Czy obywatele Ukrainy ze statusem rezydenta długoterminowego UE w Polsce mogą legalnie pracować w Niemczech lub być delegowani do Niemiec przez polskiego pracodawcę? W niniejszym artykule przyjrzymy się tym zagadnieniom w kontekście niemieckiego prawa imigracyjnego oraz niemieckiego prawa pracy.
- Status rezydenta długoterminowego UE w Polsce a legalna praca w Niemczech
- Jak przebiega wydanie zgody na pracę w Niemczech?
- Wiza Vander Elst
- Jakie są konsekwencje braku odpowiedniej wizy lub statusu rezydenta długoterminowego?
- Kiedy i na jakich zasadach obywatel Ukrainy może legalnie pracować w Niemczech? Podsumowanie
Status rezydenta długoterminowego UE w Polsce a legalna praca w Niemczech
Obywatele Ukrainy, którzy po minimum pięciu latach pobytu uzyskali status rezydenta długoterminowego UE w Polsce, często zastanawiają się, czy mogą legalnie podjąć pracę w Niemczech bez dodatkowych zezwoleń. Kwestia ta jest regulowana przez niemieckie prawo imigracyjne, a dokładniej przez ustawę o pobycie i zatrudnieniu oraz integracji obcokrajowców w Niemczech — „Gesetz über den Aufenthalt, die Erwerbstätigkeit und die Integration von Ausländern im Bundesgebiet” (Aufenthaltsgesetz-AufenthG), zwłaszcza przez jego paragraf 38a.
Zgodnie z § 38a AufenthG, obywatel Ukrainy posiadający status rezydenta długoterminowego UE w innym państwie członkowskim (takim jak Polska) ma prawo do otrzymania niemieckiego zezwolenia na pobyt, jeśli zamierza przebywać w Niemczech dłużej niż 90 dni. Istotne jest, że zezwolenie to uprawnia również do podjęcia zatrudnienia, jednak wymaga to zgody „Bundesagentur für Arbeit” (Federalnego Urzędu Pracy) zgodnie z § 39 Abs. 3 Ustawy.
Zauważmy jednak, że przepis ten wyłącza z tego obowiązku osoby, które:
- Zostaną wysłane przez dostawcę usług w ramach transgranicznego świadczenia usług,
- Chcą świadczyć inne usługi transgraniczne,
- Przebywają na terytorium Niemiec w celu wykonywania pracy sezonowej,
- Chcą podjąć pracę jako pracownicy transgraniczni.
Co oznacza, że te kategorie osób nie muszą posiadać niemieckiej wizy do wykonywania pracy transgranicznej.
Definicja „długoterminowego rezydenta” jest zawarta w paragrafie 7 ust. 2 wspomnianej Ustawy oraz w Dyrektywie 2003/109/EG. Status ten jest przyznawany obywatelom krajów trzecich, którzy legalnie przebywali na terytorium danego państwa członkowskiego przez co najmniej pięć lat.
Jak przebiega wydanie zgody na pracę w Niemczech?
Zgoda na pracę jest wydawana przez „Bundesagentur für Arbeit” po przeprowadzeniu tzw. „Vorrangprüfung” —sprawdzenia, czy na danym stanowisku nie ma odpowiednich kandydatów z Niemiec lub UE. Jeśli zgoda zostanie udzielona, dana osoba może legalnie podjąć pracę w Niemczech.
Warto też zauważyć, że zezwolenie na pobyt wydane na podstawie § 38a może być ograniczone czasowo. Zgodnie z ust. 4, zezwolenie może być wydane z dodatkowymi warunkami na maksymalnie 12 miesięcy. Po upływie tego okresu zezwolenie automatycznie uprawnia do podjęcia dowolnej działalności zarobkowej.
Wiza Vander Elst
Osoby z Ukrainy nieposiadające statusu długoterminowego rezydenta muszą otrzymać inny tytuł, uprawniający do podjęcia legalnej pracy w Niemczech — tzw. wizę „Vander Elst”.
Wizę Vander Elst uzyskamy, jeżeli jako pracodawca, chcemy do wykonania w Niemczech konkretnych prac oddelegować naszego polskiego pracownika posiadającego obywatelstwo kraju spoza UE. Wizy Vander Elst nie uzyskamy natomiast dla takiej osoby, która ma w Polsce zarejestrowaną jedynie działalność gospodarczą. Wynika to z § 2 ust. 2 niemieckiej ustawy o pobycie (AufenthG) w związku z § 7 niemieckiego kodeksu socjalnego (SGB) IV.
Jakie są konsekwencje braku odpowiedniej wizy lub statusu rezydenta długoterminowego?
Przy braku tytułu rezydenta długoterminowego bądź stosownej transgranicznej wizy Vander Elst lub bezpośredniej niemieckiej wizy pobytowej, zawierającej zgodę na wykonywanie pracy w Niemczech, prace będą wykonywane nielegalnie, co dla obywatela Ukrainy grozi nie tylko deportacją z Niemiec, ale także zakazem wjazdu, a dla osoby go zatrudniającej w jakiejkolwiek formie (też jako podwykonawcę) - odpowiedzialnością karną w Niemczech. Należy wyraźnie podkreślić, że dotyczy to zarówno sytuacji, gdy nieposiadający statusu rezydenta długoterminowego, a np. jedynie zwykłą kartę pobytu obywatel Ukrainy zarejestruje Polsce jednoosobową działalność gospodarczą i zgłosi ją do niemieckiego urzędu skarbowego, jak i sytuacji, gdy dla naszego ukraińskiego pracownika pozyskamy jedynie zezwolenie na pracę w Niemczech (choćby transgranicznie), bez stosownej niemieckiej wizy pobytowej. Wynika to z § 17 ust. 1 niemieckiego rozporządzenia o pobycie obcokrajowców, AufenthaltsV.
Kiedy i na jakich zasadach obywatel Ukrainy może legalnie pracować w Niemczech? Podsumowanie
Jeżeli Ukrainiec mieszkający w Polsce ma status długoterminowego rezydenta, może pracować w Niemczech bez konieczności posiadania wizy, jeżeli będzie świadczyć usługi transgraniczne, zostanie wysłany przez dostawcę usług w ramach transgranicznego świadczenia usług, zamierza pracować jako pracownik sezonowy lub transgraniczny. Jednak proces ten wymaga spełnienia określonych warunków oraz uzyskania zezwolenia na pobyt i pracy od niemieckich władz. Procedura ta, choć złożona, umożliwia legalne zatrudnienie i integrację na niemieckim rynku pracy.
Brak tytułu długoterminowego rezydenta nie skreśla możliwości pracy w Niemczech, jednak należy postarać się o uzyskanie odpowiedniej wizy, dzięki której obywatel kraju spoza UE będzie mógł pracować legalnie na terenie Niemiec bez obawy o swój status prawny.