Na czym polega zakładowy fundusz świadczeń socjalnych? Co należy się pracownikowi z funduszu socjalnego? Jak naliczać odpis na ZFŚS w 2024 roku? Kto w 2024 roku ma obowiązek tworzenia funduszu socjalnego? Ważny termin się zbliża to na dany rok kalendarzowy pracodawca przekazuje na rachunek bankowy funduszu w terminie do dnia 30 września tego roku, z tym że w terminie do dnia 31 maja tego roku przekazuje kwotę stanowiącą co najmniej 75% równowartości odpisów.
- Na czym polega zakładowy fundusz świadczeń socjalnych?
- Kto w 2024 roku ma obowiązek tworzenia funduszu socjalnego?
- Jak naliczać odpis na ZFŚS w 2024 roku
- Kiedy pracodawca powinien przekazać środki na ZFŚS? Termin jest blisko!
Na czym polega zakładowy fundusz świadczeń socjalnych?
Jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest to, że pracodawca, stosownie do możliwości i warunków, zaspokaja bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników. Takie sformułowanie tej zasady ("w miarę możliwości") nie daje pracownikowi podstaw do roszczeń wobec pracodawcy. Niemniej jednak pewna grupa pracodawców zobowiązania jest tworzyć w zakładzie fundusz, który będzie przeznaczony na świadczenia dla pracowników. W tym zakresie istnieje więc niespójność pomiędzy KP a ustawą z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 288, dalej jako: ustawa).
Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (ZFŚS) ma wiele funkcji, jednak jego podstawową rolą jest realizowanie potrzeb socjalnych i bytowych pracowników. Oczywiście nasuwa się pytanie jakie to są potrzeby.
- bytowe (do których należy m.in. prowadzenie zakładowych stołówek i bufetów, pomoc w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych);
- socjalne (organizowanie wypoczynku i opieka zdrowotna w miejscu pracy, kolonie dla dzieci);
- kulturalne (prowadzenie domów kultury i innych zakładowych placówek kulturalnych, klubów, urządzeń sportowych, popieranie działalności artystycznej i inne).
Kto w 2024 roku ma obowiązek tworzenia funduszu socjalnego?
Zgodnie z ustawą do tworzenia ZFŚS są zobowiązani wszyscy pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników.
Jeżeli chodzi o pracodawców spoza tej sfery, to na w 2024 roku obowiązek tworzenia funduszu socjalnego mają pracodawcy, którzy 1 stycznia 2024 r. zatrudniają co najmniej:
- 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty,
- 20 i mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, jeżeli z wnioskiem o utworzenie funduszu wystąpiła zakładowa organizacja związkowa.
Co ciekawie Ci pracodawcy mają wiele możliwości, w tym dowolnego kształtowania wysokości odpisu na ZFŚS, mogą postanowić o tworzeniu funduszu lub wypłacaniu świadczenia urlopowego albo o nietworzeniu ZFŚS i niewypłacaniu świadczenia - wszystko to, w zależności od okoliczności - reguluje ustawa.
W wyroku z 10 lipca 2014 r. SN podkreślił, że skoro tworzenie funduszu jest instrumentem realizacji obowiązku pracodawcy wynikającego z art. 16 i 94 pkt 8 KP, to uprawnionymi do świadczeń z funduszu są przede wszystkim pracownicy. Fundusz jest tworzony dla załogi zakładu pracy i prawo do korzystania ze świadczeń z niego finansowanych jest kolektywnym prawem tejże załogi. Trzeba bowiem zauważyć, iż powołane przepisy KP, kreując obowiązek pracodawcy zaspokajania potrzeb socjalnych, ukierunkowują ten obowiązek tylko na pracowników.
Jak naliczać odpis na ZFŚS w 2024 roku
Corocznie dokonywana jest aktualizacja odpisów podstawowych i fakultatywnych na ZFŚS. Ta podstawa naliczania odpisów ustalana jest na dany rok kalendarzowy w tzw. ustawie okołobudżetowej. Jak naliczać odpis na ZFŚS w 2024 roku? W 2024 roku przez przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej, o którym mowa w art. 5 ust. 1 i 2 ustawy o ZFŚS, należy rozumieć przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2023 roku ogłoszone przez Prezesa GUS.
Podstawę odpisów na ZFŚS w 2024 roku stanowi kwota podana w obwieszczeniu Prezesa GUS z dnia 16 lutego 2024 roku w sprawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2023 roku (Monitor Polski z 16 lutego 2024 roku poz. 137) i wynosi 6 445,71 zł. W 2024 roku wysokość odpisu podstawowego na jednego pracownika uzależniona jest od kwoty 6 445,71 zł. Ta kwota stanowi odzwierciedlenie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2023 roku.
- odpis podstawowy 37,5% – 2 417,14 zł
- odpis podwyższony (prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze) 50% – 3 222,86 zł
- odpis dot. pracowników młodocianych w pierwszym roku nauki 5% – 322,29 zł
- odpis dot. pracowników młodocianych w drugim roku nauki 6% – 386,74 zł
- odpis dot. pracowników młodocianych w trzecim roku nauki 7% – 451,20 zł
- Kwoty odpisów na ZFŚS na pracowników młodocianych uzależnione są od roku nauki osoby młodocianej i stanowią określony procent podstawy naliczania.
Kiedy pracodawca powinien przekazać środki na ZFŚS? Termin jest blisko!
Pracodawca powinien przekazać należne środki na rachunek zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w dwóch terminach:
- do 31 maja 2024 r. - kwotę stanowiącą co najmniej 75% równowartości dokonanych odpisów oraz
- do 30 września 2024 r. - pozostałą kwotę dokonanych odpisów i zwiększeń.
Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 288)