wynikających z umowy, warunków pracy i płacy, tj. elementarnych składowych relacji pomiędzy pracodawcą i pracownikiem. Dla skuteczności takiego wypowiedzenia wymagana jest forma pisemna. Jednak w § 4 tego artykułu pojawia się szczególna możliwość zmiany warunków zatrudnienia bez konieczności stosowania trybu wypowiedzenia zmieniającego i bez zachowania formy pisemnej. Dotyczy ona właśnie powierzenia innego rodzaju pracy jeżeli:
- istnieją uzasadnione potrzeby pracodawcy,
- powierzenie następuje maksymalnie na 3 miesiące w roku kalendarzowym,
- powierzona praca odpowiada kwalifikacjom pracownika,
- czasowa zmiana rodzaju pracy nie powoduje obniżenia wynagrodzenia pracownika.
Należy zaznaczyć, że wszystkie 4 przesłanki muszą zostać spełnione łącznie, aby można było mówić o sytuacji powierzenia innego rodzaju pracy.
Uzasadnione potrzeby pracodawcy
Uzasadnione potrzeby pracodawcy muszą leżeć po jego stronie. Może być to np. konieczność zastępstwa innego nieobecnego z powodu choroby lub urlopu pracownika czy zwiększony popyt na pracę w innym dziale. Art. 42 § 4 k.p. może być również zastosowany w sytuacji, gdy stanowisko, na które pracownik ma być przywrócony, jest już obsadzone przez inną osobę i pracodawca potrzebuje czasu na dokonanie zmian organizacyjno-personalnych (wyrok SN z dnia 18 sierpnia 1976 r., I PR 103/76).
Pracodawca nie może skorzystać z czasowego powierzenia innej pracy, jeśli przyczyny leżą po stronie pracownika, tj. choćby w sytuacji utraty przez niego zdolności zdrowotnych lub kwalifikacji do wykonywania pracy na danym stanowisku czy konieczności zmiany zakresu obowiązków pracownika (wyrok SN z dnia 13 października 1999 r., sygn. akt I PKN 293/99).
Powierzenie innej pracy nie może przekroczyć 3 miesięcy w roku kalendarzowym. Okres ten jest liczony wg zasad opisanych w kodeksie cywilnym, na zasadzie art. 111 i art. 112 k.c. w związku z art. 300 k.p.
Jednocześnie, ponieważ okres 3 miesięcy ograniczony jest do roku kalendarzowego, może wystąpić sytuacja, kiedy inna praca zostanie powierzona na okres do 3 miesięcy pod koniec roku, oraz ponownie na początku kolejnego roku, w konsekwencji czego pracownik będzie wykonywał nowe obowiązki nawet przez 6 kolejnych miesięcy.
Kwalifikacje pracownika
Czasowa zmiana rodzaju pracy musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika, zatem nie może ich przekraczać, ale, co należy podkreśli, niewykorzystanie choćby minimalnego zakresu aktualnych kwalifikacji pracownika również stanowi naruszenie przepisu art. 42 § 4 k.p. (wyrok SN z dnia 8 maja 1997 r., sygn. akt I PKN 131/97, wyrok SN z dnia 5 lutego 1998 r. (I PKN 515/97). Przy ocenie kwalifikacji należy wziąć pod uwagę nie tylko wykształcenie i doświadczenie pracownika, ale także jego możliwości fizyczne i psychofizyczne (wyrok SN z dnia 4 października 2000 r., sygn. akt I PKN 61/00).
Wynagrodzenie
Warunkiem prawidłowego powierzenia innej pracy jest również zachowanie dotychczasowej wysokości wynagrodzenia pracownika, nawet jeśli na danym stanowisku przysługuje ono w niższej wysokości. Nie ma też przeszkód, aby było ono okresowo zwiększone.
Forma pisemna
Należy podkreślić, że powierzenie innej pracy w trybie art. 42 § 4 k.p. odbywa się w trybie polecenia służbowego i jeśli spełnia wszystkie przesłanki wymienione w ww. przepisie, to odmowa jego wykonania ze strony pracownika jest ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych. Jak wspomniałam, powierzenie nie wymaga formy pisemnej, jednak ponieważ jest to zmiana dot. jednego z kluczowych elementów stosunku pracy, to dla celów dowodowych warto dopełnić formalności w formie pisemnej.
Rozwiązanie na czas pandemii?
Czasowe powierzenie innej pracy w okresie pandemii COVID-19 daje pewną szansę na ograniczenie zwolnień pracowników, na czasowe zastępowanie pracowników nieobecnych w pracy, czy na pokrycie zwiększonych potrzeb pracodawcy na pracę w niektórych działach. Trzeba jednak pamiętać o ograniczeniach tego rozwiązania, przede wszystkim o maksymalnym 3 miesięcznym okresie powierzenia, co na początku pandemii mogło wydawać się okresem wystarczającym, jednak w obliczu przedłużania się tego okresu już nie jest rozwiązaniem tak uniwersalnym.