Zarządzanie bhp stanowi integralną cześć zarządzania przedsiębiorstwem. Podstawowym celem systemu zarządzania bezpieczeństwem pracy, zwanego dalej systemem, jest stworzenie w firmie warunków do bezpiecznego wykonywania zadań, czyli takich, aby zagrożenia występujące lub mogące wystąpić były ograniczone do minimum. W tym celu wszystkie zagrożenia (nawet te, które w przeszłości nie spowodowały wypadku czy choroby zawodowej) muszą być zidentyfikowane i ocenione z punktu widzenia możliwych do wystąpienia strat (wypadków i ich ciężkości oraz chorób zawodowych).
Skuteczny system zarządzania bhp
Zarządzanie bhp to stałe myślenie i działanie na rzecz bezpieczeństwa oraz zdrowia zatrudnionych osób w danym zakładzie pracy zanim wydarzy się wypadek lub pojawią się u nich symptomy choroby zawodowej. Warunkiem sukcesu w tym zarządzaniu jest szczegółowe rozpoznanie zagrożeń występujących przy pracach wykonywanych w firmie, a następnie opracowanie i wdrożenie polityki bezpieczeństwa i higieny pracy będącej programem zmniejszenia ryzyka do poziomu, który można zaakceptować.
Wymagania w zakresie wdrażania systemu w małych i dużych firmach są w przeważającej części takie same. Różnice dotyczą jedynie:
- składu i liczebności zespołów wdrażających,
- czasu wdrażania systemu,
- posiadania własnych służb i specjalistów,
- konieczności korzystania z ekspertów zewnętrznych.
System powinien być profesjonalny, a co za tym idzie również spójny z przyjętym modelem zarządzania bhp.
Wprowadzenie systemu wiąże się z zatrudnieniem osoby, która będzie umiała wykonywać niektóre czynności formalne z nim związane, na przykład opracowywanie procedur i ich nadzorowanie lub tworzenie raportów z przeglądów systemu.
Gdzie wprowadzać system
System zarządzania bhp powinien zostać wprowadzony w firmie, w której:
- występują trudności z zapewnieniem wymaganego prawem poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy,
- zadania wykonywane są w trudnych warunkach środowiska pracy,
- występują znaczące zagrożenia i wysoka liczba wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych,
- prowadzona działalność opiera się na skomplikowanych przepisach prawnych (np. w górnictwie, które ma własne przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymagania kwalifikacyjne; w transporcie).
System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy powinna wprowadzić firma, która chce mieć możliwość:
- utrzymania dotychczasowego niskiego czy bezwypadkowego prowadzenia działalności,
- szybkiego i skutecznego reagowania na mogące wystąpić odstępstwa od norm bezpieczeństwa,
- prawidłowego reagowania na zmiany w przepisach związanych z bhp,
- poprawy swojego wizerunku na zewnątrz,
- poprawy stosunków międzyludzkich wewnątrz firmy,
- poprawy stosunków między kierownictwem a organizacjami przedstawicielskimi załogi,
- usystematyzowania zarządzania,
- zwiększenia zaufania ze strony instytucji kontrolnych (np. Państwowej Inspekcji Pracy) do kierownictwa firmy,
- stałego wprowadzania ulepszeń w zakresie bhp,
- uporządkowanego dostępu do aktów prawnych dotyczących bhp i prawa pracy oraz odpowiednich norm.
Wprowadzenie systemu zarządzania
Istnieją dwie formy wprowadzenia w życie systemu zarządzania bezpieczeństwem pracy. Najprostszym rozwiązaniem jest powierzenie wprowadzenia systemu jednostce specjalistycznej. Jednostka przeszkoli pracowników, przygotuje wzory procedur, opracuje i wdroży odpowiedni program komputerowy wspomagający system, przeprowadzi wstępny audyt bezpieczeństwa, wskaże słabe strony w zakresie bhp w firmie i pomoże opracować działania korygujące, które doprowadzą stan warunków pracy do zgodności z przepisami i wymaganiami systemu oceny w celu uzyskania certyfikatu. Jednak taka droga do uzyskania certyfikatu systemu zarządzania jest bardzo kosztowna.
Dużo tańszym sposobem, choć znaczenie bardziej uciążliwym i pracochłonnym, jest powołanie i przeszkolenie w ramach organizacji zespołu ds. opracowania oraz wdrożenia systemu, który przygotuje odpowiedni dla firmy według znanych i dostępnych wzorców system zarządzania bhp, a następnie wdroży go w takim zakresie i czasie, jaki jest dla firmy najdogodniejszy.
Członkowie zespołu ds. opracowania i wdrożenia systemu muszą odbyć specjalistyczne szkolenia z zakresu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, doskonale znać specyfikę firmy, mieć odpowiednio wysoką pozycję w hierarchii zarządzania firmą (np. pełnić funkcję kierowniczą), a także być przekonani co do słuszności i celowości wprowadzania systemu.
Szefem zespołu ds. opracowania i wdrożenia systemu powinien być wysokiej klasy specjalista ds. bhp – pracownik (najlepiej kierownik) służby bhp. Jest to istotne z tego względu, że pierwszym etapem w okresie organizowania systemu jest konieczność przeprowadzenia audytu wstępnego stanu przygotowania organizacji do jego wdrażania.
Wprowadzany w firmie system opracowany jest indywidualnie i opiera się na doświadczeniu w danym zakładzie pracy oraz jest spójny z obowiązującymi przepisami w konkretnej działalności firmy.
WAŻNE!
Wprowadzenie systemu zarządzania bhp samo w sobie nie jest gwarantem pracy bezwypadkowej, ale daje pracodawcy pewność, że prawidłowo ocenione ryzyko zawodowe i zastosowanie odpowiednich środków zminimalizuje. Ponadto podejmowane przez pracodawcę działania są adekwatne do występujących zagrożeń i realizują obowiązujące w działalności danej firmy wymagania w zakresie bhp.
Korzyści
To, czy system przyniesie firmie wymierne korzyści czy też nie, zależy w główniej mierze od tego, jak będzie funkcjonował w praktyce. Do prawidłowego działania systemu konieczne jest, aby wszystkie zatwierdzone procedury były w pełni realizowane.
Bardzo istotne jest też nastawienie pracowników danej firmy. Muszą oni mieć poczucie, że są także odpowiedzialni za bezpieczeństwo i higienę pracy.
Prawidłowo wprowadzony i realizowany system zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy pomoże ograniczyć straty spowodowane wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i awariami. Ponadto pomoże zbudować pozytywny wizerunek firmy, która dba o bezpieczeństwo pracy swoich pracowników.