Zgodnie z treścią art. 3 kodeksu pracy pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników. Mimo, iż nie istnieje ugruntowany pogląd przemawiający za tym, że spółka cywilna może być pracodawcą, to co do zasady można przyjąć, iż spółka cywilna, która zatrudnia pracowników pod własną firmą może być pracodawcą. W tym przypadku podmiotem zatrudniającym nie będą sami wspólnicy spółki, ale spółka.
Za pracodawcę pracowników spółki cywilnej należy uważać jednostkę organizacyjną, jaka została utworzona w wyniku umowy spółki. Jednak aby można było uznać spółkę cywilną za pracodawcę musi ona być wyodrębniona i być samodzielna finansowo. W postanowieniu z dnia 29 stycznia 1999 r., II UKN 507/98, Sąd Najwyższy podtrzymał pogląd przedstawiony w wyroku z dnia 7 listopada 1995 r., I PRN 84/95 (OSNAPiUS 1996 r. Nr 12, poz. 170), według którego wyodrębniona jednostka organizacyjna spółki cywilnej zatrudniająca pracowników jest zakładem pracy w rozumieniu art. 3 kodeksu pracy i ma zdolność sądową oraz procesową (art. 460 § 1kodeksu postępowania cywilnego).
Spółka cywilna może być także pracodawcą dla swojego wspólnika, jeżeli przedmiotem takiej umowy jest wykonywanie przez wspólnika określonej pracy, która wymaga specjalistycznych kwalifikacji i nie dotyczy obowiązków, które spoczywają na wspólniku z samego faktu pozostawania w spółce jako wspólnik.
Przeczytaj również: Dlaczego osoba pracująca na zlecenie nie jest pracownikiem
Kiedy spółka cywilna nie może zatrudniać?
- Spółka cywilna nie może być pracodawcą dla swojego wspólnika w przypadku gdy przedmiotem obowiązków pracowniczych wspólnika wobec spółki miałoby być prowadzenie spraw spółki bądź jej reprezentacja (zob. uchwałę SN z dnia 14 stycznia 1993 r., II UZP 21/92).
- Spółka nie może zawrzeć ze swoim wspólnikiem umowy o pracę, na podstawie której wspólnik zobowiązywałby się do świadczenia na rzecz spółki usług, zaś świadczenie tych usług stanowiłoby jednocześnie wkład wspólnika do spółki.
Kogo pozwie pracownik?
Spółka cywilna może występować przed sądem pracy. Wynika to z postanowień zawartych w art. 460 § 1 kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem zdolność sądową i procesową ma także pracodawca, chociażby nie posiadał osobowości prawnej. W tym przypadku orzecznictwo Sądu Najwyższego przyjmuje, że pozwanymi powinna być spółka cywilna – jako pracodawca a także wszystkich jej wspólnicy.
Podstawa prawna: Kodeks pracy