Największymi barierami przy zatrudnianiu osób z Ukrainy, które przybyły do Polski, są brak znajomości języka polskiego, niedostosowanie ofert pracy do kompetencji Ukraińców, poczucie tymczasowości czy stosowanie standardowych procedur rekrutacji – wynika z raportu „Model aktywizacji zawodowej obywateli Ukrainy”, przygotowanego przez Konfederację Lewiatan we współpracy z Jobs First i Urzędem Pracy m.st Warszawy.
Co ogranicza zatrudnienie Ukraińców?
Wysoki poziom kompetencji i brak znajomości języka polskiego nie pozwalają na zatrudnienie obywateli Ukrainy na tych stanowiskach, do obsługi których mają odpowiednie doświadczenie i kompetencje. Ponadto relatywnie wysoki poziom kompetencji Ukraińców powoduje, że nie zawsze chcą oni podejmować oferty pracy dostępne na rynku (nie każdy chce lub może pracować w prostych zawodach w handlu, gastronomii i opiece).
– Uchodźcy z Ukrainy najczęściej mają wyższe wykształcenie. Przybywają również wykwalifikowani pracownicy, m.in. z branży medycznej i oświatowej. Barierą w znalezieniu pracy w swoim zawodzie, także w branżach charakteryzujących się niedoborem pracowników, jest brak znajomości języka polskiego oraz skomplikowany i czasochłonny proces nostryfikacji dyplomów. Ponadto poczucie tymczasowości oraz przymusowy charakter migracji sprawiają, że Ukraińcy częściej dążą do szybkiego znalezienia źródła dochodu niż do potwierdzenia uprawnień do pracy w swoim zawodzie. Z tego powodu migranci wojenni najczęściej muszą podejmować pracę poniżej swoich kwalifikacji, a skuteczne wykorzystanie potencjału tych osób w sektorach charakteryzujących się dużym zapotrzebowaniem na specjalistów jest ograniczone – mówi Nadia Kurtieva, ekspertka Konfederacji Lewiatan.
Te same zasady?
Procesy rekrutacji obywateli Ukrainy odbywają się według wystandaryzowanych procedur. Są oni rekrutowani na zasadach powszechnie obowiązujących i traktowani tak samo jak pozostali kandydaci do pracy. Natomiast brak wiedzy na temat legalnych form zatrudnienia w Polsce może prowadzić do podjęcia pracy nierejestrowanej lub zatrudnienia na podstawie umowy cywilnoprawnej, co w konsekwencji uniemożliwia egzekwowanie swoich praw pracowniczych. Dlatego konieczna jest edukacja i zwiększenie świadomości obywateli Ukrainy na temat warunków pracy i przysługujących im praw. Niepewność jutra powoduje, że część Ukraińców nie podejmuje decyzji o poszukiwaniu pracy licząc, że „lada moment” wrócą do Ukrainy. Równie często zmieniają miejsce zamieszkania ze względu na sytuację, w której się znajdują, co utrudnia aktywizację. Stąd małe zaufanie pracodawców i duża ostrożność w przypadku zatrudniania tych osób.
Ci, którzy zgłaszają się do punktu informacyjnego urzędu pracy nie zawsze szukają pracy. Część z nich korzysta z różnych programów socjalnych na równi z polskimi obywatelami. Najlepszą formą pracy z tymi obywatelami Ukrainy jest osobisty kontakt w urzędzie pracy, ale ze względu na dużą liczbę osób, które są obsługiwane jest to utrudnione.
– Nasze doświadczenie pokazuje, że stworzenie dla obywateli Ukrainy realnej perspektywy życia w Polsce, wizji przyszłości w naszym kraju, skłania ich do pozostania i podjęcia zatrudnienia. To oznacza, że oferowana praca nie może być przypadkowa, a pracodawca musi zapewnić określone standardy i dać szansę zatrudnionemu pracownikowi zaangażować się. Osiągnęliśmy to pracując indywidualnie i kompleksowo zarówno z naszymi podopiecznymi, jak również pracodawcami – mówi Anna Karaszewska, prezeska zarządu Jobs First.
Konfederacja Lewiatan chcąc lepiej zdiagnozować potrzeby osób uciekających przed wojną oraz wesprzeć je w integracji na polskim rynku pracy, zdecydowała się na realizację projektu pilotażowego „Model aktywizacji zawodowej obywateli Ukrainy”. Podczas projektu zidentyfikowano liczne bariery w skutecznym wykorzystaniu potencjału uchodźców na polskim rynku pracy. Przygotowano również specjalny poradnik.