Miejsce świadczenia pracy jest jednym z istotnych składników umowy o pracę. Element ten jest obustronnie uzgadniany przez strony umowy i objęty jest ogólnym zakazem jednostronnej zmiany przez któregokolwiek z kontrahentów. Strony zawierając umowę o pracę mają dużą swobodę w określaniu miejsca pracy. Może być ono określone na stałe, bądź jako miejsce zmienne, przy czym w tym ostatnim wypadku zmienność miejsca pracy może wynikać z samego charakteru (rodzaju) pełnionej pracy.
Ogólnie pod pojęciem miejsca pracy rozumie się bądź stały punkt w znaczeniu geograficznym, bądź pewien oznaczony obszar, strefę określoną granicami jednostki administracyjnej podziału kraju lub w inny dostatecznie wyraźny sposób, w którym ma nastąpić dopełnienie świadczenia pracy. Miejsce pracy nie musi być wyposażone w zaplecze socjalne, kadrowe i techniczne.
Podróże służbowe dzielą się na podróże typowe i nietypowe. Typowa podróż służbowa to taka, która ma charakter incydentalny biorąc pod uwagę całokształt obowiązków służbowych pracownika, a pracownik nie ma obowiązku wykorzystania całego okresu trwania podróży służbowej na wykonywanie swoich obowiązków służbowych. Nietypowa podróż służbowa polega na stałym przenoszeniu się pracownika z jednego miejsca wykonywania pracy do innego.
Typowa podróż służbowa
W przypadku typowych podróży służbowych wyodrębnia się trzy okresy podróży:
• czas dojazdu do miejsca świadczenia pracy,
• czas świadczenia pracy,
• czas powrotu do stałego miejsca zatrudnienia lub zamieszkania pracownika.
Oznacza to, że czas pobytu w podróży służbowej obejmuje nie tylko czas wykonywania pracy w miejscowości, do której pracodawca skierował pracownika, ale również czas dojazdu do tej miejscowości i powrotu z niej.
Zobacz: Kiedy pracodawca może zlecić wykonywanie innej pracy?
Czas podróży służbowej nie jest tożsamy z czasem wykonywania pracy podczas podróży służbowej. Ogólny czas podróży służbowej nie zawsze jest czasem pracy pracownika. Czasu dojazdu do miejsca świadczenia pracy oraz czasu powrotu do stałego miejsca zamieszkania nie zalicza się do czasu pracy, chyba że czas ten pokrywa się czasem pracy pracownika wynikającym z rozkładu czasu pracy lub co prawda, czas podróży służbowej wykracza poza „normalny czas pracy”, ale pracownik wykonywał w tym czasie pracę.
W przypadku przepracowania w czasie podróży służbowej godzin, które wykraczają poza dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z rozkładu czasu pracy, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie lub czas wolny - tak samo jak za godziny nadliczbowe przepracowane w miejscu świadczenia pracy określonym w umowie o pracę.
Nietypowa podróż służbowa
Pojęcie nietypowych podróży służbowych odnosi się m.in. do kierowców i konwojentów. Ich sytuacja różni się od sytuacji pracowników, którzy doraźnie świadczą pracę poza stałym miejscem pracy. Miejscem świadczenia pracy kierowców nie może być miejscowość będąca siedzibą pracodawcy, ale zakres działalności tego pracodawcy. W pojęciu „typowej” podróży służbowej nie mieści się stałe pokonywanie przestrzeni w związku z wykonywaniem pracowniczych czynności prowadzenia (konwojowania) różnych środków komunikacji. W takim wypadku wyjazd środkiem lokomocji z miejsca jego stałego postoju nie oznacza rozpoczęcia przez pracownika podróży służbowej, a jedynie rozpoczęcie godzin normalnej pracy, chociażby pracownik był równocześnie uprawniony do świadczeń wyrównawczych z tytułu podróży służbowej.
Polecamy: Czy pracownik może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych?