Bezpieczna wieś
Główny Inspektor Pracy Katarzyna Łażewska-Hrycko wzięła udział w zorganizowanym w trybie wideokonferencji posiedzeniu Rady Ochrony Pracy, któremu przewodniczył poseł Janusz Śniadek. W spotkaniu uczestniczyli także zastępcy Głównego Inspektora Pracy Małgorzata Dziemińska, Jarosław Leśniewski i Dariusz Mińkowski.
W pierwszej części spotkania członkowie ROP jednomyślnie przyjęli dwa stanowiska: w sprawie programu działania Państwowej Inspekcji Pracy w 2023 roku oraz w sprawie działań informacyjnych Państwowej Inspekcji Pracy na temat pracy sezonowej w UE pod nazwą „Rights for seasons – Prawa przez cały rok”.
Drugą część spotkania zdominował temat „Strategia prewencji wypadków i chorób zawodowych w rolnictwie”. Prezentowali go przedstawiciele Państwowej Inspekcji Pracy, Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz Instytutu Medycyny Wsi.
Z ramienia Państwowej Inspekcji Pracy o działaniach urzędu realizowanych w ramach ustawowych obowiązków mówił Artur Sobota, dyrektor Departamentu Prewencji i Promocji Głównego Inspektoratu Pracy.
Kontrola, nadzór, prewencja
W działaniach Państwowej Inspekcji Pracy dotyczących ochrony pracy w rolnictwie można wskazać dwa główne kierunki – kontrolę i nadzór oraz prewencję. Kontrolom inspekcji pracy podlegają pracodawcy, a w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kontroli legalności zatrudnienia także przedsiębiorcy rolni niebędący pracodawcami, na rzecz których świadczona jest praca przez osoby fizyczne, w tym przez osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę świadczenia tej pracy. Kontrole obejmują głównie podmioty i przedsiębiorców, którzy prowadzą zarejestrowaną działalność gospodarczą, zatem inspektorzy pracy prowadzą kontrole gospodarstw rolnych tylko w ograniczonym zakresie. Zgodnie z definicją podmiotu kontrolowanego zawartą w ustawie o PIP rolnicy indywidualni niezatrudniający osób fizycznych nie podlegają kontroli. Działania inspekcji pracy podejmowane wobec rolników indywidualnych ograniczają się do działań szkoleniowych, doradczych i informacyjnych, popularyzując zagadnienia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie.
Jakie różnice?
Z analizy stanu bezpieczeństwa gospodarstw rolnych, obserwowanego podczas działań specjalistów Państwowej Inspekcji Pracy na terenach wiejskich, wynika, że nadal występują duże różnice w poziomie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia wśród rolników indywidualnych, co związane jest z warunkami ekonomicznymi, tradycjami kulturowymi i regionalnymi, poziomem wykształcenia, dostępem do źródeł informacji i wiekiem. Młodsze pokolenie rolników często korzysta z zasobów Internetu w celu zdobycia nowych informacji (co ciekawe, rolnicy sami piętnują niebezpieczne zachowania na forach internetowych). Trzeba podkreślić, że młodzież i dzieci wiejskie to ważna grupa adresatów działalności prewencyjno-promocyjnej PIP, która w zależności od poziomu przygotowania do bezpiecznego wykonywania zawodu rolnika będzie w przyszłości mniej lub bardziej wpływać na poprawę warunków pracy i życia na wsi.
Formowaniu postaw i szerzeniu wiedzy z zakresu bhp służą tradycyjne narzędzia komunikacji i popularyzacji, takie jak szkolenia, doradztwo, inicjatywy popularyzatorskie adresowane do rolników i ich rodzin. Jednocześnie niezwykle istotnym elementem prewencji jest edukacja młodego pokolenia już na etapie szkolnym, pozwalająca na stopniowe budowanie świadomości potrzeby ochrony człowieka w środowisku pracy oraz pobudzająca zainteresowanie innowacyjnymi rozwiązaniami technicznymi i technologicznymi ułatwiającymi organizację bezpiecznej pracy.
Pozytywne efekty przynoszą również cykliczne akcje informacyjne realizowane za pośrednictwem środków masowego przekazu – lokalnych gazet, rozgłośni radiowych i telewizji. Wzbudzają one zainteresowanie społeczności wiejskiej, a dodatkowo angażują liczne podmioty instytucjonalne zainteresowane poprawą warunków pracy rolników.
Prezentowany przez dyrektora Sobotę materiał można podsumować stwierdzeniem, że jeśli intensyfikowane w ostatnich latach działania Państwowej Inspekcji Pracy oraz jej partnerów na rzecz prewencji zagrożeń bezpieczeństwa i zdrowia rolników indywidualnych będą realizowane konsekwentnie i w dłuższym okresie, mogą stanowić istotny impuls do zmiany kulturowej – zmiany w zakresie potrzeb i postaw wobec bezpiecznego i higienicznego wykonywania prac rolniczych.
Prezentację tematu przygotowaną przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przedstawił zastępca prezesa KRUS Marek Surmacz. Kolejną prelekcję wygłosił dr hab. n. med. Lech Panasiuk, profesor Instytutu Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki w Lublinie.