Odpowiedzialność materialna pracowników a weksle in blanco
Dość głośną obecnie problematyką w stosunkach pracy jest zobowiązywanie pracowników do wystawiania weksli in blanco w związku z nakładaniem na pracowników odpowiedzialności materialnej. Co do zasady odpowiedzialność materialna pracowników jest regulowana przez art. 114-127 k.p. Zgodnie z niniejszymi regulacjami należy zauważyć, że odpowiedzialność materialna pracowników jest ograniczana, a co za tym idzie pracodawca praktycznie nie dysponuje środkami prawnymi umożliwiającymi mu odzyskanie środków jakie utracił w wyniku niewłaściwej pracy podległych mu pracowników.
Nieograniczona odpowiedzialność materialna pracowników
Nieograniczona odpowiedzialność materialna pracowników występuje wyłącznie w przypadku gdy:
- Pracownik dopuści do powstania szkody w majątku pracodawcy w sposób umyślny – pamiętać należy, iż w praktyce wykazanie umyślności pracownikowi jest niezwykle utrudnione gdyż koniecznym jest wykazanie, że powstanie szkody było zamiarem pracownika.
- Powierzono pracownikowi mienie z obowiązkiem do wyliczenia się lub zwrotu – w takim wypadku jednak koniecznym jest właściwe powierzenie mienia które ma być objęte nieograniczoną odpowiedzialnością materialną pracownika. Znacznym ograniczeniem jest w tym przypadku fakt ograniczenia pełnej odpowiedzialności materialnej wyłącznie do powierzonych przedmiotów. Oznacza to, że pracownik któremu zostało powierzone z obowiązkiem zwrotu narzędzia przy okazji jednak będzie korzystał ze skrzynki na narzędzia która to jednak nie została mu powierzona przez pracodawcę a narzędzia te wraz ze skrzynką zostaną zgubione to za pełną wartość powstałej szkody pracownik odpowiada wyłącznie za powierzone narzędzia za zgubioną skrzynkę natomiast na zasadach ogólnych tj. na podstawie art. 119 k.p. w wysokości do 3 krotności wynagrodzenia pracownika co w wielu przypadkach może okazać się niewystarczające.
Zobacz polecany produkt: KODEKS PRACY 2015 z komentarzem (PDF)
Weksle in blanco
W wyniku tak ograniczonych możliwości dochodzenia naprawy powstałej szkody w majątku pracodawcy, pracodawcy postanowili zobowiązywać pracowników do wystawiania weksli in blanco, które to zabezpieczałyby ich przyszłe wierzytelności względem pracowników bez ograniczeń wynikających z umów o pracę. Podkreślić należy, iż rozumowanie pracodawcy nie jest w pełni bezpodstawne. Brak jest bowiem bezpośrednich przepisów zakazujących wystawiania weksli in blanco na rzecz pracodawcy. Takie weksle nie są także bezwzględnie nieważne z mocy prawa, gdyż nie wynika to wprost z żadnego przepisu prawa.
Porozmawiaj o tym na FORUM
Weksle przy umowach o pracę
Dopuszczalność zawierania weksli w stosunkach pracy została podważona przez orzecznictwo sądów polskich. W obecnym czasie niniejsza linia orzecznicza jest w pełni ugruntowana i praktycznie nie budzi kontrowersji. Jednym z podstawowych orzeczeń Sądu Najwyższego wskazującego na brak możliwości wystawiania w ramach stosunku pracy weksli in blanco jest wyrok z dnia 26 stycznia 2011 roku (sygn. akt II PK 159/10), zgodnie z którym „Przepisy i zasady prawa pracy, w szczególności zawarte w dziale V Kodeksu pracy, wykluczają wystawienie weksla gwarancyjnego jako środka zabezpieczenia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika w mieniu pracodawcy, co oznacza, że taki weksel jest nieważny z mocy prawa (art. 18 § 2 k.p. w związku z art. 114 - 127 k.p. oraz a contrario art. 300 k.p.). Nabywca weksla nie może zatem dochodzić zaspokojenia na jego podstawie.” Zgodnie ze wskazanym obowiązującym obecnie stanowiskiem wystawianie weksla przez pracowników jest sprzeczne z ogólnymi zasadami prawa pracy, a co za tym idzie pracodawcy nie są uprawnieni do korzystania z tej szczególnej formy zabezpieczania swoich interesów materialnych względem pracowników.
Odpowiedzialność pracownicza za szkody w mieniu powierzonym
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)