Jakie obowiązki związane z pierwszą pomocą mają pracownicy i pracodawcy? Kto ma obowiązek udzielenia pierwszej pomocy w pracy? Czy obowiązkiem pracownika jest udzielenie pierwszej pomocy?
- Dużo wypadków przy pracy w Polsce
- Czym jest pierwsza pomoc?
- Udzielanie pierwszej pomocy przez pracowników
- Przepisy UE - obowiązki pracodawcy w zakresie pierwszej pomocy
- Przeszkolenie pracowników w zakresie pierwszej pomocy
- Apteczka w miejscu pracy
Dużo wypadków przy pracy w Polsce
Jak wynika z danych GUS, tylko w I. półroczu 2023 r. zgłoszono 28 400 osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, czyli o 1,8% więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku. Zwiększyła się również liczba poszkodowanych przypadająca na 1000 pracujących z 1,89 do 1,99. W sytuacji zdarzenia wypadkowego, kluczowe znaczenie ma profesjonalne udzielenie pierwszej pomocy, co wymaga odpowiedniego przygotowania zarówno personelu, jak i sprzętu przez pracodawcę.
Czym jest pierwsza pomoc?
Pierwsza pomoc to zespół czynności na miejscu zdarzenia związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa oraz proste, natychmiastowe zabiegi, w tym również z użyciem wyrobów medycznych i produktów leczniczych, wykonywane na poszkodowanych w wypadkach i katastrofach oraz w razie nagłych zachorowań.
Udzielanie pierwszej pomocy przez pracowników
Jak wskazuje Centralny Instytut Ochrony Pracy (CIOP): Udzielanie pierwszej pomocy przez pracowników w sytuacji wypadku w przedsiębiorstwie jest, w rozumieniu ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, działaniem bardziej systemowym niż doraźnym. Znany jest zatem czas i sposób udzielania pierwszej pomocy, a wytypowani pracownicy dysponują odpowiednim sprzętem i umiejętnościami. Inne są też niż poza przedsiębiorstwem przyczyny udzielania pierwszej pomocy i inne zagrożenia dla ratowników (osób wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy).
Działania ratownicze w ramach sprawnie działającego systemu pierwszej pomocy w przedsiębiorstwie wymagają więc odpowiedniego, wcześniejszego opracowania procedur (instrukcji pierwszej pomocy), przygotowania sprzętu i przeszkolenia wybranych pracowników. Ponadto, aby system pierwszej pomocy mógł działać sprawnie, wszystkie jego elementy muszą być dostosowane do potrzeb i możliwości przedsiębiorstwa.
Zgodnie z przepisami obowiązkiem każdego pracodawcy jest zapewnienie pracownikom sprawnego systemu pierwszej pomocy w razie wypadku, w tym środków do udzielania pomocy, tj. odpowiednich do rodzaju niebezpieczeństwa urządzeń, sprzętu ratowniczego i innych środków.
Istnieje konieczność wdrożenia rozwiązań systemowych co wyklucza możliwość, że środki do udzielania pierwszej pomocy będą przypadkowe. Podstawowym w systemie zestawem narzędzi medycznych jest apteczka, a bardziej zaawansowanym – punkt pierwszej pomocy. Zasady udzielania pomocy powinny być opisane w instrukcjach, a ich realizacja ma być powierzona wyznaczonym i należycie przeszkolonym pracownikom.
Przepisy UE - obowiązki pracodawcy w zakresie pierwszej pomocy
Na konieczność zapewnienia warunków do udzielania pierwszej pomocy w przedsiębiorstwie wskazuje dyrektywa Rady EWG nr 89/391/EWG z 12 czerwca 1989 r., w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy.
Dyrektywa nakłada na pracodawcę obowiązek zapewnienia środków do udzielania pierwszej pomocy, gaszenia pożaru i ewakuacji, zorganizowania wszelkich niezbędnych kontaktów z zewnętrznymi służbami ratowniczymi, wyznaczenia pracowników uczestniczących w systemie pierwszej pomocy, udostępnienia punktów pierwszej pomocy oraz sprzętu pierwszej pomocy tam, gdzie jest on potrzebny, a także zapewnienia oznakowania sprzętu ratowniczego.
Przeszkolenie pracowników w zakresie pierwszej pomocy
Jak podkreśla Karolina Garbowicz, Ekspert ds. bezpieczeństwa pracy W&W Consulting: Najbardziej optymalnym rozwiązaniem jest oczywiście przeszkolenie większej liczby osób, chociażby ze względu na potencjalne nieobecności spowodowane urlopami. Przeszkolenie powinna odbyć również np. jedna osoba na każdą zmianę, aby zachować ciągłość obecności pracowników posiadających wymaganą wiedzę i umiejętności. Natomiast informacja o osobach przeszkolonych powinna zostać umieszczona w pobliżu apteczki oraz dodatkowo w miejscu dostępnym dla wszystkich pracowników – np. w pomieszczeniu socjalnym. Warto również uwzględnić te informacje w newsletterach do pracowników czy materiałach komunikacji wewnętrznej, aby w sytuacji wypadku znalezienie osoby mogącej udzielić pierwszej pomocy nie stanowiło największego wyzwania.
Apteczka w miejscu pracy
Obowiązkiem pracodawcy, poza przeszkoleniem pracowników, jest również zapewnienie apteczki, która powinna być stałym elementem wyposażenia biura, przedsiębiorstwa produkcyjnego, czy nawet małego sklepu. Wskazuje na to § 44 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. - Ponieważ wymagana liczba apteczek nie została określona w przepisach, pracodawca musi sam ocenić rodzaje i nasilenie występujących w przedsiębiorstwie zagrożeń oraz odległość od apteczki ze wszystkich stanowisk pracy. Apteczka powinna być umieszczona w widocznym, oznaczonym i łatwo dostępnym dla wszystkich pracowników miejscu oraz w odległości umożliwiającej szybkie z niej skorzystanie – dodaje Ekspert W&W Consulting.